Ποιά είναι η ISIS και πως αναπτύχθηκε

Το χαλιφάτο που σπέρνει τον τρόμο σε όλο τον κόσμο

Ποια είναι η ISIS και πώς προσπαθεί να αλλάξει τον κόσμο; Με ποιο τρόπο οι τζιχαντιστές προσπαθούν να αντικαταστήσουν την δυτικού τύπου παγκοσμιοποίηση, μέσα από την ίδρυση ενός παγκόσμιου χαλιφάτου, ευθυγραμμισμένου με τον ισλαμικό νόμο; Γιατί επιχειρούν να νομιμοποιήσουν τη βίαιη δράση τους, μέσα από ακραίες ερμηνείες θρησκευτικών κειμένων;

Η σουνητική εξτρεμιστική οργάνωση ISIS ή Ισλαμικό Κράτος, όπως επιθυμεί να αποκαλείται μετά την αυτο-ανακήρυξη του χαλιφάτου της, αποτελεί μια ζωντανή απόδειξη πως η ισχύς φτιάχνει δικούς της κανόνες, οι οποίοι μπορούν να ανατραπούν μόνο με επίδειξη ανάλογης ή μεγαλύτερης ισχύος.

Το Ισλαμικό Κράτος είναι μια στρατιωτικο-πολιτική τρομοκρατική οργάνωση, η οποία ανακήρυξε στις 29 Ιουνίου 2014 την ίδρυση Χαλιφάτου στις περιοχές που ελέγχει στο Ιράκ και τη Συρία.

Η δημιουργία αυτής της οργάνωσης ανάγεται στο έτος 2006, όταν η Αλ Κάιντα στο Ιράκ δημιουργεί με 5 άλλες ομάδες τζιχαντιστών το Συμβούλιο των μουτζαχεντίν στο Ιράκ. Αυτό το Συμβούλιο ανακήρυξε, την ίδια χρονιά, τη δημιουργία του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ.
Το 2012 το ΙΚ αρχίζει να εξαπλώνεται στη Συρία και το 2013 μετονομάζεται σε Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε, στα αγγλικά ονομάζεται ISIS, γνωστό επίσης ως Daech.

Το 2014 το ISIS καταλαμβάνει τη Μοσούλη και ανακοινώνει την ίδρυση του Χαλιφάτου ενώ ο Abou Bakr al-Baghdadi αυτοανακηρύσσεται Χαλίφης, διάδοχος του Μωάμεθ. Το ISIS αρχίζει τη διαμάχη με την Αλ Κάιντα. Ωστόσο, η επίδρασή του εξαπλώνεται σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο και ελέγχει και άλλες ομάδες τζιχαντιστών, όπως είναι το Μπόκο Χαράμ στην Νιγηρία, ομάδες στο Σινά της Αιγύπτου (όπου έριξαν πρόσφατα το ρωσικό αεροπλάνο), στο Λίβανο, στην Αλγερία και στην Υεμένη.

Το Ισλαμικό Κράτος ή ISIS έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από πολλά κράτη και βρίσκεται στο στόχαστρο του ΟΗΕ, της Αραβικής Ενωσης, των ΗΠΑ και της ΕΕ ενώ θεωρείται υπεύθυνο για εγκλήματα πολέμου, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, για εθνοκάθαρση και γενοκτονία.
Πραγματοποιεί επίσης, συστηματικά, επιθέσεις και ανατινάζει διάσημες αρχαιτότητες στις περιοχές που ελέγχει.

Από τον Αύγουστο του 2014, μια διεθνής συμμαχία 22 χωρών παρεμβαίνει στρατιωτικά εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.

Πόσο μεγάλο θέλουν το Ισλαμικό Κράτος
Το Ισλαμικό Κράτος είναι ένα κίνημα σαλαφιστών τζιχαντιστών, ιδιαίτερα εχθρικό στους σιίτες. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν ένα μουσουλμανικό κράτος που θα ξεκινάει από την Βόρεια Αφρική και θα φτάνει στην κεντρική Ασία.

Υπάρχουν διαφορές μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα. Η Αλ Κάιντα πιστεύει ότι το τζιχάντ πρέπει κυρίως να στραφεί εναντίον των ΗΠΑ, του Ισραήλ, των δυτικών χωρών και των συμμάχων τους. Από την πλευρά του το Ισλαμικό Κράτος πιστεύει ότι ο βασικός εχθρός είναι το Ιράν και οι σιίτες. Τ0 2006 έγιναν πραγματικές μάχες ανάμεσα στην Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος.

Η στρατηγική του Ισλαμικού Κράτους
Η στρατηγική του δεν είναι τυχαία, δεν εξαρτάται μόνο από τις περιστάσεις, ούτε βασίζεται πάνω σε ένα συναίσθημα καταστροφής και βίας. Βασίζεται πάνω σε μια μακροχρόνια σκέψη, η οποία εγγράφεται στην ιστορία των τζιχαντιστικών κινημάτων. Γι’αυτό και το συγκεκριμένο κίνημα έκανε τα πάντα για να μετουσιωθεί σε κράτος.
Το Ισλαμικό Κράτος ακολουθεί μια στρατηγική που διαμορφώθηκε από τις ισλαμιστικές ιδεολογίες από το 2000 και διαχύθηκε παγκόσμια μέσα από το ίντερνετ. Ένα βιβλίο δημοσιεύτηκε το 2002 κάποιου Abu Bakr al-Naji με τίτλο «Η διοίκηση της αγριότητας», και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Ο συγγραφέας εξηγεί τη στρατηγική με την οποία οι ομάδες των τζιχαντιστών θα μπορέσουν να κυριαρχήσουν εδαφικά απέναντι στα αραβικά και μουσουλμανικά καθεστώτα από την μία και απέναντι στους Αμερικανούς  και τους Δυτικούς από την άλλη.

Πώς θα καταλάβουν τον κόσμο
Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι προκαλώντας ένα τεράστιο κύμα βίας στις μουσουλμανικές χώρες, οι τζιχαντιστές θα κατορθώσουν να αποδυναμώσουν τις κρατικές δομές και να επιβάλλουν το χάος και την αγριότητα. Οι τοπικοί πληθυσμοί θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους στις κυβερνήσεις τους οι οποίες θα είναι ανίκανες να απαντήσουν στη βία με μεγαλύτερη βία. Οι τζιχαντιστές θα πρέπει τότε να επωφεληθούν από το χάος ώστε να κερδίσουν την λαϊκή υποστήριξη και να εμφανιστούν ως η μόνη εναλλακτική λύση. Τότε θα επαναφέρουν την ασφάλεια, τις κρατικές υπηρεσίες και θα διανείμουν τρόφιμα και φάρμακα. Θα διαχειριστούν το χάος και θα κερδίζουν όλο και περισσότερα εδάφη, οι τζιχαντιστές θα γίνουν ο πυρήνας του νέου χαλιφάτου. Είτε με πίστη είτε με τη βία, οι τοπικοί πληθυσμοί θα αποδεχθούν την ισλαμική διακυβέρνηση.
Ας σημειωθεί ότι στην παρούσα φάση όλα τα παραπάνω έχουν ήδη γίνει και το Χαλιφάτο έχει ανακηρυχθεί.

Η διεθνοποίηση του τρόμου
Ο άλλος άξονας της στρατηγικής του ΙSIS είναι η διεθνοποίηση του τρόμου. Η οργάνωση αρχικά κατέλαβε τα πρώτα εδάφη με σουνίτες Άραβες στο Ιράκ. Στη συνέχεια άρχισε να καταλαμβάνει ζώνες συνοριακές με τη Συρία, την Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία. Ταυτόχρονα άρχισε να προκαλεί τη Δύση κάνοντας επιθέσεις σε μειονότητες, χριστιανούς, γυναίκες κλπ. ενώ άρχισε και τις επιθέσεις στο εξωτερικό. Οι δράσεις αυτές συνοδεύονται από προπαγάνδα που δίνει έμφαση στην αποικιοκρατία και προσπαθεί να εμφανίσει τους μουσουλμάνους ως αιώνια θύματα της Δύσης ώστε να κάνει τις δυτικές χώρες να αντιδράσουν.
Και εν μέρει το πέτυχε, γιατί η Δύση απάντησε δημιουργώντας μια Στρατιωτική Συμμαχία υπό τον έλεγχο των Αμερικανών.

Η θρησκεία και η βία

Το «κυβερνητικό πρόγραμμα» των ισλαμιστών είναι να αναπτύξουν τη μαζική θρησκευτικότητα, να κάνουν τη θρησκεία μια πολιτική και κοινωνική προτεραιότητα, να εκπαιδεύσουν στρατιωτικά τους νέους και να δημιουργήσουν μια στρατιωτικοποιημένη κοινωνία.

Το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι μια ομάδα ψυχοπαθών σε έκσταση. Είναι μια θρησκευτική και στρατιωτική οργάνωση η οποία διαθέτει εκπαιδευμένους ηγέτες και έχει συγκεκριμένη στρατηγική στην υπηρεσία ενός ιερού πολέμου, όπως γράφει χαρακτηριστικά το έγκυρο σάιτ Slate, σε ανάλυσή του μετά το μακελειό στο Παρίσι, στις 13 Νοεμβρίου 2015.
Η Δύση δεν γνωρίζει καλά τους λόγους που οδήγησαν στην έκρηξη του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Δεν κατανοεί επίσης πώς ο λόγος των τζιχαντιστών μπορεί να προσελκύει νέους ούτε καταλαβαίνει το μίσος και τη δίψα για εκδίκηση που έχουν απέναντι στη Δύση.

«Θα κατακτήσουμε τη δική σας Ρώμη, θα σπάσουμε τους σταυρούς σας και θα κάνουμε τις γυναίκες σας σκλάβες» δηλώνει ο Abou Muhammad al-Adni, ο εκπρόσωπος του Ισλαμικού Κράτους. «Κι αν δεν τα καταφέρουμε αυτή τη φορά, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα τα καταφέρουν και θα πουλήσουν τα παιδιά σας στην αγορά σκλάβων…», πρόσθετε.

 Η νέα παγκοσμιοποίηση

Η ISIS μπορεί να ξεκίνησε να απασχολεί την κοινή γνώμη το τελευταίο χρονικό διάστημα, μετά τις πρόσφατες, καταστροφικές της ενέργειες, είναι όμως η κορύφωση της δράσης ενός συστήματος με συγκεκριμένη δομή και συγκεκριμένους στόχους, που βρίσκεται βαθιά ριζωμένο ανάμεσα στους φονταμενταλιστές μουσουλμάνους εδώ και αρκετά χρόνια. Στο βιβλίο του «The Third World War: Global Titans and Sworn Soldiers», που εκδόθηκε πριν από δύο χρόνια, ο δρ Γιάννος Χαραλαμπίδης αναφέρει:

«Πέραν του δικτύου που η Αλ Κάιντα έστησε στον πλανήτη, είναι σημαντικό να επισημανθεί η δομή και ο τρόπος που θέτει στην πράξη τον στρατηγικό της στόχο, να πλήξει τα συμφέροντα των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών με όρους "τζιχάντ" (ιερός πόλεμος), με την ελπίδα να αντικαταστήσει την δυτικού τύπου παγκοσμιοποίηση, μέσα από την ίδρυση ενός παγκόσμιου χαλιφάτου, ευθυγραμμισμένου με τον ισλαμικό νόμο».

Όπως εξηγεί περαιτέρω, το χαλιφάτο είναι ένα πλήρες σύστημα διακυβέρνησης του μουσουλμανικού κόσμου, που αντιπροσωπεύει την ενότητα των μουσουλμανικών κοινοτήτων και εντοπίζει τις συνταγματικές του ρίζες στον ισλαμικό νόμο (σαρία). Η Αλ Κάιντα (και οι συναφείς οργανώσεις) προσπαθούν να νομιμοποιήσουν τη βίαιη δράση τους, μέσα από ακραίες ερμηνείες των θρησκευτικών κειμένων, χρησιμοποιώντας τη θρησκεία ως το κύριο μεθοδολογικό εργαλείο, για την εμπέδωση πολιτικής και νομικής βάσης για το σύστημα που επιδιώκουν να εφαρμόσουν.

Δεν περιορίζονται στους Μουσουλμάνους

Είναι, συνεπώς, σαφές πως η δράση της ISIS δεν περιορίζεται στον μουσουλμανικό κόσμο, αφού, απώτερος στόχος της, είναι η δημιουργία ενός νέου, παγκόσμιου συστήματος, που θα ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα.

Σύμφωνα με τον Jethro Mullen του CNN, ένας πρώην μαχητής του ΙΚ δήλωσε στο διεθνές δίκτυο πως στόχος τους είναι «να δημιουργήσουν ένα ισλαμικό κράτος, που θα περικυκλώσει τον αραβικό κόσμο. Και μετά από αυτό, θα κινηθούν εναντίον άλλων χωρών».

Αυτό ακριβώς προσπαθεί να αποτρέψει και ο υπό τις ΗΠΑ συνασπισμός δυνάμεων, που προβαίνει σε αεροπορικές επιδρομές κατά στόχων της ISIS. Ωστόσο, όπως αναφέρει η αναλυτής διεθνών θεμάτων, Frida Ghitis, για τον al-Baghdadi (χαλίφης), το γεγονός πως πολεμά εναντίον των ΗΠΑ και ενός συνασπισμού πολλών χωρών είναι μεγάλη τιμή, ένα σημαντικό εργαλείο που ενισχύει τις προσπάθειές του για στρατολόγηση.

«Είναι η απόδειξη ότι αυτός και η οργάνωσή του έχουν γίνει οι αρχηγοί του παγκόσμιου τζιχάντ, υποσκελίζοντας την Αλ Κάιντα, τον ανταγωνιστή τους σ’ αυτόν τον διαγωνισμό», προσθέτει. Η ISIS, δηλαδή, καταφέρνει να κεφαλαιοποιήσει επικοινωνιακά και πολιτικά την επίθεση την οποία δέχεται, παρά τις απώλειες που υφίσταται.

Η διοικητική δομή

Η ISIS οργανωτικά είναι κτισμένη σε διάφορα επίπεδα, σύμφωνα με το Terrorism Research and Analysis Consortium. Στην κορυφή βρίσκεται ο Abu Bakr al-Baghdadi στη θέση του «χαλίφη» (αρχηγός) και μια ομάδα συμβούλων που τον περιτριγυρίζουν. Στο επόμενο στρώμα βρίσκεται ο Abu Muslim al-Turkmani, που είναι ο υπαρχηγός για το Ιράκ και ο Abu Ali al-Anbari, που είναι ο υπαρχηγός για τη Συρία. Απ’ εκεί και πέρα, στο πιο χαμηλό επίπεδο βρίσκεται σειρά διοικητικών σωμάτων.

Το οικονομικό συμβούλιο ασχολείται με τα όπλα και τις πωλήσεις πετρελαίου. Το συμβούλιο ηγεσίας ετοιμάζει τους νόμους και τις βασικές πολιτικές της οργάνωσης. Το πολεμικό συμβούλιο σχεδιάζει την άμυνα του Ισλαμικού Κράτους. Το συμβούλιο αρωγής μαχητών ασχολείται με την παροχή βοήθειας στους ξένους μαχητές. Το συμβούλιο ασφαλείας είναι επιφορτισμένο με την εσωτερική ασφάλεια αλλά και τις εκτελέσεις. Το συμβούλιο πληροφοριών μαζεύει και επεξεργάζεται πληροφορίες για τους εχθρούς της ISIS. Τέλος, το συμβούλιο για τα ΜΜΕ εποπτεύει τα ΜΜΕ και τα social media.

Η γλωσσική εξέλιξη

Πέραν της αύξησης της βιαιότητας, η συνεχής εξέλιξη και η εξεύρεση νέων στόχων του ISIS αποτυπώνεται ακόμα και μέσα από τη γλώσσα. Όπως επισημαίνει ο αρθρογράφος της Guardian, David Shariatmadari, αρχικά η οργάνωση χρησιμοποιούσε την ονομασία Jama’at al-Tawhid wal-Jihad, ένα όνομα που μπορούσε να γίνει κατανοητό από άλλους μουσουλμάνους και είχε ως στόχο το εσωτερικό της κοινό. Στα ελληνικά αποδίδεται ως «Οργάνωση για τον Μονοθεϊσμό και τον Αγώνα».

Στη συνέχεια, η ηγεσία αποφάσισε να προσδιορίσει την οργάνωση γεωγραφικά, χρησιμοποιώντας στο όνομά της τις φράσεις bilad al-rafidayn (γη των δύο ποταμών, δηλαδή Μεσοποταμία) και Ιράκ και al-Sham (απ’ όπου προκύπτει το ακρωνύμιο ISIS). Το al-Sham είναι μια περιοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Για εμπέδωση της έννοιας του χαλιφάτου από τον δυτικό κόσμο, όμως, η οργάνωση έπρεπε να απεκδυθεί έννοιες τις οποίες δεν θα μπορούσε να κατανοήσει κάποιος που δεν γνωρίζει επαρκώς την ιστορία και τις πεποιθήσεις των μουσουλμάνων.

Ως εκ τούτου, αποφάσισε να χρησιμοποιεί τον όρο Ισλαμικό Κράτος, καθώς η έννοια του κράτους είναι ευρέως κατανοητή σε πολλά κοινά. «Η μετάβαση αυτή είναι πολύ σημαντική, γιατί υπαινίσσεται κάτι υπαρκτό, μια χώρα με σύνορα, νόμους και θεσμούς», επισημαίνει ο Shariatmadari, παρά το γεγονός πως κάτι τέτοιο δεν υφίσταται επί της ουσίας. Άλλωστε και ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς είχε πρόσφατα δηλώσει πως η ISIS «είναι τρομοκρατική οργάνωση, όχι κράτος».

Το προφίλ της ISIS

Σύμφωνα με το BBC, η οργάνωση ISIS έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:

· Είναι μια ακραία ισλαμική οργάνωση.

· Οι ρίζες της εντοπίζονται στην οργάνωση Tawhid wa al-Jihad και στον ιρακινό βραχίονα της Αλ Κάιντα (AQI), καθώς και με το συριακό μέτωπο al-Nusra. Ωστόσο, σήμερα δεν φαίνεται να έχει πλήρη οργανική σχέση με την Αλ Κάιντα και την al-Nusra.

· Έχει θέσει υπό τον έλεγχό της περιοχές της ανατολικής Συρίας και του βορείου και δυτικού Ιράκ. Δεν είναι σαφές πόσο έδαφος ελέγχουν. Οι συντηρητικοί υπολογισμοί αναφέρουν ότι αν αυτές οι περιοχές αποτελούσαν ένα ενιαίο κομμάτι γης, θα είχε το μέγεθος του Βελγίου, ενώ οι πιο γενναιόδωροι κάνουν λόγο για μέγεθος Ιορδανίας.

· Ο πληθυσμός που ζει σε περιοχές υπό τον έλεγχο της ISIS υπολογίζεται σε οκτώ εκατομμύρια ανθρώπους. Εφαρμόζεται, σε διάφορους βαθμούς -αναλόγως του ελέγχου που ασκείται- η σαρία, εξαναγκάζοντας τις γυναίκες να φορούν μαντίλες, τους μη μουσουλμάνους να πληρώνουν φόρο ή να εξισλαμίζονται και εφαρμόζοντας τιμωρίες όπως μαστιγώματα και εκτελέσεις.

· Υιοθετεί βίαιες τακτικές, που περιλαμβάνουν μαζικές εκτελέσεις και απαγωγές μελών θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων και αποκεφαλισμούς δημοσιογράφων και στρατιωτών.

· Στόχος της είναι η εγκαθίδρυση ενός χαλιφάτου, δηλαδή ενός κράτους που θα διοικείται από έναν πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη, σύμφωνα με τη σαρία.

· Πέραν της Συρίας και του Ιράκ, στους άμεσους γεωγραφικούς της στόχους βρίσκεται η Ιορδανία, ο Λίβανος και η «απελευθέρωση της Παλαιστίνης».

· Τα μέλη της ISIS είναι τζιχαντιστές που πιστεύουν σε μιαν ακραία ερμηνεία του σουνητικού Ισλάμ και θεωρούν τους εαυτούς τους τούς μοναδικούς «πραγματικά πιστούς». Πιστεύουν ότι ο υπόλοιπος κόσμος απαρτίζεται από άπιστους, που έχουν ως στόχο την καταστροφή του Ισλάμ, νομιμοποιώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τόσο τις επιθέσεις σε μουσουλμάνους όσο και σε μη μουσουλμάνους. Ορκίζονται υπακοή στις εντολές του χαλίφη.

· Εικάζεται ότι έχει γύρω στους 31.000 μαχητές στο Ιράκ και στη Συρία. Κάποιοι από αυτούς το κάνουν λόγω ιδεολογίας και κάποιοι λόγω φόβου και εξαναγκασμού. Περίπου 12.000 φαίνεται να προέρχονται από 81 άλλες χώρες.

· Οι μαχητές έχουν πρόσβαση τόσο σε ελαφρύ όσο και σε βαρύ οπλισμό, από ατομικά όπλα μέχρι πυραύλους εδάφους αέρος. Έχουν επίσης στην κατοχή τους τεθωρακισμένα, που κατέλαβαν από τους στρατούς της Συρίας και του Ιράκ. Η τροφοδοσία του στρατού τους είναι αρκετά ευέλικτη.

· Η χρηματοδότηση της ISIS προέρχεται από διάφορες πηγές και θεωρείται η πιο πλούσια οργάνωση αυτού του είδους στον πλανήτη. Αρχικά χρηματοδοτείτο από φυσικά πρόσωπα στον αραβικό κόσμο, όμως τώρα εξαρτάται κυρίως από την πώληση πετρελαίου, την επιβολή φόρων και την καταβολή λύτρων. Ληστεύει, επίσης, τράπεζες σε περιοχές που καταλαμβάνει.

Η καθημερινή ζωή στο σύγχρονο «χαλιφάτο»

Καρφώνουν ανθρώπους σε σταυρούς. Παίζουν μπάλα με κομμένα κεφάλια. Εκτελούν ομαδικά ομήρους και μετά τους κρεμάνε σε τσιγκέλια. Κόβουν χέρια, τσακίζουν κόκαλα και μαστιγώνουν άγρια τους παραβάτες της σαρίας, όποιον τολμήσει να ακούσει μουσική, να πιει αλκοόλ και να ανάψει τσιγάρο. Στιγμιότυπα φρίκης από την καθημερινή ζωή στο πρώτο σύγχρονο «χαλιφάτο».

Από το Χαλέπι, κοντά στις μεσογειακές ακτές της Συρίας, ως τα περίχωρα της Βαγδάτης, 1,2 εκατ. άνθρωποι ζουν τώρα μέσα στον τρόμο και στο σκοτάδι του πιο ακραίου σουνιτικού Ισλάμ.

Οι γυναίκες; Κατώτερες και αόρατες, σκεπασμένες από την κορυφή ως τα νύχια με μαύρα νικάμπ. Η μοιχεία τιμωρείται με λιθοβολισμό μέχρι θανάτου, το κάπνισμα με τον βούρδουλα. Οι κλέφτες ακρωτηριάζονται και οι εχθροί, συνήθως «άπιστοι» σιίτες μουσουλμάνοι και χριστιανοί, εκτελούνται με συνοπτικές διαδικασίες. Είναι τέτοιες οι θηριωδίες των ισλαμιστών της ISIS που τους έχει αποκηρύξει ακόμα και η Αλ Κάιντα.

Αλλά για τους σκληρούς ιδεολόγους του τζιχάντ (του ιερού πολέμου των ισλαμιστών) η δημιουργία του χαλιφάτου είναι ο απόλυτος στόχος, ένα ανατριχιαστικό όραμα που θέλουν να γίνει πραγματικότητα οι φανατικοί αντάρτες της ISIS.

Στην ισλαμική ιστορία o χαλίφης ήταν διάδοχος του προφήτη Μωάμεθ και ηγέτης των μουσουλμάνων σε όλον τον κόσμο, από τους οποίους απαιτούσε τυφλή πίστη και υπακοή. Οι οθωμανοί Τούρκοι, ως de facto ηγέτες του μεγαλύτερου και πιο ισχυρού ισλαμικού κράτους, κληρονόμησαν το χαλιφάτο τον 15ο αιώνα από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου. Τελευταίος χαλίφης ήταν ο σουλτάνος Αμπντουλμετζίτ Β', ως το 1924, όταν τον έπαυσε και τον εξόρισε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Το χαλιφάτο ήταν ένα πολιτικό μοντέλο που κατέρρευσε στις αρχές του 20ού αιώνα μαζί με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και αντικαταστάθηκε από το σύγχρονο έθνος-κράτος.

Το όνειρο του νέου «Χαλίφη»
Ονειρο του νέου «χαλίφη» Αμπου Μπακρ αλ Μπαγκντάντι είναι να κατακτήσει όλα τα πρώην εδάφη των Οθωμανών. Ο αρχηγός της ISIS θέλει να σβήσει τα σύνορα της αποικιοκρατίας που χάραξαν οι δυτικοί νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στην Εγγύς Ανατολή.  Ο συμβολισμός είναι δυνατός και λειτουργεί προς όφελος της ISIS. Οταν οι τζιχαντιστές έστειλαν τη φωτογραφία με την μπουλντόζα να γκρεμίζει χωμάτινο φράγμα στα σύνορα Συρίας και Ιράκ, ανακοίνωσαν θριαμβευτικά: «Καταστρέψαμε την γραμμή Σάικς - Πικό!». Στα μάτια πολλών Αράβων εκείνη η γαλλοβρετανική συμφωνία του 1916 που μοίρασε τα εδάφη της Μέσης Ανατολής ήταν η αρχή του δυτικού ιμπεριαλισμού - από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και την εισβολή στο Ιράκ το 2003.

Μπορεί για την ώρα να επικεντρώνουν την προσοχή τους στο Ιράκ, αλλά μακροπρόθεσμα οι φιλοδοξίες των ισλαμιστών είναι πολύ ευρύτερες. Χάρτες που κυκλοφορούν στο Ιnternet δείχνουν βαμμένα με μαύρο χρώμα και βαφτισμένα με αραβικές ονομασίες τα εδάφη του χαλιφάτου να απλώνονται σε όλη τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη ως την Ισπανία (Αλ Ανταλούς στον χάρτη). Μέσα στα σύνορά τους περιλαμβάνεται βεβαίως και η Ελλάδα.

Προς το παρόν η ISIS ελέγχει σημαντικές πετρελαιοφόρες περιοχές που αυξάνουν την επιρροή και τη δύναμή της, διαμορφώνοντας νέο γεωπολιτικό σκηνικό, καθώς το Ιράκ βρίσκεται υπό διάλυση.

Σχεδόν από το πουθενά η ISIS έχει μεταμορφωθεί από τρομοκρατική ομάδα σε στρατό, με πολλά λεφτά, βαρύ οπλισμό και 10.000 ορκισμένους μαχητές. Είναι επιθετική, επεκτατική και θεωρείται άκρως επικίνδυνη όχι μόνο για τα κράτη της περιοχής αλλά και για τη Δύση.

Η αντιζηλία μεταξύ του Μπαγκντάντι και του επικεφαλής της Αλ Κάιντα Αϊμάν αλ Ζαουάχρι δημιουργεί τον κίνδυνο ενός ολέθριου ανταγωνισμού για την πρωτοκαθεδρία στον παγκόσμιο τζιχάντ. Πολλοί φοβούνται ότι για να πάρει ξανά τα «σκήπτρα» η οργάνωση που ίδρυσε ο Οσάμα μπιν Λάντεν θα επιχειρήσει μια όσο το δυνατόν πιο θεαματική και πολύνεκρη επίθεση σε δυτικό στόχο.

«Καλοί και χρήσιμοι» Κούρδοι
Οι Κούρδοι μισούν τον εξτρεμισμό των ισλαμιστών και τη δημιουργία ενός κέντρου του τζιχάντ στη Μοσούλη, η οποία απέχει μόλις μία ώρα ανατολικά από την πρωτεύουσά τους, το Ερμπίλ. Αλλά ο σουνιτικός εξτρεμισμός τους χάρισε απρόσμενα οικονομικά οφέλη. Η επίθεση της ISIS τους έδωσε την ευκαιρία να καταλάβουν με τα όπλα περιοχές που διεκδικούσαν από τη Βαγδάτη, για να τις εντάξουν στο αυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν. Ετσι, ελέγχουν πλέον το πετρελαϊκό κέντρο του Κιρκούκ. Και όσο καταρρέει το Ιράκ, τόσο θα αυξάνεται το κίνημα για αυτοδιάθεση.

Ηδη ο ηγέτης τους Μασούντ Μπαρζανί μίλησε για δημοψήφισμα με στόχο την ανεξαρτησία του Βόρειου Ιράκ.

Μέχρι και η Τουρκία δηλώνει έτοιμη να αναγνωρίσει κουρδικό κράτος, σε περίπτωση διάλυσης του Ιράκ. Αφήνοντας κατά μέρος δεκαετίες εχθρότητας, Τούρκοι και Κούρδοι έχουν θέσει ήσυχα σε εφαρμογή, από φέτος τον Ιανουάριο, ενεργειακή συμφωνία-μαμούθ, με τελικό στόχο να εξάγονται 3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, από το 2015. Ο πρωθυπουργός και αύριο πιθανώς πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρειάζεται φθηνό και άφθονο ενεργειακό εφοδιασμό για να κρατήσει την οικονομία σε γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης.

Παρούσες στα πετρέλαια του Κιρκούκ είναι ήδη, με 50 συμβόλαια, διεθνείς εταιρείες κολοσσοί, όπως οι ΒΡ, Exxon Mobil, Chevron και Gazprom.

Ημιαυτόνομο από το 1991, το Ιρακινό Κουρδιστάν έχει δική του κυβέρνηση, Βουλή, στρατό, δημόσιες υπηρεσίες και έλεγχο στα σύνορά του. Υπέρ της ίδρυσης ανεξάρτητου Κουρδιστάν είναι και το Ισραήλ, που τη θεωρεί σχεδόν τετελεσμένο γεγονός.

Οι Κούρδοι, περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν διασκορπισμένοι στη Νοτιοανατολική Τουρκία, τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν, έχουν διακριτικές στρατιωτικές και επιχειρηματικές σχέσεις με το Ισραήλ από τη δεκαετία του 1960.

Μιλούν οι ειδικοί
«Πού οφείλεται η εντυπωσιακή άνοδος της ISIS και πόσο επικίνδυνοι είναι πραγματικά αυτοί οι ισλαμιστές;» ρώτησε «Το Βήμα» δύο ειδικούς.

«Αιτία της επιτυχίας τους είναι η καταστροφική κατάσταση στο Ιράκ, όπου το διχαστικό και ανίκανο καθεστώς του σιίτη Νούρι αλ Μαλίκι έκανε τα πάντα για να προκαλέσει σεχταριστικό πόλεμο μεταξύ σουνιτών Αράβων (33% του πληθυσμού) και σιιτών (σχεδόν το 50%)» μας λέει ο δρ Σαρλ Σεν Προ, ιστορικός, και διευθυντής του Παρατηρητηρίου Γεωπολιτικών Μελετών (Observatoire d'études géopolitiques) στο Παρίσι.

«Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτή η ομάδα είναι πολύ δραστήρια, αλλά σχετικά μικρή (με 8.000-10.000 μαχητές). Ενα άλλο μειονέκτημα είναι ότι ο σουνιτικός πληθυσμός, αν και εχθρικός προς το καθεστώς της Βαγδάτης, είναι πιο κοντά στους Μπααθιστές, στους ουλεμάδες παραδοσιακούς κληρικούς ή στους φυλάρχους παρά στους φανατικούς ισλαμιστές της ISIS» προσθέτει.

«Στην πραγματικότητα, βλέπουμε ένα νέο κεφάλαιο στον αρχαίο πόλεμο μεταξύ Αράβων και Περσών με έπαθλο το Ιράκ και τη Συρία. Η σύγκρουση θα διαρκέσει, δεδομένου ότι υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ αφενός του καθεστώτος του Μαλίκι, που υποστηρίζεται από το Ιράν και τις ΗΠΑ, και αφετέρου των σουνιτών, που τους στηρίζουν τα περισσότερα αραβικά κράτη. Στα εδάφη του Ιράκ και της Συρίας η ISIS είναι καλύτερα εδραιωμένη από την Αλ Κάιντα. Εχει έναν στόχο που μπορεί να κερδίσει συμπάθειες: την υπεράσπιση του αραβικού Ιράκ εναντίον του σιιτικού Ιράν. Ενώ η Αλ Κάιντα έχει σκοπό τη διεθνή τρομοκρατία, ιδίως κατά των Δυτικών» τονίζει ο Σεν Προ.

«Η ISIS είναι προφανώς επικίνδυνη. Αλλά πιστεύω ότι έφτασε στο μέγιστο εύρος της για πολλούς λόγους» μας λέει ο Ολιβιέ Κεμπφ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS) στο Παρίσι.

«Οι ισλαμιστές έχουν μπλοκαριστεί στα βορειοανατολικά από τους Κούρδους που ελέγχουν αυτό το τμήμα της Μεσοποταμίας. Στον Νότο έχουν αποκλειστεί από τους σιίτες στα περίχωρα της Βαγδάτης. Δεν προβλέπω καμία επιτυχία εκεί» τονίζει.

«Στον εμφύλιο της Συρίας έχουν απέναντι την οργάνωση Αλ Νούσρα, που αγωνίζεται εναντίον του Μπασάρ αλ Ασαντ. Η μία είναι "τοπική", ενώ η ISIS είναι περιφερειακή και θέλει να καταργήσει το σύστημα των συνόρων που επιβλήθηκε από τις αποικιοκρατικές συμφωνίες, όπως των Σάικς -  Πικό (1916), οδηγώντας στη δημιουργία κρατών όπως η Συρία, το Ιράκ, η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία» εξηγεί ο Κεμπφ.

«Χρυσή εποχή» η Τουρκοκρατία

Με την κατάργηση των συνόρων Συρίας - Ιράκ οι τζιχαντιστές ελπίζουν να ξυπνήσουν μνήμες από τη χρυσή γι' αυτούς εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πριν από τα τεχνητά κράτη που κατασκευάστηκαν για τα συμφέροντα των αποικιοκρατών της Δύσης. Οι ισλαμιστές της ISIS κήρυξαν διεθνή αραβικό τζιχάντ και καλούν τους μουσουλμάνους όπου γης να επιστρέψουν στη θρησκεία, απορρίπτοντας τη δημοκρατία, το κοσμικό κράτος και τα λοιπά «σκουπίδια της Δύσης».

Αιματηρό σχίσμα από τον 7ο αιώνα

«Ηρωες» για τους σουνίτες εξτρεμιστές ανά την Εγγύς Ανατολή, οι φανατικοί σουνίτες της ISIS είναι αντικειμενικά επικίνδυνοι αντίζηλοι της Αλ Κάιντα, αλλά και μισητοί εχθροί για τους σιίτες στο Ιράκ και στο Ιράν. Από το σχίσμα του 7ου αιώνα, τα δύο παρακλάδια του ισλάμ συγκρούονται σε ανελέητους πολέμους για το ποιος θα κερδίσει τα εδάφη και θα πάρει το χρίσμα του χαλίφη, δηλαδή του ηγεμόνα όλων των μουσουλμάνων (σ.σ.: από την αραβική λέξη Khalifa που σημαίνει διάδοχος).

Ο αιμοσταγής «χαλίφης Ιμπραήμ»

Ο αρχηγός της ISIS, ο Αμπου Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, αυτοανακηρύχθηκε «χαλίφης Ιμπραήμ» και απευθείας απόγονος του προφήτη Μωάμεθ. Ο 43χρονος είναι από τους πιο βίαιους ένοπλους τζιχαντιστές, σκοτεινή φυσιογνωμία που ξεκίνησε ως ηγέτης της Αλ Κάιντα στο Ιράκ. Αμείλικτος και αόρατος, μιλάει φορώντας μάσκα, ακόμη και στους αντάρτες του. Μόνο δύο θολές φωτογραφίες του κυκλοφορούν στο Internet. Είναι επικηρυγμένος για 10 εκατ. δολάρια από τις ΗΠΑ.

Είναι γεμάτο το ταμείο  

Με 2 δισ. δολάρια στο «ταμείο» της, η ISIS έχει πολύ περισσότερα χρήματα από τους Ταλιμπάν και την Αλ Κάιντα. Μόνο με την κατάληψη της Μοσούλης οι ισλαμιστές ξάφρισαν 430 εκατ. δολάρια από τις τράπεζες. Προηγουμένως έβγαζαν πολλά από ναρκωτικά, λύτρα από απαγωγές, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, καθώς και από το πετρέλαιο της Βόρειας Συρίας, σε εδάφη που ελέγχουν από το 2012. Με την επέκταση στο Ιράκ πέφτουν στα χέρια τους και άλλες πηγές μαύρου χρυσού.

Είναι σκληρή ειρωνεία της Ιστορίας ότι μια περιοχή τόσο ευλογημένη με τους θησαυρούς των πρώτων μεγάλων πολιτισμών της ανθρωπότητας έχει γίνει σήμερα θέατρο τόσο σκληρών συγκρούσεων, με τη βία να έχει ήδη εξολοθρεύσει ανεκτίμητα μνημεία στη Μέση Ανατολή.

Τελευταίο θύμα της μισαλλοδοξίας των βάρβαρων τζιχαντιστών του ISIS είναι η Αψίδα του Θριάμβου, ηλικίας 2.000 ετών, που την έκαναν σκόνη στην Παλμύρα.

Οαση πολιτισμού στην έρημο της Συρίας, πολύτιμη παγκόσμια κληρονομιά σύμφωνα με την UNESCO, αυτή η πόλη στα βορειοανατολικά της Δαμασκού ήταν ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, στο σταυροδρόμι πολλών πολιτισμών τον 1ο και τον 2ο αιώνα. Τώρα έχει γίνει συνώνυμο του «τέλους του πολιτισμού», όπως το εκφράζουν οι φανατικοί ισλαμιστές του Ισλαμικού Κράτους. Εχουν ήδη ανατινάξει με εκρηκτικά τον Ναό του Βαάλ, ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της ελληνορωμαϊκής Συρίας, και πολλοί φοβούνται ότι η καταστροφική μανία θα συνεχιστεί καθώς ο εμφύλιος στη Συρία γίνεται όλο και πιο άγριος.

Οι ανθρώπινες απώλειες είναι τεράστιες: οι νεκροί έχουν ξεπεράσει τους 250.000, οι εκτοπισμένοι και οι πρόσφυγες τα 8 εκατομμύρια από το 2011. Στις παράπλευρες πολιτισμικές απώλειες της βίας συγκαταλέγεται και η Ακρόπολη του Χαλεπίου. Φρούριο με ιστορία 4.000 ετών, από τις ημέρες του Μεγάλου Αλεξάνδρου ως τη ρωμαϊκή, των Μογγόλων, και της Τουρκοκρατίας, είχε αλλάξει ελάχιστα από τον 16ο αιώνα και ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς στη χώρα.  

Αλλά τον Αύγουστο του 2012, στη διάρκεια της Μάχης του Χαλεπίου, η εξωτερική πύλη της ακρόπολης καταστράφηκε στις συγκρούσεις μεταξύ του Ελεύθερου Συριακού Στρατού και των κυβερνητικών δυνάμεων του Μπασάρ αλ Ασαντ.

Τεράστιες ζημιές στην Μπόσρα

Σημαντικές ζημιές έχει υποστεί και η Μπόσρα, που υπήρξε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Αραβίας και αργότερα σημαντικός σταθμός στον δρόμο των καραβανιών προς τη Μέκκα. Εντός των τειχών της περιλαμβάνονται ένα εκπληκτικό θέατρο του 2ου αι. μ.Χ., αρκετά πρωτοχριστιανικά μνημεία αλλά και πολυάριθμα τζαμιά.

Πρόσφατα η UNESCO ανακοίνωσε ότι μεγάλες ζημιές έχουν προκληθεί στο φρούριο Κρακ των Ιπποτών. Χτισμένο τον 12ο αιώνα από τους Σταυροφόρους που πολεμούσαν τον Σαλαντίν, βρίσκεται σε έναν λόφο κοντά στην πεδιάδα Χομς, κατά μήκος του μοναδικού δρόμου από την Αντιόχεια προς τη Βηρυτό και τη Μεσόγειο.

Στο Ιράκ η μεγάλη απώλεια λέγεται Νιμρούντ. Από τον 9ο αι. π.Χ. ήταν η πρωτεύουσα της πρώτης πραγματικής αυτοκρατορίας στην παγκόσμια ιστορία, αυτής των Ασσυρίων. Τζιχαντιστές του ISIS έσπασαν με βαριοπούλες αγάλματα και όργωσαν με μπουλντόζες μέρη στον αρχαιολογικό χώρο της, στα βόρεια της χώρας.

Καταστροφές υπέστη και ο Τάφος του Ιωνά, στη Νινευή. Το μνημείο βρίσκεται μέσα στα ερείπια της πόλης, η οποία στο απόγειό της τον 7ο αιώνα π.Χ. κυριαρχούσε από τον Νείλο ως τα βουνά του Καυκάσου. Ο υποτιθέμενος τόπος ανάπαυσης του βιβλικού προφήτη είχε μεγάλη σημασία στη χριστιανική και στη μουσουλμανική θρησκεία. Ανατινάχθηκε εντελώς από το ISIS το 2014 ως μέρος της εκστρατείας εναντίον των «απίστων και των αποστατών».

Αλλά η καταστροφή της πολιτισμικής κληρονομιάς του Ιράκ δεν άρχισε το 2013, όταν το Ισλαμικό Κράτος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα δυτικά ΜΜΕ.

Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, έστρωσε το δρόμο στο ISIS
Πολλοί λένε ότι ξεκίνησε το 2003 με την αμερικανική εισβολή. Αυτός ο παράνομος πόλεμος ήταν που δημιούργησε το «αποτυχημένο κράτος» του Ιράκ και η σημερινή τζιχαντιστική απειλή προέκυψε από τα ερείπιά του.
Αμερικανικά και αργότερα πολωνικά στρατεύματα προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στην αρχαία πόλη της Βαβυλώνας. Τότε η στρατιωτική βάση των ΗΠΑ εκεί ήταν γνωστή ως «οι κρεμαστοί κήποι της Halliburton», από τη διαβόητη αμερικανική αμυντική βιομηχανία.

Θύμα έπεσε και το Μεγάλο Τζαμί της Σαμάρα. Κάποτε το μεγαλύτερο μουσουλμανικό τέμενος στον κόσμο, χτίστηκε τον 9ο αιώνα στις όχθες του ποταμού Τίγρη, στα βόρεια της Βαγδάτης. Ο χώρος βομβαρδίστηκε το 2005 σε μια αντάρτικη επίθεση κατά των Νατοϊκών, με αποτέλεσμα την καταστροφή της κορυφής του μιναρέ και των γύρω τοίχων.

Οπως η εισβολή στο Ιράκ και ο πόλεµος στο Αφγανιστάν, φαίνεται ότι και η Αραβική Ανοιξη άνοιξε νέους δρόµους σε καταστροφές μνημείων και στο διεθνές λαθρεµπόριο αρχαιοτήτων.

Στο κύμα των διαδηλώσεων και των εξεγέρσεων που εκδηλώθηκαν από τον Δεκέμβριο του 2010 στη Μέση Ανατολή, πολύτιµα κοµµάτια εκλάπησαν, προφανώς κατά παραγγελία, από τη Λιβύη αλλά και την Αίγυπτο και φυγαδεύθηκαν στο εξωτερικό.

Την ώρα που ο λαός έκανε επανάσταση στους δρόµους και η αστυνοµία είχε καταρρεύσει, κάποιοι, ανώνυµοι και ασφαλείς, περίµεναν να παραλάβουν εκατοντάδες προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.

Πληροφορίες από το Al Jazeera και το BBC, καθώς και τις εφημερίδες «Το Βήμα», «Ημερησία», «Σημερινή»