Το "αλαλούμ" στη διάσωση του Θερμαϊκού κόλπου

Την ώρα που αργοπεθαίνει ο Θερμαϊκός κόλπος, παρατηρείται ένα «αλαλούμ» για τη διάσωσή του, καθώς δεκάδες είναι οι υπηρεσίες, οργανισμοί, φορείς και σύλλογοι που εμπλέκονταν σε ζητήματα προστασίας, ανάδειξης και παρεμβάσεων στον κόλπο, με ευθύνες σε επιμέρους θέματα, χωρίς να υπάρχει ούτε ένας φορέας που να συντονίζει τις ενέργειες. Την ίδια στιγμή που η Περιφέρεια Κεν.Μακεδονίας και η Αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης συνεχίζουν τον… «ύπνο του δικαίου» στο θέμα αυτό

Αν και οι  εμπλεκόμενοι φορείς με τις συγχωνεύσεις του «Καλλικράτη», περιορίζονται στους 37, ωστόσο δεν έχει δημιουργηθεί ακόμη ο φορέας διαχείρισης του Θερμαϊκού κόλπου, που εξαγγέλθηκε πριν από δέκα πέντε χρόνια!

Ο Θερμαϊκός κόλπος, όπως έδειξε μεγάλος αριθμός μελετών, πλήττεται από τη ρύπανση, βασικές πηγές της οποίας είναι τα ποτάμια Λουδίας, Αξιός, Αλιάκμονας, Ανθεμούντας, το λιμάνι, η παλιά δεξαμενή των βυρσοδεψείων, ο σταθμός βιολογικού καθαρισμού βιομηχανικών αποβλήτων στη Σίνδο και τα τοπικά ρέματα. Παρά το γεγονός ότι οι μετρήσεις ρύπανσης ξεκίνησαν από το 1971 και ότι από το 1975 μέχρι σήμερα υπολογίζεται πως έγιναν περισσότερες από 500 έρευνες, δεν έχουν ληφθεί ακόμη αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινόμενου. Η δυσκολία στη λήψη μέτρων αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην ανυπαρξία ενός φορέα διαχείρισης και στο γεγονός ότι την αρμοδιότητα έχει ένας μεγάλος αριθμός φορέων που δεν μπορούν να συντονιστούν.
Η δημιουργία φορέα διαχείρισης Θερμαϊκού κόλπου προαναγγέλθηκε το 2001, έμεινε στα χαρτιά και τον Σεπτέμβριο του 2005 εξαγγέλθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Αντί αυτού όμως, συστάθηκε η Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης του Θερμαϊκού Κόλπου στο πρώην υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης (σήμερα γενική γραμματεία), η οποία δεν είναι στελεχωμένη με το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό, ενώ δεν προβλέπεται και δεν μπορεί να συντονίσει τους εμπλεκόμενους φορείς και να εφαρμόσει μέτρα. Ενδεικτικό είναι ότι δεν απασχολεί ούτε έναν βιολόγο, δεν διαθέτει βιολογικό - τοξικολογικό εργαστήριο και δεν έχει έναν ειδικευμένο επιστήμονα που θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα από τις μετρήσεις των εργαστηρίων του ΑΠΘ.
Η αναγκαιότητα του φορέα διαφάνηκε για άλλη μια φορά προ πέντε ημερών, όταν η θάλασσα έγινε κόκκινη από το λιμάνι μέχρι τον Λευκό Πύργο εξαιτίας της εμφάνισης του φαινομένου της «ερυθράς παλίρροιας», η οποία, κατά τους βιολόγους, προκύπτει από τη ραγδαία ανάπτυξη μονοκύτταρων συνθετικών οργανισμών που ευνοείται από την ύπαρξη λιπασμάτων και υγρών αποβλήτων στον θαλάσσιο χώρο, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες. Συχνά, κάνουν την εμφάνισή τους στον κόλπο σκουπίδια, φυλλώματα φυκιών και εστίες φυτοπλαγκτού.
Με ερώτηση που είχε καταθέσει στη Βουλή πριν τρία χρόνια η τότε  βουλευτής  Α’ Θεσσαλονίκης του ΠΑΣΟΚ, Χρύσα Αράπογλου, επισήμαινε την κωλυσιεργία όλων τω ν κυβερνήσεων πάνω στο ζήτημα της σύστασης φορέα. Η κ. Αράπογλου περιέγραφε στους συναρμόδιους υπουργούς τα προβλήματα του Θερμαϊκού κόλπου και της προστασίας του, ζητώντας τη δημιουργία του φορέα και τη λήψη άμεσων μέτρων για την προστασία του Θερμαϊκού κόλπου. «Ο Θερμαϊκός παραμένει ακόμα ένα ξέφραγο αμπέλι», υπογράμμιζε  η βουλευτής.

Καλυμμένο στη γραφειοκρατία έργο-ανάσα ύψους 1,5 εκατ. ευρώ
Άλλη μία προσπάθεια που ξεκίνησε το 2008 είναι το έργο «Ανάπτυξη και Εφαρμογή Εργαλείων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης Θερμαϊκού Κόλπου: Πιλοτική Εφαρμογή στη Δυτική Παράκτια Ζώνη», το οποίο αν και εγκρίθηκε λόγω γραφειοκρατικών δυσκολιών δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η υλοποίησή του.
Το έργο αυτό, προϋπολογισμού 1,5 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται κατά 50% από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) και κατά 50% από εθνικούς πόρους και θα μπορούσε να συμβάλει στη διαρκή καταγραφή της ρύπανσης του Θερμαϊκού με την εγκατάσταση παρατηρητηρίου και αυτοματοποιημένου τηλεμετρικού συστήματος παρακολούθησης που θα ενημερώνει τους εμπλεκόμενους φορείς.
«Παρά την τραγική του κατάσταση, οι επιστήμονες βεβαιώνουν ότι ο Θερμαϊκός μπορεί να σωθεί, με την προϋπόθεση ότι θα υιοθετηθούν άμεσα μέτρα με τα οποία θα αναστραφεί η δραματική υποβάθμιση του κόλπου, δίνοντας ανάσα ζωής στη Θεσσαλονίκη, στη μοναδική ίσως πόλη στον κόσμο που διαθέτει ένα αναξιοποίητο και αφημένο στην τύχη του θαλάσσιο μέτωπο δεκάδων χιλιομέτρων», σημείωνε η κ. Αράπογλου, υπογραμμίζοντας ότι «οι πολίτες περιμένουν πιστοποιημένες επιστημονικές γνωματεύσεις και όχι εξαγγελίες χρηματοδοτήσεων»

Τι λέει το Τεχνικό Επιμελητήριο
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ έχει παρουσιάσει από το 2006 τεκμηριωμένη μελέτη - πρόταση για τη σύσταση φορέα διαχείρισης Θερμαϊκού κόλπου, καταθέτοντας πλήρη στοιχεία για τον χώρο, τα πεδία ευθύνης του, το οργανόγραμμα και τη λειτουργία, τη διαδικασία συγκρότησης, τα χρονοδιαγράμματα, τη χρηματοδότηση και την οικονομική βιωσιμότητα. Για τη σύνταξη της πρότασης, μάλιστα, είχε οργανωθεί διαβούλευση και συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς και η πρόταση έτυχε γενικής αποδοχής από τον πολιτικό κόσμο και τους τοπικούς φορείς. Αντί για φορέας, όμως, ιδρύθηκε η διεύθυνση του πρώην ΥΜΑΘ, η οποία χαρακτηρίζεται «διακοσμητικό στοιχείο».

Οι 70 εμπλεκόμενοι περιορισμένης ευθύνης
Η έρευνα του τμήματος κεντρικής Μακεδονίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ/ΤΚΜ) έδειξε ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς που σχετίζονταν με τον Θερμαϊκό κόλπο, πριν την εφαρμογή του «Καλλικράτη», ήταν 70 στον αριθμό, που περιορίστηκαν ευτυχώς στους… 37 με τις συγχωνεύσεις με τον ΚΑλλικράτη:

Από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης:

Διεύθυνση Περιβάλλοντος, τμήμα περιβαλλοντικού σχεδιασμού, Δασαρχείο Θεσσαλονίκης, Διεύθυνση Αναδασώσεων, Διεύθυνση Γεωργικής Ανάπτυξης, Τμήμα εγγείων βελτιώσεων, Τμήμα διαχείρισης υδάτινων πόρων, Τμήμα υδραυλικών έργων, ΤΟΕΒ Χαλάστρας - Καλοχωρίου, Διεύθυνση Ελέγχου Κατασκευής Έργων (ΔΕΚΕ).

Από την Αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης (πρώην νομαρχιακή αυτοδιοίκηση):  Τμήμα διαχείρισης υδάτινων πόρων, Διεύθυνση προστασίας περιβάλλοντος,  Τμήμα φυτοπροστασίας, Διεύθυνση σχεδιασμού και προγραμματισμού, Τμήμα ιχθυοκαλλιεργειών και αξιοποίησης αλιευμάτων και τμήμα οστρακοειδών, Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών, Τμήμα πολεοδομικών σχεδίων, Πολεοδομικό Γραφείο δυτικής Θεσσαλονίκης.

Επίσης: Αντινομαρχία Ημαθίας, Αντινομαρχία Πιερίας, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Υπουργείο Ναυτιλίας, Υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης,  Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων, Αυτοτελές τμήμα Περιβάλλοντος ΥΜΑΘ, ΟΡΘ, Κτηματική Υπηρεσία Θεσσαλονίκης,  Λιμενική Αστυνομία, Ειδική υπηρεσία δημοσίων έργων ύδρευσης, αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων μείζονος περιοχής Θεσσαλονίκης.

Στους φορείς προστίθενται οι  δήμοι: Δέλτα, Θεσσαλονίκης, Θέρμης, Θερμαϊκού, Πύδνας-Κολινδρού, και Κατερίνης.

Ακόμη: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Αξιού - Λουδία - Αλιάκμονα, Αλιευτικός οστρακοκαλλιεργητικός συνεταιρισμός Χαλάστρας, Αλιευτικός Συνεταιρισμός Χαλάστρας «Ειλικρίνεια», ΕΥΑΘ, ΟΛΘ, ΝΕΘ, Αναπτυξιακή Ανατολικής Θεσσαλονίκης, Αναπτυξιακή Εταιρεία Νομού Θεσσαλονίκης, Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, ΤΕΕ, ΓΕΩΤΕΕ, Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, ΙΓΜΕ - Θεσσαλονίκης, Συμβούλιο Περιβάλλοντος ΑΠΘ, Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών ΑΠΘ, Σχολή Θετικών Επιστημών ΑΠΘ, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ, ΑΤΕΙ-Θ, Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπων Αξιού, Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση,  Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας - Θράκης, Ελληνική Ορθολογική Εταιρεία, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων, Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, Greenpeace, Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, παράρτημα Θεσσαλονίκης.