Εκδήλωση στην Καβάλα για τον Γιώργη Τσαρουχά

Ο Δήμος Καβάλας στο πλαίσιο του εορτασμού της συμπλήρωσης 100 χρόνων απελευθέρωσης της Καβάλας και της ενσωμάτωσής της στο εθνικό κορμό, σε ειδική εκδήλωση που οργάνωσε, απέτισε  φόρο τιμής στον βουλευτή Καβάλας και αγωνιστή της αριστεράς Γιώργο Τσαρουχά, που δολοφονήθηκε από τη χούντα στις 9 Μαϊου 1968,  για τις εξαιρετικές υπηρεσίες που προσέφερε στην περιοχή.

Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη, "Βασίλης Βασιλικός" της Καβάλας, ομιλητές ήταν η κόρη του Γιώργου Τσαρουχά, Καίτη Γ. Τσαρουχά – Κομψοπούλου και ο Νίκος Καραγιαννακίδης.
Στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, "Βασίλης Βασιλικός", παραβρέθηκαν η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καβάλας, Άννα Σπανδώνη, ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας, Τάσος Χατζηαναστασίου, ο επικεφαλής της Δημοτικής παράταξης, "Συμπαράταξη Πολιτών", Άρης Βέρρος, ο Περιφερειακός Σύμβουλος, Κώστας Παπακοσμάς, ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Καβάλας, κ. Αθανασίου, ο Πρόεδρος του ΤΕΕ - παράρτημα ΑΜ, Λάζαρος Βασιλειάδης, οι πρώην βουλευτές Καβάλας, Δημήτρης Παπουτσής, Δημήτρης Εμμανουηλίδης και Ηλίας Παπαδόπουλος, ο Γραμματέας της Ν.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ Καβάλας, Κώστας Μορφίδης και ο πρώην δημοτικός σύμβουλος, Νίκος Κούτρας. 

Η ομιλία της Καίτης Τσαρουχά

Σε εκδηλώσεις σαν τη σημερινή συνηθίζεται, για λόγους ευγένειας, οι ομιλίες να ξεκινούν κατά παράδοση με ευχαριστίες στους διοργανωτές. Στην περίπτωσή μας το αισθανόμαστε ως ανάγκη και εγώ προσωπικά και η αδερφή μου αλλά και όλη μας η οικογένεια να ευχαριστήσουμε από τα βάθη της καρδιάς μας τη Δημοτική Αρχή, τους ανθρώπους που διοργάνωσαν τη σημερινή εκδήλωση και όλους εσάς που βρίσκεστε σήμερα εδώ για την απόδοση τιμής στο Γιώργο Τσαρουχά.

Ο λόγος είναι αυτονόητος: η εκδήλωση διοργανώνεται από και σε μία πόλη που σημάδεψε τη ζωή του. Πρώτος Νομάρχης Καβάλας μετά την απελευθέρωσή της από τους Βούλγαρους κατακτητές, σε τραγικές θα έλεγα στιγμές για το λαό της περήφανης καπνεργατούπολης και βουλευτής της το 1961, σε επίσης πολύ δύσκολες εποχές για τον τόπο, ο Γιώργης Τσαρουχάς αγάπησε βαθιά την Καβάλα, αγαπήθηκε από τους ανθρώπους της και τιμήθηκε παλιότερα από αυτούς.

Προετοιμάζοντας μία σύντομη ομιλία μου για τη σημερινή εκδήλωση, συνειδητοποίησα για μία ακόμη φορά πόσο δύσκολο είναι να παρουσιάσεις το πορτρέτο ενός ανθρώπου με τις δύο του ιδιότητες.

Από τη μία ο ασυμβίβαστος αγωνιστής, αυτός για τον οποίο είμαστε περήφανες και περήφανοι, αυτός που από τα νεανικά του χρόνια ως το τέλος της μαρτυρικής ζωής του στις 9-5-1968 πάλευε συνεχώς και διεκδικούσε για το λαό αυτής της χώρας- μαζί με χιλιάδες άλλους- καλύτερες μέρες με ειρήνη, δημοκρατία, εθνική ανεξαρτησία, κοινωνική δικαιοσύνη, άσχετα αν αυτή η πατρίδα τον τιμώρησε πολλές φορές γι’ αυτό.

Από την άλλη ο δικός μας άνθρωπος, ο πατέρας μας, που στα 56 του χρόνια έζησε ελάχιστα, σύντομα διαλείμματα ειρηνικής ζωής, ο οποίος όμως, είτε –σπανιότερα- από κοντά, είτε από τις φυλακές, τις εξορίες και την παρανομία, είχε την έγνοια της οικογένειάς του, της γυναίκας του, της προόδου των θυγατέρων του, στις οποίες προσπαθούσε να εμφυσήσει την αγάπη για τα γράμματα, της νεογέννητης εγγονής του.

Επιλέγοντας να αναφερθώ σήμερα στο πρώτο, το δημόσιο πρόσωπό του, και με βαθιά συγκίνηση για ό,τι με τη σημερινή μας συνάντηση ιχνηλατούμε, να μου επιτρέψετε να κάνω μερικές, όσο πιο σύντομες μπορώ, αναφορές, σκιαγραφώντας τη ζωή του πατέρα μου.

Ο Γιώργης Τσαρουχάς, γεννημένος το 1912, γιος αγροτικής οικογένειας που ήρθε από το χωριό Παλαμούτι της Ανατολικής Θράκης και εγκαταστάθηκε στο Δρυνοχώρι του Νομού Σερρών, ασπάστηκε από μαθητής τις ιδέες της οικουμενικότητας. Φοιτητής Νομικής στη Θεσσαλονίκη οργανώνεται στην ΟΚΝΕ, αναπτύσσει έντονη συνδικαλιστική δράση και αποβάλλεται το 1934. Σε διαδήλωση, επί Μεταξά, τραυματίζεται στη βάση του αυχένα, με συνέπεια 20 χρόνια μετά να κινδυνεύει η όραση από το αριστερό του μάτι. Για ένα χρόνο δουλεύει στη «Λαϊκή Φωνή». Μετά τη λήξη της ποινής, συνεχίζει τις σπουδές του στη Νομική Αθήνας, από όπου και αποφοίτησε.

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος τον βρίσκει στρατιώτη στην πρώτη γραμμή. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, παλεύει τους Γερμανούς και Βούλγαρους φασίστες στους νομούς και τα βουνά της Ανατολικής Μακεδονίας, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και αναδεικνύεται γραμματέας του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας.

Γίνεται ο πρώτος μετακατοχικός Νομάρχης Καβάλας και στη θέση αυτή αναδεικνύονται οι οργανωτικές και άλλες ικανότητές του. Οργανώνει ταχύτατα και αποτελεσματικά την επισιτιστική λειτουργία στον καθημαγμένο νομό και κυριολεκτικά διασώζει εργοστάσια και εφόδια από τους αποχωρούντες Βουλγάρους (ο τρόπος με τον οποίο έσωσε την τεράστια καπνοβιομηχανία ΜΠΟΠΕΝΤΑ από τους Βούλγαρους έχει μείνει παροιμιώδης και υπάρχουν πολλές σχετικές αναφορές σε βιβλία αγωνιστών της εποχής).

Τα πράγματα όμως αλλάζουν ραγδαία, έρχονται στο προσκήνιο οι απόντες από την αντίσταση ή ακόμη και οι συνεργάτες των κατακτητών, που μαζί με τους «συμμάχους» αρχίζουν τις απηνείς διώξεις των αριστερών και των πραγματικών αγωνιστών. Έτσι, τον Αύγουστο του 1945 συλλαμβάνεται – πρώτος- στην Καβάλα, με γελοίες κατηγορίες, καταδικάζεται σε 11 χρόνια φυλάκιση με το Γ΄ Ψήφισμα και στέλνεται στο κάτεργο της Γυάρου. Δεν έχουν αρχίσει ακόμα να λειτουργούν ο Ν. 375 και ο Ν. 509, που τέθηκαν σε ισχύ λίγο μετά και είχαν σαν αποτέλεσμα να αποδεκατιστούν στενοί συνεργάτες του. Ύστερα από αναθεώρηση της δίκης, αθωώνεται από το Αναθεωρητικό Εφετείο Θράκης και αποφυλακίζεται στις 15 Μαΐου  του 1952. Συμμετέχει στις εκλογές του Νοεμβρίου με την ΕΔΑ στο νομό Καβάλας (στις εκλογές αυτές, που έγιναν με πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, η ΕΔΑ συγκέντρωσε 10% αλλά δεν εξέλεξε κανέναν βουλευτή).

Αποπειράται να δικηγορήσει στην πόλη των Σερρών, αλλά δύο χρόνια αργότερα συλλαμβάνεται και εξορίζεται στον Αη-Στράτη, με ανανεωμένη την εκτόπιση «δι’ εν εισέτι έτος» και μικρά διαστήματα ελευθερίας, ως «αδειούχος», μέχρι το 1961. Στο διάστημα αυτό, εξαιτίας του παλιού σοβαρού τραυματισμού του, νοσηλεύεται στο ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ νοσοκομείο της Αθήνας, όντας κρατούμενος. Η εκτόπισή του  διακόπτεται για τρεις μήνες. Στέλνεται από την ΕΔΑ για θεραπεία στη Μόσχα, από όπου επιστρέφει λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 1961. Στις εκλογές αυτές, οι οποίες πέρασαν στην ιστορία της χώρας ως εκλογές της «βίας και νοθείας», εκλέγεται βουλευτής Καβάλας του «Πανδημοκρατικού Αγροτικού Μετώπου Ελλάδος - ΠΑΜΕ» (του εκλογικού σχήματος γύρω από την ΕΔΑ).

Από την απελευθέρωση της Καβάλας τον Σεπτέμβριο του 1944 μέχρι την εκλογή του ως βουλευτή το 1961, δηλαδή σε διάστημα 17 χρόνων και 2 μηνών, είχε περάσει 11 χρόνια και 12 ημέρες σε φυλακές και εξορίες, όπως τεκμηριώνεται από επίσημα έγγραφα, χωρίς να υπολογίζεται ο χρόνος κράτησής του στην Καβάλα, για τον οποίο δεν υπάρχουν ντοκουμέντα.

Στην κοινοβουλευτική ομάδα συναντιέται με το Γρηγόρη Λαμπράκη και, όπως έγινε γνωστό από τότε, αναπτύσσουν σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης και φιλίας.

22 Μαΐου 1963. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη για προγραμματισμένη συγκέντρωση της Επιτροπής Ειρήνης στο «Πικαντίλυ», σε πλακόστρωτο, «τυφλό» σημείο της πλατείας Αριστοτέλους, το οποίο δεν επέτρεπε να εκτελεστεί «τροχαίο». Κατ’ εντολή της αστυνομίας, λίγες ώρες πριν τη συγκέντρωση αναιρείται η συμφωνία παραχώρησης της αίθουσας. Στον ελάχιστο χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους, οι υπεύθυνοι της Επιτροπής Ειρήνης βρίσκουν την αίθουσα του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος (ΔΣΚ) στη γωνία των οδών Βενιζέλου και Ερμού και μεταφέρουν εκεί τη συγκέντρωση. Όμως και η αστυνομία μεταφέρει γύρω από εκεί τους πληρωμένους παρακρατικούς («καρφίτσα» κλπ) να παριστάνουν τους «αγανακτισμένους πολίτες», ενώ στο παρακείμενο στενό περίμενε καμουφλαρισμένο το φονικό τρίκυκλο με τον Γκοτζαμάνη οδηγό και τον Εμμανουηλίδη στην καρότσα.

Ο Λαμπράκης προσέρχεται στη συγκέντρωση από το ξενοδοχείο «Κοσμοπολίτ», δίπλα στο οποίο, όπως αποδείχθηκε στη δίκη, είχε σταθμεύσει το τρίκυκλο. Βλέπει το αγριεμένο πλήθος, ακούει τις βρισιές και κραυγές, τραυματίζεται ελαφρά στο μέτωπο. Οι πέτρες πέφτουν βροχή στους τοίχους και τα παράθυρα της αίθουσας της συγκέντρωσης. Κλείνουν τα παντζούρια. Και τότε ακούγεται εκείνο το συγκλονιστικό, όπως το διέσωσε ο Μανώλης Παπουτσάκης: «Προσοχή – προσοχή. Εδώ βουλευτής Λαμπράκης. Καλώ το Διοικητή της Αστυνομίας ….».

Ο Γιώργης Τσαρουχάς, περαστικός από τη Θεσσαλονίκη πηγαίνοντας προς την Καβάλα, πληροφορείται από την τοπική ΕΔΑ όσα συμβαίνουν, επικοινωνεί με την αστυνομία και πηγαίνει για βοήθεια. Στην είσοδο της συγκέντρωσης τραυματίζεται από τους τραμπούκους. Οι φίλοι της ειρήνης ζητούν ασθενοφόρο και τον βάζουν μέσα, χωρίς όμως να τους επιτραπεί να τον συνοδεύσουν.

Λίγα μέτρα πιο κάτω, οι προστρέξαντες παρακρατικοί σταματούν το ασθενοφόρο και τον κακοποιούν βάναυσα. Το ασθενοφόρο κάποια στιγμή φτάνει στο ΑΧΕΠΑ, όπου ύστερα από λίγη ώρα, με άλλες διαδικασίες, φέρνουν τον αναίσθητο Λαμπράκη. Για κάποιο διάστημα οι δυο τους είναι μαζί στο θάλαμο, σε διπλανά κρεβάτια, ώσπου ο Τσαρουχάς μεταφέρεται αλλού, για να ασχοληθούν οι γιατροί με τον κλινικά νεκρό, πλέον, Γρηγόρη Λαμπράκη.

Εδώ χωρίζουν οριστικά οι δρόμοι των δύο βουλευτών.

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης πάλεψε σα γίγαντας 100 ολόκληρες ώρες και 1:22 τα μεσάνυχτα της 27^ης Μαΐου πέρασε στην αιωνιότητα. Ο θάνατος και η κηδεία του (η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ στην Αθήνα, με εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους) ξεσήκωσαν το λαό ύστερα από τόσα χρόνια καταπίεσης, ενέπνευσαν τη νεολαία με τα ιδανικά της Δημοκρατίας και της Ειρήνης και έγιναν η σπίθα για να φουντώσει η πιο πλατιά οργάνωση νεολαίας μετά την ΕΠΟΝ, η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη.

Ο Γιώργης Τσαρουχάς, αφού νοσηλεύθηκε για 29 ημέρες στο ΑΧΕΠΑ, συνέχισε τους αγώνες του για δημοκρατία, ειρήνη και κοινωνική προκοπή, μέσα στη βουλή και την κοινωνία.

Το πρωί της 21^ης Απριλίου 1967 διαφεύγει τη σύλληψη και, μαζί με μέλη και στελέχη της ΕΔΑ και της ΔΝΛ που επικοινωνούν μεταξύ τους, οργανώνουν από τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος την πιο μαζική αντιδικτατορική οργάνωση, το Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο, του οποίου αναδεικνύεται επικεφαλής.

Ταυτόχρονα είναι γραμματέας του παράνομου –ενιαίου τότε- ΚΚΕ.

Με αυτές τις δύο ιδιότητες κατέβαινε το βράδυ της 8^ης Μαΐου 1968 στην Αθήνα, για το συντονισμό σε πανελλαδικό επίπεδο της αντίστασης κατά της χούντας. Συλλαμβάνεται στα διόδια της Λεπτοκαρυάς, μεταφέρεται στα γραφεία της ΚΥΠ μέσα στο Γ΄ Σώμα Στρατού και εκεί, στον ειδικό χώρο βασανιστηρίων (το «χειρουργείο»), βασανίζεται απάνθρωπα όλη τη νύχτα, όπως αποδείχθηκε αδιαμφισβήτητα από το ανεμφάνιστο φιλμ που βρήκε -μετά τη δικτατορία, φυσικά- ο ανακριτής και εκπνέει το πρωί της 9^ης Μαΐου.

Το Μικτό Ορκωτό Εφετείο Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του 1979, επιβεβαιώνει 15 περιπτώσεις τραυμάτων, από τις οποίες άλλες αφορούν μεμονωμένα χτυπήματα και άλλες «σύνολỨτραυμάτων στο κεφάλι και το σώμα. Κάποια από αυτά ήταν και τα θανατηφόρα. Όμως, κατά την άποψη του δικαστηρίου, 11 χρόνια μετά έπρεπε «να παγώσουν τα πάθη» κι έτσι οι ποινές που επιβλήθηκαν απείχαν παρασάγγας από τις αναμενόμενες.

Έτσι τραγικά τελείωσε στα 56 του χρόνια η ζωή του Γ. Τσαρουχά, που από μαθητής ακόμα ήταν πάντα μπροστά στους αγώνες για τη λευτεριά της πατρίδας και για τη δημοκρατία.

Κλείνοντας, θεωρούμε ότι η τιμή που αποδίδεται στο Γιώργο Τσαρουχά με τη σημερινή εκδήλωση αντανακλά και σε όσους, ανώνυμους και επώνυμους εκείνης της γενιάς, αγωνίστηκαν, πολέμησαν, δίνοντας και τη ζωή τους ακόμη για να ανακτήσει ο λαός τη λευτεριά του, να ξεπεράσει τις αμέτρητες πληγές του, να σταθεί όρθιος. Αντανακλά επίσης και σε όσους στη συνέχεια αυτή η πατρίδα τους πόνεσε και τους μάτωσε, παρασυρμένη από τη μισαλλοδοξία, θαρρείς και τους τιμωρούσε για τους αγώνες τους, τη λεβεντιά τους, τις ιδέες τους.