Όταν πριν ένα αιώνα διεκδικούσαν οι εργαζόμενοι 13ο μισθό

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Τέτοιες μέρες, καθώς έρχονται οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα, μαζί με τα εκατομμύρια των συνταξιούχων της χώρας, αναπολούν την προ κρίσης περίοδο. Tότε που με τον λεγόμενο 13ο μισθό, το "Δώρο Χριστουγέννων", μπορούσαν πρωτίστως οι χαμηλοσυνταξιούχοι των 400 ή 600 ευρώ, που δύσκολα καταφέρνουν να σταθούν στη ζωή αλλά και οι εργαζομενοι του δημόσιου τομέα, να "βουλώσουν κάποιες τρύπες" και να καλύψουν βασικές ανάγκες. 

Εφημερίδα Το Φως, 30 Δεκεμβρίου 1927

Κι όμως, για την καθιέρωση του "Δώρου", είχαν κάνει σκληρούς αγώνες οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι πριν από 96 χρόνια. Με τις κινητοποιήσεις εκείνης της εποχής, είχε καθιερωθεί ο 13ος μισθός, που όπως και τον 14ο μισθό (Δώρο Πάσχα και επίδομα άδειας), γκαγκστερικά τον αφαίρεσαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, υπακούοντας στα κελεύσματα της τρόϊκας. 

Εφημερίς των Βαλκανίων, 29 Δεκεμβρίου 1927

Την παροχή αυτή, πέτυχαν να την κατακτήσουν με τους αγώνες τους μισθωτοί (κυρίως δημόσιοι υπάλληλοι) και συνταξιούχοι, για να χαθεί όμως ο 13^ος μισθός, στο πλαίσιο των άγριων περικοπών τους οποίους επέβαλαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις στα πρώτα χρόνια της κρίσης.

Όπως διαβάζουμε στην "Εφημερίδα των Βαλκανίων" της 29-12-1927:

«Κατόπιν προσκλήσεως της Οργανωτικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας των Δημοσίων Υπαλλήλων, συγκεντρώθηκαν σήμερον την 10^ην πρωϊνήν εις το θέατρον «Πάνθεον», εγκαταλείψαντες τας εργασίας των, πλείστοι δημόσιοι υπάλληλοι, ίνα διαμαρτυρηθούν δια την μη παροχήν του 13^ου μισθού εις αυτούς, ως και δια τον μη καθορισμόν του μισθού των σύμφωνα με τον τιμάριθμον.

Κατά την έναρξιν της συνελεύσεως  μετέβη εις το θέατρον «Πάνθεον» ο εισαγγελεύς Πρωτοδικών κ. Κωνσταντίνου όστις συνέστησε εις τα μέλη της διοργανωτικής επιτροπής όπως οι υπάλληλοι μετά την λήξιν της συνελεύσεως διαλυθούν και μη προβούν εις διαδήλωσιν μέχρι του Λευκού Πύργου».

Εφημερίδα Το Φως, 30 Δεκεμβρίου 1927

Όπως αναφέρονταν στο ψήφισμα εκείνης της συγκέντρωσης, που εγκρίθηκε στο τέλος:

«Οι δημόσιοι υπάλληλοι της Θεσσαλονίκης, συνελθόντες σήμερον 29^ην Δεκεμβρίου εις έκτακτον γενικήν συγκέντρωσιν και λαβόντες υπ’ όψιν την αρνητικήν απάντησιν της κυβερνήσεως εις τα δίκαια αιτήματά των περί αμέσου οικονομικής ενισχύσεως δι’ ενός μισθού και παγίας ρυθμίσεως αποδοχών βάσει σημερινού τιμαρίθμου (…)  καταγγέλουν προς τον κυρίαρχον λαόν την εγκληματικήν δια τα συμφέροντά των άρνησιν των εκάστοτε κυβερνώντων να παράσχουν εις τους υπαλλήλους στοιχειώδη μέσα της ζωής…»

Εφημερίς των Βαλκανίων, 29 Δεκεμβρίου 1927

Όπως διαβάζουμε στο ρεπορτάζ της ίδιας εφημερίδας, ανάλογες συγκεντρώσεις των δημοσίων υπαλλήλων είχαν πραγματοποιηθεί την ίδια μέρα στην Αθήνα, τα Σέρρας, τη Βέροια, Καβάλα, τα Γιαννιτσά και τη Νιγρίτα.

Από το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Μακεδονία» της επομένης, 30 Δεκεμβρίου 1927, πληροφορούμαστε ότι «η αίθουσα του «Πάνθεον» ήτο μικρά να περιλάβει το πλήθος των προσελθόντων».

Από το 2009

Με την ευκαιρία πρέπει να θυμίσουμε ότι ακόμη από το 2009 (βλέπε Καθημερινή 25 Ιουλίου 2009), το ΔΝΤ ζητούσε από τη χώρα μας «να καταργηθούν ο 13ος και ο 14ος μισθός για τους συνταξιούχους, δηλαδή τα δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και το επίδομα αδείας».

Τα αλήστου μνήμης πλέον «δώρα» Χριστουγέννων, Πάσχα, καθώς και το επίδομα άδειας, καθιερώθηκαν με τον Αναγκαστικό Νόμο 1771 του 1951, στην πολυτάραχη περίοδο μετά τον καταραμένο Εμφύλιο, όταν η ματωμένη και καταρρακωμένη Ελλάδα άλλαζε κυβερνήσεις κάθε τρεις-τέσσερις μήνες. Αποκλήθηκαν δε «δώρα», διότι πάντοτε οι πολιτικοί και η άρχουσα οικονομική τάξη θεωρούσαν τους εργαζόμενους επαίτες, που τους έριχναν πότε-πότε κανένα δώρο-ξεροκόμματο παραπάνω για να τους κατευνάσουν.

Όπως προβλέπονταν από τον Α.Ν. 1771/51, το «δώρο» δινόταν στους μισθωτούς κατόπιν εκδόσεως εκάστοτε κοινής υπουργικής απόφασης, παρόλο που ο νόμος ήταν αναγκαστικός!

Τριάντα χρόνια αργότερα, με το άρθρο 1 του Ν. 1082/80 το «δώρο» αυτό μετονομάσθηκε σε επίδομα εορτών Χριστουγέννων. Ακολούθησε δε η υπ’ αριθμόν 19040/81 απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, που ρύθμιζε παγίως πλέον όλα τα σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού και χορηγήσεως των επιδομάτων εορτών κατ' έτος.

Από τότε και μέχρι την κατάργησή τους, αίτημα των συνδικαλιστικών οργανώσεων ήταν η ενσωμάτωση του 13ου και 14ου μισθού στις μηνιαίες αποδοχές, ώστε να μη γίνονται οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι κάθε φορά «μπαλάκι» στα χέρια ανάλγητων κυβερνήσεων, όπως αυτές που γνώρισε ο τόπος τα προηγούμενα τουλάχιστον χρόνια.

Η κατάργηση
Από την ώρα που ξέσπασε στη χώρα η οικονομική κρίση, οι μνημονιακές κυβερνήσεις της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, βρήκαν σαν πρώτο εύκολο θύμα τους μισθούς και τις συντάξεις, καταργώντας τα "Δώρα" Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς και το επίδομα άδειας.

Η αρχή έγινε στις 3 Μαρτίου 2010, όταν η τότε κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου ανακοινώνει πακέτο μέτρων "για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης", στο οποίο περιλαμβάνονταν και η περικοπή κατά 30% των επιδομάτων Πάσχα, Χριστουγέννων και αδείας στο Δημόσιο.

Δύο μήνες αργότερα, και συγκεκριμένα στις 2 Μαίου 2010, η ίδια κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Γ.Παπανδρέου, προέβαινε στην αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού των δημοσίων υπαλλήλων με επίδομα 500 ευρώ, σε όλους όσοι οι αποδοχές έφταναν μέχρι 3.000 ευρώ και πλήρη κατάργηση των δύο μισθών, για μεγαλύτερες αποδοχές. Για τους συνταξιούχους, το επίδομα ήταν 800 ευρώ για συντάξεις έως 2.500 ευρώ.

Τη σκυτάλη θα παραλάβει στις 7 Νοεμβρίου 2012, με το περιβόητο "Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής" που ψήφισε η υπό τον Αντώνη Σαμαρά κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, καταργώντας ολοκληρωτικά τα επιδόματα Χριστουγέννων, Πάσχα και Αδείας για τους δημόσιους υπάλληλους και όλους τους συνταξιούχους. Και ευτυχώς, το επίδομα Χριστουγέννων, δικαιούνται μόνο οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα, που αμείβονται με μισθό ή με ημερομίσθιο.