Το χαμόγελο του ναζισμού

του Γιώργου Τσιάκαλου*

Ηταν τη χρονιά με τις καθημερινές «επιχειρήσεις-σκούπα» και τις «επαναπροωθήσεις» στην Αλβανία. Συνελήφθη ανάπηρος με κομμένο το ένα χέρι, για να απελαθεί. Στον καταυλισμό των Ρομά της Ηλιούπολης παρέμεναν τα τρία μικρά παιδιά του, ένα απ' αυτά βρέφος. Μητέρα δεν υπήρχε. Προσπαθήσαμε να δείξουμε στους αστυνομικούς τι θα σήμαινε η απέλασή του για τα παιδιά.

 Εδειξαν κατανόηση αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε, γιατί η σύλληψη είχε περαστεί στον κεντρικό υπολογιστή και εκεί τίποτε δεν μπορούσε ν' αλλάξει. Ούτε επιτρεπόταν στα παιδιά να μπουν στο λεωφορείο της απέλασης. Εμειναν στον καταυλισμό, ζώντας από την αλληλεγγύη των άλλων πάμφτωχων Ρομά. Χωρίς να αναγνωρίζονται οι οικογένειες που τα ανέλαβαν ως ανάδοχες, παρόλο που ήταν ακριβώς αυτό. Οπως ήταν η δική μας οικογένεια στη Γερμανία για παιδιά που βρίσκονταν ξαφνικά χωρίς την προστασία των γονιών τους. Οπου, ανεξάρτητα από την καλή οικονομική μας κατάσταση και την αντίθετη επιθυμία μας, παίρναμε γι' αυτά επίδομα τέκνου και επίδομα ανάδοχης οικογένειας. Για τα παιδιά του Αλβανού «λαθρομετανάστη» στον καταυλισμό των Ρομά κανένας δεν ενδιαφέρθηκε. Ούτε τότε ούτε τώρα.

Ομως οι καταυλισμοί τους πολιορκούνται σήμερα από «έγκυρους» δημοσιογράφους που απαιτούν την άμεση παρέμβαση «ανθρωπολόγων για να διαπιστωθεί η φυλετική καταγωγή» παιδιών με συγκεκριμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά. Βεβαίως, η άποψή τους για τις δυνατότητες της ανθρωπολογίας αποδεικνύει την επιστημονική ασχετοσύνη τους και τις ελλείψεις της παιδείας μας. Αλλά κάτι άλλο είναι σημαντικότερο: η επικίνδυνη άγνοιά τους για την ιστορική και πολιτική καταγωγή της επίκλησης των ανθρωπολόγων. Ηταν ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ που ανέθεσε στους ανθρωπολόγους του να ανακαλύπτουν στις κατακτημένες χώρες τα μωρά εκείνα που ήταν «φυλετικά αξιόλογα», δηλαδή «αρκούντως ξανθά και φυλετικά καθαρά», και να τα στέλνουν στα ναζιστικά βρεφοκομεία ως «άξια, από φυλετική σκοπιά, να εκγερμανιστούν». Χαρακτηριστική ήταν η δήλωσή του: «Αποτελεί καθήκον μας να βγάζουμε τέτοια παιδιά από το περιβάλλον τους, ακόμη και εάν χρειαστεί να τα κλέψουμε ή να τα αρπάξουμε με τη βία».

Αυτή ήταν η επιστήμη και η ρητορεία των ναζί, που τις πλήρωσε ακριβά η ανθρωπότητα. Γι' αυτό σήμερα καλό θα ήταν να αναλογίζονται όλοι τη σημασία και τις συνέπειες των λόγων τους. Για να μη δούμε ξανά το χαμόγελο να χαράζεται στα χείλη των ναζιστών.

*Ο Γιώργος Τσιάκαλος είναι καθηγητής Παιδαγωγικής του ΑΠΘ