Άγνωστα ντοκουμέντα του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης

Απρίλιος 1967- Ιούλιος 1974: τα πέτρινα χρόνια της Χούντας. Η επίσημη εκδοχή της ιστορίας θεωρεί την επτάχρονη τυραννία ως «θλιβερή παρένθεση που έκλεισε οριστικά και αμετάκλητα». Δεν είναι όμως αυτή η αλήθεια.Η δικτατορία δεν ήταν «κεραυνός εν αιθρία» ή απλώς «η ανταρσία μιας ομάδας επίορκων αξιωματικών». Αντίθετα, το καθεστώς των νικητών του εμφυλίου πολέμου (Παλάτι-Στρατός) ζέσταινε στον κόρφο του το «αυγό του φιδιού» και λειτούργησε, τελικά, ως εκκολαπτική μηχανή της Χούντας. 

Μάλιστα το Σύνταγμα του 1952 προέβλεπε την επιβολή «καταστάσεως πολιορκίας», δηλ. δικτατορίας με κοινοβουλευτικό μανδύα(!). Έτσι, «μετά τα Ιουλιανά του 1965, ο διάχυτος φόβος των κυρίαρχων τάξεων τις έκανε αντικειμενικά πρόθυμες να αποδεχτούν την αντικατάσταση του κοινοβουλευτικού καθεστώτος από ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης», έγραψε ο Αριστόβουλος Μάνεσης.

Το «πράσινο φως» για το πραξικόπημα άναψε στην Ουάσιγκτον το Φλεβάρη του 1967, καθώς η χώρα μας αποτέλεσε πειραματικό εργαστήρι του «Ψυχρού Πολέμου» και προγεφύρωμα στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο των πετρελαίων της Μ. Ανατολής και την καταστολή των αντιιμπεριαλιστικών αραβικών κινημάτων. Οι ΗΠΑ δεν τηρούσαν απλώς «μια στάση ανοχής προς τους δικτάτορες», όπως προκλητικά γράφει το βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου 40 χρόνια μετά (!), αλλά επέβαλαν και συνέβαλαν με κάθε τρόπο στην επιβίωση του τυραννικού καθεστώτος.
Η δικτατορία ποτέ δεν κατάφερε να αποκτήσει λαϊκή βάση, γιατί ήταν ένα βάρβαρο, καταπιεστικό καθεστώς, που δολοφόνησε, βασάνισε, έκλεισε στις φυλακές και τα ξερονήσια δεκάδες χιλιάδες δημοκρατικούς πολίτες.
Η Θεσσαλονίκη συνέβαλε σημαντικά στον αγώνα κατά της Χούντας. Με την επικράτηση του πραξικοπήματος άρχισαν να συγκροτούνται και να δρουν οι αντιστασιακές οργανώσεις ΠΑΜ, Ρήγας Φερραίος, Δημοκρατική Άμυνα, Σπουδαστική – Λαϊκή Πάλη, Κίνημα 29ης Μαΐου, Αντι-ΕΦΕΕ, ΚΚΕ-ΚΝΕ, OMΛΕ, ΕΚΚΕ-ΑΑΣΠΕ, ΠΑΚ αλλά και ανένταχτοι αγωνιστές.

Βαρύ το τίμημα: τρεις δολοφονημένοι, ο νεολαίος Γιάννης Χαλκίδης, ο αγωνιστής Βασίλης Μπεκροδημήτρης, ο βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, χιλιάδες οι «προληπτικώς εκτοπισμένοι» στα ξερονήσια, πάνω από 100 οι καταδικασμένοι σε βαριές ποινές, 12 σε ισόβια κάθειρξη.
Όταν άρχισε να στερεύει ο «Πακτωλός» των αμερικάνικων δολαρίων, εξαιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης το 1971, η Χούντα, για να διατηρήσει την αρπάγη της στην εξουσία, αποπειράθηκε να μεταμφιεστεί, να «πολιτικοποιηθεί» με τη δοτή κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Ήδη, όμως, είχε αρχίσει η ανοιχτή αμφισβήτησή της με την κατάληψη της Νομικής το Φλεβάρη του 1973. Εκεί όπου είχαν «σκάψει» οι αντιδικτατορικές οργανώσεις βλάστησε ένα ανατρεπτικό νεολαιίστικο κίνημα που ενσωμάτωνε τις καλύτερες αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας και εμπνεόταν από το διεθνές κίνημα αμφισβήτησης των νέων. Ήταν η γενιά της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Πνίγοντας στο αίμα την εξέγερση, η Χούντα δεν απέφυγε το μοιραίο. Αντίθετα επιτάχυνε την πτώση της με την πραξικοπηματική ανατροπή του προέδρου Μακάριου, που οδήγησε στην κατοχή και διχοτόμηση της Κύπρου.

Το κενό εξουσίας που προέκυψε την πτώση της Χούντας, καλύφθηκε με έναν παρασκηνιακό συμβιβασμό των αμερικανο-ΝΑΤΟικών ηγετικών κύκλων και των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων της χώρας-γεγονός που δεν ικανοποιούσε τη λαϊκή απαίτηση για ριζικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Ακόμα και η λεγόμενη «αποχουντοποίηση» άφησε στο απυρόβλητο πολλούς από τους υπηρέτες της Χούντας που εμφανίζονται σήμερα ως «τιμητές» ή «σωτήρες» στη δημόσια ζωή της χώρας. Έτσι, όχι μόνο δεν «έδωσαν τη Χούντα στο λαό», αλλά και μετέτρεψαν τα διαρκή εγκλήματά της σε «στιγμιαία» παραπτώματα! Γι’ αυτό και οι μεταδικτατορικές δημοκρατικές – κοινωνικές κατακτήσεις δεν αποτελούν παραχωρήσεις των κυβερνήσεων της «μεταπολίτευσης» αλλά είναι καρπός σκληρών κοινωνικών αγώνων.
Αν «ο αγώνας της μνήμης εναντίον της λήθης δεν είναι παρά ο αγώνας της ελευθερίας εναντίον της τυραννίας», τότε οποιαδήποτε αναφορά στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τον Αντιδικτατορικό Αγώνα αποκτά νόημα στο βαθμό που αναδεικνύει την αντίσταση, την αγωνιστική-συνειδητή στάση ζωής, σε κινητήρια δύναμη της Ιστορίας.

Οι 35 που φυλακίστηκαν για την κατάληψη στη Θεσσαλονίκη
Οι 35 που κρατήθηκαν-από τους 210 που συνελήφθησαν-ως πρωταίτιοι της κατάληψης της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης το Νοέμβριο του 1973:

1.  Μαρία Μαυραγάνη
2.  Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου
3.  Θεοδώρα Σακλαμπάνη
4.  Ρία Καλφακάκου
5.  Δήμητρα Λιοδάκη
6.  † Θωμάς Βασιλειάδης
7.  Λάκης Προγκίδης
8.  Χρυσάφης Ιορδάνογλου
9.  Πάνος Ερμείδης
10.  Γιώργος Σμυρνής
11.  Δημήτρης Λέντζας
12.  Πέτρος Οικονόμου
13.  Χρήστος Αγγελόπουλος
14.  Μίμης Γρηγόρης
15.  Νίκος Δόικος
16.  Γεράσιμος Λιόντος
17.  Χρήστος Μαμαρίκας
18.  Λευτέρης Μαλαξιανάκης
19.  Πέτρος Περάκης
20.  Ηλίας Τσουλογιάννης
21.  Μανόλης Βαρδουλάκης
22.  Γιώρ. Αποστολάκης
23. Μανόλης Καλομενόπουλος
24. Βασίλης Καλεσόπουλος
25. Γιάννης Μαρκόπουλος
26. Κώστας Γεωργιάδης
27. Πανταζής Αδρίμης
28. Πάνος Κοντοκώστας
29. Πέτρος Λαζαρίδης
30. Τάκης Καΐσης
31. Κώστας Αναγνωστόπουλος
32. Γιώργος Καστούρας
33. Κλέαρχος Τσαουσίδης
34. Ανδρέας Αθανασόπουλος
35. Τσουλογιάννης Ηλίας

Το τελευταίο μήνυμα του ραδιοφωνικού σταθμού
(εκφωνήθηκε από την Κλεοπάτρα Παπαγεωργίου)

"Σας μιλάμε από το ραδιοφωνικό σταθμό του Ελεύθερου Πανεπιστήμιου της Θεσσαλονίκης. Αν ο στρατός μας χτυπήσει, αν πέσει έστω και ένας πυροβολισμός, κανείς δεν μπορεί να είναι ανεύθυνος γι’ αυτό. Είμαστε κυκλωμένοι από το στρατό. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε διαπραγματεύσεις. Απευθύνουμε στον ελληνικό λαό και σε ολόκληρο τον ελεύθερο κόσμο έκκληση να πάρει θέση
Ζητάμε από τους στρατιώτες να καταλάβουν ότι είμαστε αδέρφια, ότι ο εχθρός μας είναι ένας και ότι είναι κοινός. Δεν θέλουμε να βγούμε πριν ξημερώσει. Δεν θέλουμε να βγούμε όσο είναι σκοτάδι.
Κάνουμε έκκληση στον ελεύθερο κόσμο. Ζητάμε να πάρετε θέση! Ζητάμε να πάρετε θέση!
Ζητάμε από τους στρατιώτες να μην υπακούσουν σε καμιά διαταγή για πυροβολισμό!
Ζητάμε από τους γονιούς μας, τους καθηγητές μας, απ’ όλους τους πολίτες να πάρουν θέση!
(Από το Αρχείο της ΕΤ3)

To υλικό είναι από το cd παραγωγής της Εταιρίας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (Ε.Δ.Ι.Α.) 1940-1974