Δικαίωση της ιστορικής μνήμης

του Απόστολου Λυκεσά

Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης απέρριψε την αγωγή των απογόνων του στρατηγού Αθανάσιου Χρυσοχόου, κατοχικού φρούραρχου της πόλης, κατά των αγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα Αλέκου Γρίμπα και Σπύρου Σακέττα ● Το ιστορικό της υπόθεσης που διεθνοποιήθηκε προκαλώντας το ενδιαφέρον λαμπερών προσωπικοτήτων.

H Ιστορία δεν δικάζεται! Το είπε και η ελληνική Δικαιοσύνη με μια ιστορική απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης το οποίο, όπως έγινε γνωστό, απέρριψε την αγωγή των απογόνων τού κατοχικού φρουράρχου Θεσσαλονίκης, στρατηγού Αθανάσιου Χρυσοχόου, κατά των αγωνιστών του αντιδικτατορικού αγώνα και συνταξιούχων δικηγόρων Αλέκου Γρίμπα και Σπύρου Σακέττα. Πέντε χρόνια πέρασαν από τότε που κατατέθηκε η αγωγή αυτή, ενώ εκκρεμεί ακόμη η απόφαση για ανάλογη αγωγή εναντίον του Τριαντάφυλλου Μηταφίδη, όσο αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η δημοσίευση του σκεπτικού της απόφασης του Πολυμελούς.

Με την αγωγή τους τα δύο παιδιά του Χρυσοχόου ζητούσαν να τους επιδικαστεί αποζημίωση 200.000 ευρώ για καθέναν από τους τρεις για προσβολή μνήμης νεκρού και, επιπλέον, οι ενάγοντες ζητούσαν, σε περίπτωση που γίνει δεκτή η αγωγή, και την προσωπική κράτηση, διάρκειας έξι μηνών, για τον καθέναν από τους εναγόμενους ως μέσο εκτέλεσης της απόφασης. Οι απόγονοι Χρυσοχόου υποστήριζαν ότι ο πατέρας τους «απαλλάχτηκε όλων των κατηγοριών που του απέδωσαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι για δωσιλογισμό και συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις».

Η αγωγή είχε κατατεθεί με αφορμή επιστολή προς το τότε δημοτικό συμβούλιο –προκειμένου να μετονομαστεί η οδός που είχε αποδοθεί στον Χρυσοχόου σε Αλμπέρτου Ναρ– των κρατουμένων της χούντας Γρίμπα - Σακέττα (ο πατέρας του πρώτου σκοτώθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, ο πατέρας του δεύτερου, μόνιμος υπολοχαγός του ελληνικού στρατού, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση στις γραμμές του ΕΛΑΣ), στην οποία έλεγαν ότι «είναι ιστορική βεβήλωση, άγος, ασέλγεια και τερατώδης απρέπεια να υπάρχουν ακόμα σε δρόμους της μαρτυρικής Θεσσαλονίκης τα ονόματα του κατοχικού φρούραρχου στρατηγού Αθ. Χρυσοχόου και του καθηγητή του Ρωμαϊκού Δικαίου “φον” Βυζουκίδη, όπως τον αποκαλούσαν οι φοιτητές του…».

Ενα σύντομο ιστορικό

Oι κληρονόμου Χρυσοχόου άσκησαν σε βάρος του Μηταφίδη και των Γρίμπα - Σακέττα τη με γενικό αριθμό 27256/2018 και ειδικό αριθμό κατάθεσης 21490/2018 αγωγή τους ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία ζητούσαν το ποσό των 200.000 ευρώ ως αποζημίωση από έκαστο των τριών. Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η υπ. αριθ 9820/2019 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, η οποία παρέπεμπε ως προς τον Μηταφίδη την αγωγή στο Μονομελές, όπου και δικάστηκε στις 26.4.2023 και αναμένεται η έκδοση απόφασης. Επειτα από κλήση δικάστηκε ξανά η αγωγή κατά Σακέττα και Γρίμπα στις 10.10.2022 και εκδόθηκε η 13371/2023, η οποία απέρριψε την αγωγή.

Υπενθυμίζουμε ότι στις 13 Ιουνίου 2023 συζητήθηκε στο ΣτΕ η έφεση ακύρωσης της 149/2022 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης –που κατέθεσαν οι τρεις εναγόμενοι– με την οποία ακυρωνόταν η μετονομασία της οδού Χρυσοχόου σε Αλμπέρτου Ναρ. Η διοίκηση Ζέρβα, δυστυχώς, έσπευσε να συμμορφωθεί προς την απόφαση του ΔΕΦΘ και επανέφερε τις πινακίδες με το όνομα του Αθ. Χρυσοχόου, αγνοώντας την κατάθεση της έφεσης.

Η δικαστική μάχη για την υπόθεση Χρυσοχόου απασχόλησε όχι μόνο το πανελλήνιο, αλλά ιστορικούς από ολόκληρο τον κόσμο, αφού συγκεντρώθηκαν σχεδόν 200 υπογραφές γνωστών ιστορικών (ανάμεσά τους ο Εντσο Τραβέρσο) που συντάσσονταν με τους τρεις εγκαλούμενους.

Στη δίκη, πέραν του άλλου ιστορικού υλικού που είχε κατατεθεί, προσκόμισαν έγγραφες μαρτυρικές καταθέσεις υπέρ των τριών ο συνάδελφος στην «Εφ.Συν.» και ιστορικός Τάσος Κωστόπουλος, ο καθηγητής του ΑΠΘ Γιώργος Τσιάκαλος, ο δικηγόρος και δημοτικός σύμβουλος Μιχάλης Τρεμόπουλος, ο Σάμυ Βαρσάνο, γιος του Ρόμπυ Βαρσάνο (είναι αυτός που αναγνώρισε στη Θεσσαλονίκη και έγινε αιτία να συλληφθεί και καταδικαστεί ο Μαξ Μέρτεν, ένας από τους βασικούς υπεύθυνους της εξόντωσης των 45.000 Εβραίων της πόλης), και ο συνάδελφος Σπύρος Κουζινόπουλος που έχει ασχοληθεί εκτενώς με τα πρόσωπα και την ιστορία των χρόνων της γερμανικής κατοχής.

Με κείμενά τους βοήθησαν οι ιστορικοί Αντώνης Λιάκος και Μαρία Καβάλα, ενώ στον νομικό αγώνα μεγάλη ήταν η συμβολή του δικηγόρου Γιάννη Βασιλακάκη, των καθηγητών Νομικής του ΑΠΘ Ιφιγένειας Καμτσίδου και Ακρίτα Καϊδατζή και του Βασίλη Τσιγαρίδα.

Οι τρεις αγωνιστές στην «Εφ.Συν.»

Σπύρος Σακέττας: «Είναι μια νίκη της Δικαιοσύνης αυτή η απόφαση. Είναι μια νίκη των απλών πολιτών που μας συμπαραστάθηκαν. Είναι μια νίκη όσων μας υπερασπίστηκαν στο δικαστήριο με κείμενά τους, των δικηγόρων μας, όσων καθηγητών Ιστορίας από όλο τον κόσμο έβαλαν τις υπογραφές συμπαράστασης, των δημοτικών συμβούλων που ήταν δίπλα μας.

Είναι νίκη του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 (ΣΦΕΑ 67-74). Είναι νίκη για εμάς, τα παιδιά των αντιστασιακών στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής της χώρας που μιλήσαμε για τον πολιτικοστρατιωτικό Χρυσοχόου και τη δράση του. Είναι μια νίκη για την πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, και την ιστορική της Μνήμη. Χαιρόμαστε λοιπόν σήμερα».

Αλέκος Γρίμπας: «Η χαρά μου είναι μεγάλη και δεν αφορά αυτό μόνο εμένα, διότι τη μοιράζομαι με όσους στάθηκαν δίπλα μας όλα τα χρόνια που πέρασαν. Η απόφαση αυτή, το σκεπτικό της οποίας αναμένουμε να πληροφορηθούμε, είναι ένα παράθυρο στο Φως, ένα παράθυρο που άνοιξε η Δικαιοσύνη στην ιστορική αλήθεια».

Τριαντάφυλλος Μηταφίδης: «Ο αγώνας της μνήμης κατά της λήθης κέρδισε μια μεγάλη μάχη. Είναι δικαίωση του Σπύρου και του Αλέκου, είναι δικαίωση των αγώνων που έδωσαν οι πατεράδες τους και οι ίδιοι, είναι δικαίωση όσων αγωνίζονται να διδάσκεται η ιστορία του τόπου στις πραγματικές της διαστάσεις. Η διοίκηση Ζέρβα βαρύνεται από την αλλαγή τής απόφασης του δημοτικού συμβουλίου επί διοίκησης Μπουτάρη για μετονομασία της οδού Χρυσοχόου σε Αλμπέρτου Ναρ, αφού συνέβαλε έτσι στο καθεστώς σιωπής που επικράτησε για δεκαετίες στην πόλη για τα αληθή ιστορικά γεγονότα».