Μια σημαντική τελετή για τους ΕΠΟΝϊτες φοιτητές του ΑΠΘ

Μερικοί από τους τελευταίους επιζώντες ΕΠΟΝίτες φοιτητές σε μια κατάθεση στεφανιού στο μνημείο του ΑΠΘ το 2014

Μία πολύ σημαντική εκδήλωση ήταν αυτή που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα χτες Δευτέρα σε αμφιθέατρο του ΑΠΘ, με πρωτοβουλία του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου και της Εταιρίας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Μακεδονίας (ΕΔΙΑ) για την συμβολή των ΕΠΟΝιτών φοιτητών του ΑΠΘ στον αντιστασιακό αγώνα και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί στις 30 Οκτωβρίου 1944.

Η εκδήλωση, μετά την κατάθεση στεφανιού στο μνημείο των φοιτητών που έπεσαν στον αντιφασιστικό αγώνα, άνοιξε με χαιρετισμούς από τον πρόεδρο του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, καθηγητή Άρης Στυλιανού και τον πρόεδρο της ΕΔΙΑ Μακεδονίας, Τριαντάφυλλο Μηταφίδη. Στη συνέχεια  ενδιαφέροντα στοιχεία για εκείνα τα συγκλονιστικά γεγονότα παρουσίασαν στις ομιλίες και τις παρεμβάσεις τους η  επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών Μαρίας Καβάλα, το μέλος ΕΔΙΠ του ίδιου Τμήματος και μέλος της οργανωτικής επιτροπής της εκδήλωσης Βασιλική Λάζου και ο δικηγόρος Σπύρος Σακέτας, ο οποίος ως τετράχρονο παιδί είχε δει τον πατέρα του Βασίλη Σακέτα, ταγματάρχη του τακτικού στρατού να εισέρχεται στη Θεσσαλονίκη καβάλα σε ένα άσπρο άλογο ως επικεφαλής τμήματος ανταρτών του ΕΛΑΣ

Στην ίδια εκδήλωση είχα την ευκαιρία να παρέμβω και να αναφέρω μερικά στοιχεία για τις συναντήσεις των επιζώντων ΕΠΟΝιτών φοιτητών και φοιτητριών του ΑΠΘ, που συναντιούνταν ανελλιπώς κάθε χρόνο στις 23 Φεβρουαρίου, τη μέρα ίδρυσης της θρυλικής ΕΠΟΝ που υπήρξε η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα οργάνωση της Ελληνικής νεολαίας στη χώρα.

Να σημειώσουμε εδώ ότι στα μαύρα χρόνια της ναζιστικής κατοχής, η συντριπτική πλειοψηφία των 2.500 φοιτητών που αριθμούσε τότε το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ήταν οργανωμένοι και συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο  στην ΕΠΟΝ, ενώ πάνω από 400 ΕΠΟΝίτες φοιτητές πήραν το όπλο την περίοδο της σκλαβιάς και πολέµησαν τους φασίστες κατακτητές στις τάξεις του ηρωικού ΕΛΑΣ.

Ακολουθεί η παρέμβασή μου στην εκδήλωση:

Από την τελευταία συνάντηση των επιζώντων ΕΠΟΝιτών φοιτητών του ΑΠΘ στις 23 Φεβρουαρίου 2020

«Η συνάντηση των επιζώντων ΕΠΟΝιτών φοιτητών, είχε αρχίσει να πραγματοποιείται αμέσως μετά τη μεταπολίτευση του 1974 με πρωτοβουλία του αείμνηστου αντιστασιακού δικηγόρου Γιάννη Τριάρχου, ο οποίος για τη συμμετοχή του στην ΕΠΟΝ είχε καταδικαστεί σε θάνατο και πέρασε 3 χρόνια φυλακισμένος στο κάτεργο του Γεντί Κουλέ και στη συνέχεια εξόριστος στη Μακρόνησο.

Στις πρώτες συναντήσεις ήταν πάρα πολλοί, εκατοντάδες οι Επονίτες και οι Επονίτισσες που βρισκόταν ακόμη στη ζωή και έπαιρναν μέρος. Όμως οι συμμετοχές αυτές άρχισαν δυστυχώς να λιγοστεύουν χρόνο με το χρόνο για βιολογικούς λόγους αναχώρησης από τη ζωή . Αλλά κι αυτοί που απέμειναν, ήταν ο μικρότερος και η μικρότερη σε ηλικία άνω των  85 χρόνων. Με τα πρόσωπα σκαμμένα βαθιά και ρυτιδιασμένα από το πέρασμα του χρόνου, με τα χέρια τρεμουλιαστά, εντούτοις όμως δεν το έβαζαν κάτω, κρατώντας άσβηστη τη φλόγα της ηρωϊκής ΕΠΟΝ και της τρισένδοξης Εθνικής Αντίστασης στον Ναζισμό και το Φασισμό.

Στις συναντήσεις αυτές, ξυπνούσαν οι μνήμες και κάποιοι από τους παλαίμαχους Επονίτες ξαναθυμούνταν μετά από δεκαετίες, στιγμές του σκληρού αγώνα που έδωσαν στα μαύρα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Άλλοι με την προκήρυξη στο χέρι, άλλοι με το πινέλο και τη μπογιά γράφοντας συνθήματα για τη λευτεριά στους τοίχους, άλλοι με το θρυλικό "χωνί". Αλλά και με τα τραγούδια του αγώνα που εμψύχωσαν και ενέπνευσαν όχι μόνο τους νέους της Θεσσαλονίκης, αλλά και τον υπόλοιπο υπόδουλο λαό της πρωτεύουσας της ελληνικής Μακεδονίας.

Μετά το θάνατο του Τριάρχου, το έργο του συνδετικού κρίκου ανάμεσα στους τελευταίους ΕΠΟΝίτες φοιτητές, είχαν αναλάβει αρχικά ο συνταξιούχος δικηγόρος, Κώστας Χορομίδης, που πέθανε το 2018 και μαζί του η ακαταπόνητη αγωνίστρια της δημοκρατίας Καίτη Τσαρουχά, κόρη του δολοφονημένου από τη χούντα πρώην βουλευτή της Αριστεράς Γιώργη Τσαρουχά.

Τις περισσότερες από τις συναντήσεις αυτές είχαμε την τύχη να τις παρακολουθούμε κι εμείς τα τελευταία χρόνια κι έτσι μας δόθηκε η ευκαιρία να συναντούμε σημαντικές προσωπικότητες του αντιστασιακού κινήματος της νεολαίας που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους σε μία από τις σημαντικότερες περιόδου της ελληνικής ιστορίας. Όπως για παράδειγμα στη συνάντηση που είχε γίνει στις 23 Φεβρουαρίου 2017, στην επέτειο ίδρυσης της ΕΠΟΝ, γνωρίσαμε τον διαπρεπή Ξανθιώτη δικηγόρο Γιώργο Αποστολίδη ο οποίος είχε παροτρύνει τον συμπατριώτη του Μάνο Χατζηδάκη να ενταχθεί στην ΕΠΟΝ και ο οποίος αργότερα  λόγω της συμμετοχής του στην μεγαλύτερη οργάνωση ελληνικής νεολαίας, είχε καταδικαστεί στην εσχάτη των ποινών και ήταν μελλοθάνατος στο Γεντί Κουλέ και μάλιστα στο ίδιο κελί με τον Μανόλη Αναγνωστάκη με τον οποίο είχε αναπτυχθεί μία μεγάλη φιλία.

Νίκος Ζαχόπουλος

Στην εκδήλωση εκείνη, ήταν παρών και ο παλαίμαχος ΕΠΟΝίτης φοιτητής Νίκος Ζαχόπουλος, ο οποίος στα χρόνια της κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση εργαζόταν ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Λαϊκή Φωνή που εκδίδονταν στη Θεσσαλονίκη από το ΚΚΕ και για το λόγο αυτό το μεταπολεμικό εμφυλιακό καθεστώς του είχε επιφυλάξει διώξεις με φυλακίσεις και εκτοπίσεις.

Όταν στο τέλος της συνάντησης οι υπέργηροι Επονίτες και Επονίτισσες άρχισαν να τραγουδούν το γνωστό αντιστασιακό τραγούδι «Βροντάει ο Όλυμπος» και έφτασαν στο ρεφρέν «Θέλουμε ελεύθερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά», πήρε το λόγο ο Ζαχόπουλος για να αφηγηθεί τι συνέβαινε με το στίχο αυτό στη Μακρόνησο όπου εκτοπίζονταν τη μετεμφυλιακή περίοδο οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης για να … «ανανήψουν».

Όπως είχε εξιστορήσει ο Ζαχόπουλος  που κατάγονταν από τη Φούρκα Χαλκιδικής και έφυγε από τη ζωή στις 13 Ιανουαρίου 2021:

«Στο τάγμα μας στη Μακρόνησο, είχαμε έναν πολύ ωραίο τύπο από τον Πειραιά που στα κρυφά από τους φύλακες τραγουδούσε. Τον έπαιρναν οι βασανιστές στη γνωστή χαράδρα των βασανιστηρίων, όπου την ώρα που τον χτυπούσαν πάρα πολύ,  του φώναζαν:

-«Θέλεις παναθρώπινη τη λευτεριά; Πάρε και τούτη, πάρε κι εκείνη παλιοκομμούνι».

Κάποια στιγμή που τον φέρανε μισοπεθαμένο από τα βασανιστήρια ήρθε να τον επισκεφθεί ο συγκρατούμενός μας συγγραφέας Θέμος Κορνάρος. Μόλις τον είδε στην άθλια κατάσταση που ήταν, του λέει:

-«Κουράγιο παιδί μου, κουράγιο».

Τότε ο ξυλοδαρμένος Πειραιώτης κρατούμενος ΕΠΟΝίτης του απαντά:

Από την τελευταία συνάντηση των ΕΠΟΝιτών φοιτητών.
Στην άκρη αριστερά η αείμνηστη Άννα Θεοφυλάκτου

-«Εγώ κάνω κουράγιο, όμως δεν μπορώ να καταλάβω: Άντε εμείς αγωνιζόμαστε για την ελεύθερη Ελλάδα, εκείνη την πανανθρώπινη τη λευτεριά τι τη θέλαμε και έφαγα τόσο ξύλο για χάρη της;»

Οι τελευταίοι των τελευταίων
Η τελευταία συνάντηση των επιζώντων ΕΠΟΝιτών φοιτητών της Θεσσαλονίκης είχε πραγματοποιηθεί στις 23 Φεβρουαρίου του 2020 σε μία καφετέρια στην περιοχή της Διαγωνίου, καθώς μετά οι συνάξεις αυτές σταμάτησαν λόγω της απαγόρευσης συναθροίσεων λόγω του κορονωϊού αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι είχαν φύγει από τη ζωή και οι τελευταίοι επιζώντες ΕΠΟΝίτες φοιτητές του ΑΠΘ.  Μεταξύ των απωλειών που σημειώθηκαν ήταν και οι θάνατοι των τελευταίων από τους τελευταίους Μιλτιάδη Μυρώνη, Θανάση Σαξώνη που πέθανε στα τέλη Δεκεμβρίου του 2021 και της οφθαλμιάτρου και σημαντικής προσωπικότητας του προσφυγικού ελληνισμού Άννας Θεοφυλάκτου που τη χάσαμε στις 14 Ιουνίου 2023 σε ηλικία 99 χρόνων.