Ένας Βολιώτης ανάμεσα στους 400 εκτελεσμένους στο Γεντί Κουλέ

Ο Γραμμένος Στίνης, από τους ηγέτες της νεολαίας του Βόλου στα χρόνια της Αντίστασης

Μελλοθάνατοι περιμένοντας την ώρα της εκτέλεσης στο Γεντί Κουλέ

 Ένας από τους περίπου 400 εκτελεσμένους πολιτικούς κρατούμενους στον «κρανίου τόπο» των Συκεών, σε απόσταση αναπνοής από το κολαστήριο του Γεντί Κουλέ, ήταν και ο Βολιώτης αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Γραμμένος Στίνης, που υπήρξε ηγέτης της νεολαίας στο νομό Μαγνησίας κατά τη μαύρη περίοδο της ναζιστικής κατοχής της πατρίδας μας. Στη θυσία του Στίνη αναφέρθηκε και ο μεγάλος μας ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης στην ποιητική του συλλογή «Το Περιθώριο ’68-69» (Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2000, σ. 40).

Γραμμένος Στίνης

Ο Γραμμένος Στίνης γεννήθηκε στο Βόλο το 1918, ήταν αδερφός του Λάκη Στίνη και ήδη το 1936 ήταν φοιτητής στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατά την διάρκεια της Κατοχής, υπήρξε από τους πρώτους που πήραν μέρος στην δημιουργία του ΕΑΜ στο Βόλο και την Μαγνησία και αναδείχθηκε στη θέση του Γραμματέα της ΕΠΟΝ Βόλου και μέλος του πανθεσσαλικιού γραφείου της ΕΠΟΝ στη διάρκεια της Κατοχής και υπεύθυνος της εφημερίδας «Ιερολοχίτης» που ήταν το δημοσιογραφικό της όργανο. Ενώ ήταν ο ομιλητής στην συγκέντρωση του λαού του Βόλου στις 6 Αυγούστου 1943 στην πλατεία Ελευθερίας, ενάντια στη κάθοδο των Βουλγάρων φασιστών στην Ελλάδα και ειδικότερα στην περιοχή της Μακεδονίας.

Με την απελευθέρωση και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 1945 συλλαμβάνεται από τις αρχές "ως ηθικός αυτουργός" των επεισοδίων που γίνονται στο Βόλο με αφορμή την επίσκεψη του αντιβασιλιά Δαμασκηνού. Φυλακίζεται στις φυλακές της Αλεξάνδρας. Με τα μέτρα της κυβέρνησης Σοφούλη στις αρχές του 1946 αποφυλακίζεται και έτσι του δίνεται η δυνατότητα να δώσει εξετάσεις και να πάρει το πτυχίο της Νομικής σχολής και οικονομικών επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Παραμένει στη Θεσσαλονίκη και αναδεικνύεται σε στέλεχος του ΚΚΕ στην συμπρωτεύουσα, στο Μακεδονικό Γραφείο του κόμματος.

Τελικά συλλαμβάνεται στις αρχές του 1948 και παραπέμπεται  στο Έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης το Νοέμβριο του ιδίου έτους με άλλους 67 συντρόφους του, σε μία  δίκη η οποία κράτησε από τις 22 Νοεμβρίου μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου του 1948, με 66 κατηγορούμενους που παραπέμφθηκαν ως μέλη και στελέχη του ΚΚΕ το οποίο σημειωτέον είχε τεθεί «εκτός νόμου» λίγους μήνες πριν, με τον περιβόητο Αναγκαστικό Νόμο 509.

Οι εφημερίδες της Θεσσαλονίκης δημοσίευαν φωτογραφίες και ρεπορτάζ για τη δίκη των 67 στελεχών της ΚΟΘ

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του παλαίμαχου αγωνιστή Αρίστου Σιδερόγλου, που και αυτός συνελήφθη την ίδια περίοδο «οι συλλήψεις ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1948 και ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του ιδίου έτους». Μέχρι την παραπομπή τους σε δίκη παρέμειναν προφυλακισμένοι στα μπουντρούμια διαφόρων αστυνομικών τμημάτων της Θεσσαλονίκης και στο Γεντί Κουλέ.

Στην εφημερίδα «Ταχυδρόμος» του Βόλου της 30ης Νοεμβρίου 1948 σε ανταπόκριση από τη Θεσσαλονίκη για τη δίκη στο Έκταακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης των 67 μελών και στελεχών της Επιτροπής Πόλης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ και αναφορικά με τους δικαζόμενους Βολιώτες Γραμμάνο Στίνη και Καρολίονα Χατζίδου αναφέρει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:

Φωτογραφίες κατηγορουμένων που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα "Μακεδονία" στις 29-11-1948. Από Αριστερά διακρίνονται: Αριστείδης Βασιλειάδης, Γραμματέας της ΚΟΘ του ΚΚΕ, Μαγδαληνή Δημητρίου και Γραμμένος Στίνης. Και οι τρεις αρνήθηκαν να αποκηρύξουν τις ιδέες τους και στήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 7-12-1948

Στίνης: "θίγεται η εθνική μου αξιοπρέπεια"

"Θεσσαλονίκη 29 Νοεμβρίου 1948: Εις την πόλιν μας διεξάγεται από ημερών, εις το Στρατοδικείον, δίκη 67 κομμουνιστικών στελεχών, κατηγορουμένων διά παράνομον υπέρ των συμμοριτών δράσιν. 

Κατάθεση του αξιωματικού
της Ασφάλειας Λαζαρή 
κατά του Γραμμένου Στίνη

Μεταξύ των δικαζομένων είναι και στελέχη της ΕΠΟΝ Βόλου, τα οποία μετατόπισαν από καιρού την δράσιν των ενταύθα. Ούτω είναι ο Γραμμένος Στίνης φοιτητής της Νομικής Σχολής και η φοιτήτρια ιατρικής Καρολίνα Χατζίδου.

Ο Στίνης απολογούμενος είπε τα ακόλουθα : «Το γεγονός ότι κάθημαι εις το εδώλιον του κατηγορουμένου, είναι ειρωνεία της τύχης διότι κατηγορούμαι ότι ήθελα να αποσπάσω μέρος της Επικρατείας. Αυτή η κατηγορία μου θίγει την εθνικήν μου αξιοπρέπειαν.

Πρόεδρος : Με τους Βουλγάρους δεν συνεργασθήκατε ;

Στίνης : Αυτό το λέγει μία μικρή μερίδα του κόσμου.

Στρατοδίκης : όλοι οι κομμουνιστές είστε ψεύτες, όπως και εσύ Στίνη.

Ο Στίνης δεν απαντά…

Στρατοδίκης : Αναγνωρίζεις ότι οι συμμορίται συνεργάζονται με τους Βουλγάρους ;

Στίνης : ‘Όχι.

Πρόεδρος : Είναι προδόται και εγκληματίαι αυτοί που πολεμούν στο βουνό ;

Στίνης : Ούτε προδόται, ούτε εγκληματίαι είναι….». 

Γραμμένος Στίνης

Οι στρατοδίκες μοιράζουν τις θανατικές καταδίκες σαν καραμέλες στους δικαζόμενους πατριώτες. Έτσι για την υπόθεση αυτή, της ανασύστασης της εκτός νόμου κομματικής οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, καταδικάζονται 13 από τους δικαζόμενους σε θάνατο, μεταξύ των οποίων οι εννέα είναι γυναίκες και οι τέσσερις άνδρες. Ενώ επίσης επιβάλλεται η ποινή των ισόβιων δεσμών σε 8 άτομα ενώ άλλοι 10 καταδικάζονται σε διάφορες ποινές κάθειρξης. Στον Γραμμένο Στίνη το Έκτακτο Στρατοδικείο επιβάλει την εξοντωτική ποινή «τετράκις εις θάνατον». Το τέλος των μελλοθάνατων αυτών, με βάση τις εξοντωτικές ποινές που δεν σηκώνουν έφεση ή υποβολή αίτησης για να τους δοθεί χάρη, είναι πλέον προδιαγεγραμμένο. Οι αρχές βιάζονται να τους ξεκάνουν και το οργανώνουν αυτό ένα μόλις τριήμερο μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης.

Έτσι, τα ξημερώματα της 7^ης Δεκεμβρίου 1948 πριν ακόμη ανατείλει ο ήλιος πάνω από τον Θερμαϊκό, οι θανατοποινίτες οδηγούνται «εις τον συνήθη τόπον εκτελέσεων», όπως περιγράφονταν από τις αρχές ο κρανίου τόπος των Συκεών, πίσω από το Γεντί Κουλέ και στήνονται στο εκτελεστικό απόσπασμα. Μαζί με τον 29χρονο τότε Γραμμένο Στίνη θα πέσουν νεκροί από τα βόλια του εκτελεστικού αποσπάσματος και οι σύντροφοί του Αριστείδης Βασιλειάδης, Μαγδαληνή Ευσταθίου, Γιώργος Μερτζάνης, Σοφία Μπεσεκτσίδου, Χρυσούλα Στεφάνου και Γιάννης Τσακανίκας.

Η αείμνηστη άλλοτε πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδος και Εύβοιας Νίτσα Κολιού που μπόρεσε και μίλησε για τον Γραμμένο Στίνη με δικούς του ανθρώπους, μεταφέρει στο Βιβλίο της «Άγνωστες πτυχές της Εθνικής Αντίστασης» στοιχεία των δυνατοτήτων του : «Σε όσους τον είχαν γνωρίσει μένει ανεξίτηλη η δυνατή μορφή του. Ο ψηλός μελαχροινός νέος με την γλυκιά όσο και επιβλητική φυσιογνωμία, τη μοναδική ικανότητα πειστικού ομιλητή και το πάθος του για τον αγώνα…». Ενώ σε άλλο σημείο τον περιγράφει ως «πανέμορφο και επιβλητικό νέο που σαγήνευε τόσο με το παρουσιαστικό του όσο και με τις θαυμάσιες ομιλίες».

Και ο πρώην δήμαρχος Βόλου, διακεκριμένος νομικός και συγραφέας Πάνος Σκοτινιώτης, μιλώντας στην παρουσίαση του βιβλίου του Σπύρου Κουζινόπουυλου "Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης" που έγινε στον Βόλο στις 12-6-2025, αναφερόμενος στη θυσία του Γραμμένου Στίνη θα πει: 

"Θυμάμαι με συγκίνηση τον αδελφό του, τον Λάκη Στίνη, γραμματέα της οργάνωσης του ΚΚΕ στον Βόλο τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, να μιλάει για τον Γραμμένο και την πολύπλευρη μόρφωσή του, τη μνημειώδη αγόρευσή του στο  Στρατοδικείο και τη λεβέντικη στάση που κράτησε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ενώ Στον κατάλογο των μελλοθανάτων του 1950 βλέπουμε και το όνομα του 26χρονου, τότε, Χρήστου Παπαδούλη ‒ αυτός γλύτωσε ευτυχώς την εκτέλεση, πέρασε ωστόσο στη φυλακή και στην εξορία κοντά στις δυόμιση δεκαετίες. Όσοι είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης τον υπέροχο αυτό σύντροφο, στέλεχος του ΚΚΕ στη Μαγνησία, διατηρούμε ζωντανή τη μνήμη του". 

Και βέβαια να πιούμε ότι στον κατάλογο των 299 μελλοθανάτων που δημοσιεύεται στο βιβλίο του Σπ. Κουζινόπουυλου και οι οποίοι ζούσαν στο Γεντί Κουλέ το 1950 επί μέρες, βδομάδες και μήνες με τον κίνδυνο της εκτέλεσής τους το επόμενο πρωί και τελικά γλλύτωσαν το εκτελεστικό απόσπασμα λόγω των μέτρων ειρήνευσης που είχε επιβάλει η κυβέρνηση του στρατηγού Νικόλαου Πλαστήρα, συναντάμαι και το όνομα του 22χρονου τότε, επίσης Βολιώτη, Θωμά Βασιλούλη. Για τον οποίο ο Σκοτγινιώτης είπε ότι αργότερα, μετά την αποφυλάκισή του "τον θυμάμαι κι αυτόν πάντα ενεργό και μάχιμο στη δημοκρατική παράταξη".

Και βέβαια δεν είναι τυχαίο το γεγονός που στη θυσία του Γρ. Στίνη αναφέρθηκε και ο Μανόλης Αναγνωστάκης στην ποιητική του συλλογή «Το Περιθώριο ’68-69».