Τα αποτελέσματα της κρίσης στην Καλαμαριά

Από 9,7% που ήταν οι άνεργοι το 2001 σήμερα ξεπέρασαν το 19%

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την εξέλιξη του Δήμου Καλαμαριάς, περιέχονται στο «Τοπικό Σχέδιο Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων» που θα συζητηθεί στην αυριανή συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Καλαμαριάς.  Εντυπωσιακοί, είναι οι αριθμοί σχετικά με την ανεργία στην Καλαμαριά: Έτσι, από 9,7% που ήταν οι άνεργοι το 2001, σήμερα το ποσοστό αυτό εκτοξεύθηκε σε πάνω από 19%.

Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, παρατηρείται στους νέους ηλικίας 15-24 ετών (52,7%), το οποίο στις νέες γυναίκες φθάνει στο 60,4%. Το ποσοστό των «νέων ανέργων», δηλαδή όσων εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 23,8% του συνόλου των ανέργων ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι (αυτοί που αναζητούν από 12 μήνες και άνω εργασία, ανεξάρτητα αν είναι «νέοι» ή «παλαιοί» άνεργοι), αποτελούν αντίστοιχα το 56,5%.

Από αυτό το «Τοπικό Σχέδιο Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων», παρουσιάζουμε τα στοιχεία για τα βασικά χαρακτηριστικά του Δήμου Καλαμαριάς:

Βασικά Χαρακτηριστικά του Δήμου Καλαμαριάς

1. 

1.1 

1. 

2. 

3. 

3.1. 

Γεωγραφική θέση, διοικητικά όρια

Η Καλαμαριά είναι περιοχή και ομώνυμος Δήμος της Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (Π.Σ.Θ.), καταλαμβάνοντας έκταση 7.200 στρεμμάτων και η περίμετρός του κατά τα 2/3 είναι παραθαλάσσια, με συνολική ακτογραμμή περίπου 6,5 χλμ. Ο πληθυσμός του Δήμου σύμφωνα με την τελευταία απογραφή το 2011, ανέρχεται σε 91.270 κατοίκους, με μεικτή πυκνότητα 14.259 κατ./χλμ². Η εκτιμούμενη χωρητικότητα σε πληθυσμό είναι 102.646 κάτοικοι, ενώ οι εκτιμήσεις του Δήμου είναι ότι στην περιοχή κατοικούν περίπου 120.000 κάτοικοι. 

Ο Δήμος χωρίζεται σε γεωγραφικές ενότητες «Συνοικίες», στις περισσότερες εκ των οποίων έχουν δοθεί κυρίως ονομασίες των Πατρίδων των προσφύγων - πρώτων κατοίκων της Καλαμαριάς. Σήμερα αυτές οι συνοικίες είναι οι ακόλουθες:

·         Κηφισιά

·         Καραμπουρνάκι

·         Κουρί-Κατιρλί

·         Αρετσού

·         Νέα Κρήνη

·         Αγ. Ιωάννης

·         Βυζάντιο

·         Αγ.Παντελεήμονας

·         Ναύαρχος Βότσης

·         Φοίνικας

·         Δέρκων.

Ο Δήμος Καλαμαριάς χωροταξικά βρίσκεται πάνω στον άξονα της Ανατολικής εξόδου του ΠΣΘ, στο νότιο όριο του Δήμου Θεσσαλονίκης και μέχρι τα όρια του Δήμου Πυλαίας.

Στο βόρειο τμήμα συνορεύει με το Δήμο Θεσσαλονίκης ενώ βορειοδυτικά βρέχεται από θάλασσα. Ανατολικά και νοτιοανατολικά συνορεύει με το Δήμο Πυλαίας, με τον οποίο χωρίζεται από την Ανατολική Περιφερειακή Τάφρο και δυτικά και νότια βρέχεται από θάλασσα. 

Δημογραφικά δεδομένα

Ο πληθυσμός του Δήμου Καλαμαριάς σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ανέρχεται στους 91.270 κατοίκους και η πληθυσμιακή του πυκνότητα είναι 14.259 κατ./χλμ². Σε γενικές γραμμές η περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς παρουσίασε πληθυσμιακή έξαρση κατά τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα την δεκαετία 1981-1991, κατά την οποία ο πληθυσμός αυξήθηκε πάνω από το μισό. Η αύξηση που παρουσίασε ο Δήμος Καλαμαριάς τα τελευταία χρόνια τον κατατάσσει στην δεύτερη θέση στο σύνολο των δήμων του πολεοδομικού συγκροτήματος και ένας από τους μεγαλύτερους σε όλη την Ελλάδα.

Το συμπέρασμα που προκύπτει από την πληθυσμιακή ανάλυση του Δήμου τις δύο τελευταίες δεκαετίες είναι ότι εμφανίζει ανοδικούς ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού. Αυτό οφείλεται κύρια στις τάσεις αποκέντρωσης του αστικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, αλλά και στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει σε σχέση με άλλες περιοχές της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης όπως το φυσικό περιβάλλον και η γειτνίαση με τη θάλασσα και η απουσία έντονων κοινωνικών προβλημάτων.

Χαρακτήρας της περιοχής

Η περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς χαρακτηρίζεται σήμερα βασικά ως τόπος κατοικίας. Η εγγύτητα της περιοχής με το ΠΣΘ, η εύκολη πρόσβαση, η σχεδιασμένη ρυμοτομία, η θάλασσα, το φυσικό περιβάλλον και η ποιότητα ζωής, αποτέλεσαν τους κυριότερους παράγοντες που συντέλεσαν στην οικιστική ανάπτυξη της περιοχής. 

Η περιοχή του Δήμου Καλαμαριάς ξεκίνησε να διαμορφώνεται μετά το 1920 με  την  εγκατάσταση των  πρώτων προσφύγων στην  περιοχή. Ουσιαστικά όμως η οικιστική ανάπτυξη ξεκινά το 1927, οπότε και δημιουργείται ο αρχικός πυρήνας του οικισμού που στη συνέχεια επεκτάθηκε. Ο κόσμος, αρχικά εγκαταστάθηκε σε τυποποιημένες μονώροφες και διώροφες κατοικίες, που κτίσθηκαν μαζικά από τους φορείς αποκατάστασης προσφύγων.

Μέχρι το 1965 οι οικιστικές ανάγκες ικανοποιούνταν είτε με οργανωμένη δόμηση εργατικών κατοικιών, είτε με τη σταδιακή αυτοστέγαση κατοίκων σε ιδιόκτητα ή παραχωρημένα οικόπεδα. Τη δεκαετία του 1970, με την ανάπτυξη της ανοικοδόμησης με τη μέθοδο της αντιπαροχής, άρχισε να συγκεντρώνεται στην περιοχή σημαντικό τμήμα του πληθυσμού του ΠΣΘ. Η παραπάνω τάση οφείλονταν τόσο στην υποβάθμιση περιοχών του ΠΣΘ, όσο και στις ευνοϊκές συνθήκες κατοικίας που προσέφερε η περιοχή (κοντά στη θάλασσα, γειτνίαση με το κέντρο της πόλης κλπ.). 

Η διαδικασία αυτή του μετασχηματισμού του αρχικού προσφυγικού οικισμού σε σύγχρονη περιοχή κατοικίας, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με τελευταία την περιοχή του Αγίου Ιωάννη να αποτελεί χωροταξικά το σημείο της οικιστικής επέκτασης. 

Η σημερινή οικιστική μορφή του δήμου είναι αποτέλεσμα της σταδιακής ένταξης στο σχέδιο πόλεως περιοχών με διαφορετικό προβλεπόμενο τρόπο ανάπτυξης, διαφορετικό ιδιοκτησιακό καθεστώς και διαφορετικές χρονικές στιγμές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την έντονη διαφοροποίηση της περιοχής στη δόμηση αλλά και στο οδικό δίκτυο, τις κοινωφελείς και κοινόχρηστες εγκαταστάσεις. (ΓΠΣ, 1987).

Παράλληλα  με  την  ταχύτατη  ανάπτυξη  της  κατοικίας,  η  περιοχή προσδιορίζεται και από την συγκέντρωση σημαντικών παραγωγικών δραστηριοτήτων και κυρίως αυτών που έχουν ως πυρήνα τις τουριστικές εκμεταλλεύσεις, ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη. Έτσι, αναπτύσσονται εμπορικές και παροχής υπηρεσιών επιχειρήσεις τόσο στο ιστορικό κέντρο του Δήμου όσο και στην παραλιακή ζώνη.

Ακόμη και ο δευτερογενής τομέας με τις βιοτεχνικές μονάδες που αναπτύσσονται περιφερειακά του Δήμου εμφανίζει μία σταθερή πορεία.

Η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του τριτογενή τομέα είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μία ζώνη αναψυχής με έντονο υπερτοπικό χαρακτήρα στον τομέα της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης, ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη της Αρετσούς. 

Η Ζώνη αυτή που εκτείνεται από την περιοχή του Μικρού Εμβόλου έως την περιοχή του «εξοχικού κέντρου Ρέμβη», αποτελούσε και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σημεία του θαλάσσιου μετώπου του Δήμου Καλαμαριάς και μαζί με το μέτωπο της οδού Θεμιστοκλή Σοφούλη και το μέτωπο από τη «Ρέμβη» έως τις αθλητικές εγκαταστάσεις της Μίκρας, συγκεντρώνει δραστηριότητες υπερτοπικού χαρακτήρα στον τομέα της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης. 

Η παραπάνω ανάπτυξη της περιοχής έχει ως αποτέλεσμα την σημαντική επιβάρυνση των οδικών αξόνων που διοχετεύουν την κυκλοφορία από το κέντρο του Πολεοδομικού Συγκροτήματος προς τις περιοχές ψυχαγωγίας και ειδικότερα των οδών Θ. Σοφούλη, Τ. Οικονομίδη, Μεταμορφώσεως, Χηλής, Ι. Πασσαλίδη, Πόντου και Ν. Πλαστήρα, ενώ με τη λειτουργία του κόμβου της Περιφερειακής Κ13 έχει επιβαρυνθεί και η φόρτιση των οδικών αξόνων που διοχετεύουν την κίνηση  από τον  Κ13 προς την  παραλιακή ζώνη. (Σχέδιο Αξιοποίησης Παραλιακής Ζώνης Αρετσούς, 2004-5).

Πολιτιστικές δραρτηριότητες, εκπαιδευτικές υποδομές

Παράλληλα η δημιουργία σημείων πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο κέντρο της Καλαμαριάς (θέατρο Μελίνα Μερκούρη), η ζώνη αναψυχής στο κέντρο της Καλαμαριάς (πεζόδρομος Κομνηνών), οι αθλητικές εγκαταστάσεις του Απόλλωνα Καλαμαριάς, το δημοτικό κλειστό γυμναστήριο, το κολυμβητήριο και η προοπτική αξιοποίησης του στρατοπέδου Κόδρα, συνθέτουν ένα πλέγμα δράσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη του τομέα της ψυχαγωγίας με τοπικά αλλά και υπερτοπικά χαρακτηριστικά.

 Ως προς τις εκπαιδευτικές υποδομές, στο Δήμο Καλαμαριάς, σε πρωτοβάθμιο επίπεδο λειτουργούν είκοσι έξι (26) Νηπιαγωγεία και δέκα οκτώ (18) Δημοτικά Σχολεία, ενώ σε δευτεροβάθμιο επίπεδο υπάρχουν δέκα (10) Γυμνάσια και οκτώ (8) Λύκεια. Στα όρια του Δήμου Καλαμαριάς λειτουργούν επίσης δύο (2) Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, ένα (1) Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών, επτά (7) Ιδιωτικές Σχολές Πληροφορικής, είκοσι επτά (27) Φροντιστήρια Ξένων Γλωσσών και δέκα τέσσερα (14) Φροντιστήρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Το εκπαιδευτικό επίπεδο των κατοίκων σαφώς χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα ανεβασμένο σημειώνοντας τον υψηλότερο δείκτη αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανάμεσα στους δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος και ταυτίζεται με αυτό των περιαστικών Δήμων Πυλαίας, Ωραιοκάστρου και του Δήμου Μίκρας. Αναλυτικά απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δηλώνουν το 26,7% των κατοίκων, δευτεροβάθμιας 39,7% και τριτοβάθμιας 25,8%.

Τα αποτελέσματα της κρίσης στην Καλαμαριά

Η γενικότερη οικονομική κρίση που έπληξε το σύνολο της χώρας και η ύφεση της οικονομίας δεν άφησε αλώβητο το Δήμο Καλαμαριάς. Ήδη συγκρίνοντας τα στοιχεία του 2001 όπου η ανεργία ήταν 9,7% σήμερα εκτιμάται ότι έχει εκτοξευθεί πάνω από το 19%. Χαρακτηριστικά η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 15,9% που ήταν το πρώτο τρίμηνο του 2011 στο 22,6% το πρώτο τρίμηνο του 2012. Αλλά και τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της ανεργίας έτσι όπως αποτυπώνονται σε εθνικό επίπεδο από την Ελληνική Στατιστική Αρχή δίνουν μία εικόνα για την εξέλιξη της και σε τοπικό επίπεδο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το ποσοστό ανεργίας των γυναικών (26,5%) είναι σημαντικά υψηλότερο από τα αντίστοιχο των ανδρών (19,7%). Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στους νέους ηλικίας 15-24 ετών (52,7%), το οποίο στις νέες γυναίκες φθάνει στο 60,4%. Το ποσοστό των «νέων ανέργων», δηλαδή όσων εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση, ανέρχεται στο 23,8% του συνόλου των ανέργων ενώ οι μακροχρόνια άνεργοι (αυτοί που αναζητούν από 12 μήνες και άνω εργασία, ανεξάρτητα αν είναι «νέοι» ή «παλαιοί» άνεργοι), αποτελούν αντίστοιχα το 56,5%. Η κατανομή της ανεργίας, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο εκπαίδευσης, έχει ως εξής: Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται σε όσους δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (34,3%). Ακολουθούν τα άτομα που έχουν τελειώσει μερικές τάξεις δημοτικού (33,1%) και οι απόφοιτοι τριτάξιας μέσης εκπαίδευσης (25,2%). Τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται σε όσους έχουν διδακτορικό ή μεταπτυχιακό (12%) και στους πτυχιούχους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (15,7%). Το ποσοστό ανεργίας των ατόμων με ξένη υπηκοότητα είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων υπηκόων (30,5% έναντι 21,8%). Επίσης, το 71,7% των ξένων υπηκόων είναι οικονομικά ενεργό, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των Ελλήνων, το οποίο είναι 51,7%.

Ο Δήμος Καλαμαριάς βρίσκεται κοντά στη Ζώνη Καινοτομίας του ΠΣΘ, η οποία δημιουργείται με σκοπό την έρευνα και τη χρήση καινοτομίας ως μέσο προώθησης της κοινωνικό – οικονομικής ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής.

Στην συγκεκριμένη περιοχή λειτουργούν σήμερα εργαστήρια έρευνας και τεχνολογίας, τα οποία ανήκουν σε διάφορες σχολές (ΑΠΘ, ΕΚΕΤΑ, Αμερικανική Γεωργική Σχολή) αλλά και ιδιώτες. Ακόμη υπάρχουν σχολές και ιδρύματα που ασχολούνται με την εκπαίδευση και την επιμόρφωση, καθώς και  η  παρουσία  θερμοκοιτίδων  επιχειρήσεων  (Τεχνόπολη  Θεσσαλονίκης, κλπ.) του Κέντρου διάδοσης των Επιστημών και του Μουσείου Τεχνολογίας, καθώς και πολλών ιδιωτικών Εταιριών υψηλής τεχνολογίας.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής

Η περιοχή διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με το ΠΣΘ τα οποία συμβάλουν στην ανάπτυξή της. 

·         Η παραλιακή ζώνη της Αρετσούς αποτελεί προτιμητέο προορισμό για τους κατοίκους όχι μόνο του Δήμου αλλά και για αυτούς του ευρύτερου ΠΣΘ.

·         Πλεονεκτική θέση σε σχέση με κύριες υποδομές μεταφορών όπως το αεροδρόμιο Μακεδονία, η Περιφερειακή Οδός, ο οδικός άξονας Θεσσαλονίκης – Μουδανιών και κύριες οδικές συνδέσεις με το ΠΣΘ.

·         Η ύπαρξη πολιτιστικών υποδομών μέσα στον Δήμο Καλαμαριάς (Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα Μερκούρη», Πολιτιστικά Κέντρα, Βιβλιοθήκες, κ.ά.) και στην ευρύτερη περιοχή (Μέγαρο Μουσικής).

·         Η ύπαρξη αθλητικών υποδομών μέσα στο Δήμο Καλαμαριάς (Γήπεδο«Απόλλωνα», Ναυτικοί Όμιλοι Θεσσαλονίκης και Καλαμαριάς, κλειστό Δημοτικό  Γυμναστήριο,  Αθλητικές  Εγκαταστάσεις  Μίκρας,  κ.ά.) και στην ευρύτερη περιοχή (Αθλητικές Εγκαταστάσεις «Ποσειδωνίου», κλειστό γήπεδο μπάσκετ της ομάδας ΠΑΟΚ, κλπ.)

·         Η ύπαρξη βιοτεχνικών και εμπορικών δραστηριοτήτων μέσα στο Δήμο Καλαμαριάς (Εμπορικό κέντρο Καλαμαριάς, Βιοτεχνική Ζώνη – ΕΜΟ) και στην ευρύτερη περιοχή (Εμπορικό κέντρο «Μακεδονία», Makro cash & carry, κ.ά.).

·         Η ύπαρξη σημαντικών ιατρικών υποδομών μέσα στο Δήμο Καλαμαριάς (Νοσοκομείο Αγίου Παύλου) και στην ευρύτερη περιοχή (Διαβαλκανικό Ιατρικό Κέντρο).

·         Η  γειτνίαση με  εξειδικευμένα κρατικά και  ευρωπαϊκά ινστιτούτα και οργανισμούς όπως το ΚΔΕΟΔ, το ΕΚΒΥ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης – CEDEFOP, οι εγκαταστάσεις του ΑΠΘ –Σχολή Μουσικολογίας και Καλών Τεχνών, ΤΕΦΑΑ, κ.ά. 

Ωστόσο, υπάρχουν και αρνητικές επιπτώσεις από τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη της περιοχής. Τέτοιες είναι:

·         Η πυκνή δόμηση και η οικιστική ανάπτυξη της περιοχής τροποποιεί προς το δυσμενέστερο τους όρους της ποιότητας ζωής και της λειτουργίας         του αστικού ιστού (έλλειψη ελεύθερων χώρων και πρασίνου, μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα, κ.ά.). 

·         Οι περιβαλλοντικές πιέσεις που δέχεται η περιοχή τόσο από το αεροδρόμιο όσο και από οδικούς άξονες που αποτελούν κύρια πηγή θορύβου και ατμοσφαιρικής ρύπανσης. 

·         Ορισμένες από τις βιοτεχνικές μονάδες που βρίσκονται περιφερειακά του Δήμου προκαλούν περιβαλλοντική ρύπανση και παραγωγή αποβλήτων (αέριων, υγρών και στερεών). 

·         Η συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού και η προσέλκυση νέων οικογενειών από άλλες περιοχές του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης δημιουργούν πιέσεις σε έργα υποδομών. 

·         Η ύπαρξη κοινωνικών προβλημάτων στην περιοχή του Φοίνικα.  (Στρατηγικό Σχέδιο Ένταξης Έργων/ Δράσεων στο Γ ΚΠΣ).

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο Δήμος Καλαμαριάς έχει χαρακτηριστικά υπερτοπικού κέντρου του τριτογενούς τομέα.

Η ύπαρξη των παραγωγικών δραστηριοτήτων και των προσφερόμενων υπηρεσιών στην περιοχή, το καλύτερο φυσικό περιβάλλον, η καλύτερη ποιότητα ζωής σε συνδυασμό με τους ανοδικούς ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού, θα συμβάλλουν ακόμη περισσότερα στην οικιστική ανάπτυξη και στη συγκέντρωση δραστηριοτήτων του τριτογενούς τομέα.

Οικονομικές δραστηριότητες

Με δεδομένα τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής µελέτης και τον αστικό χαρακτήρα της, ο πρωτογενής τοµέας στο σύνολό του δεν συνεισφέρει καθόλου στην ανάπτυξη της περιοχής. Ο µόνος κλάδος του πρωτογενούς τοµέα που, ενδεχομένως, έχει µια µικρή συµµετοχή είναι η αλιεία λόγω της γειτνίασης της περιοχής µε το Θερµαϊκό κόλπο και την παράδοση στον κλάδο αυτό.

Ο Δήµος Καλαµαριάς καθαυτός δεν είχε ποτέ χαρακτήρα περιοχής µε κάποιου είδους βιοµηχανική­βιοτεχνική συγκέντρωση, καθώς αποτελούσε κατά πρώτο λόγο περιοχή κατοικίας, τµήµα του πολεοδοµηµένου ιστού της πόλης της Θεσσαλονίκης. Έτσι, σύµφωνα µε τις προηγούµενες µελέτες του ΓΠΣ Καλαµαριάς ούτε παλαιοτέρα καταγραφόταν συγκεντρώσεις βιοµηχανικών ή βιοτεχνικών δραστηριοτήτων στο Δήµο και γενικώς οι δραστηριότητες του δευτερογενούς τοµέα ήταν ελάχιστες.

Σήµερα, οι µονάδες του δευτερογενούς τοµέα παραµένουν λίγες και διάσπαρτες και κυρίως αφορούν εργαστήρια, όπως σιδηρουργεία, αλουµινοκατασκευές, ραφεία και εργαστήρια επίπλων, τα οποία χωροθετούνται στα υπόγεια ή ισόγεια των κτιρίων µε κύρια χρήση την κατοικία.

Βασικός κλάδος της οικονοµίας της περιοχής είναι ο τριτογενής τοµέας και ειδικότερα οι κλάδοι του εµπορίου, των υπηρεσιών και της αναψυχής. Σηµαντική εµπορική δραστηριότητα παρατηρείται κυρίως στους βασικούς οδικούς άξονες αλλά και στο παραδοσιακό πολεοδοµικό κέντρο γύρω από τις οδούς Κοµνηνών, Μεταµορφώσεως και Ι. Πασσαλίδη. Αρκετές εµπορικές επιχειρήσεις, εκθέσεις αυτοκινήτων και επίπλων, πολυκαταστήµατα και υπεραγορές τροφίµων και οικιακού εξοπλισµού, καθώς επίσης δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών υγείας (ιδιωτικά ιατρεία και κέντρα υγείας), εκπαίδευσης και σωµατικής άσκησης είναι υπερτοπικού χαρακτήρα. Οι δραστηριότητες αυτές συγκεντρώνονται στους οδικούς άξονες µε µεγάλη διαµπερή κίνηση που συνδέουν την πόλη της Θεσσαλονίκης µε τη ζώνη εµπορίου και αναψυχής υπερτοπικού χαρακτήρα, η οποία έχει δηµιουργηθεί τα τελευταία χρόνια νότια της Καλαµαριάς, και έτσι αναπτύσσονται ουσιαστικά ως µέρος της δυναµικής ανάπτυξης του τριτογενούς τοµέα στη Θεσσαλονίκης συνολικά. Στο πολεοδοµικό κέντρο οι δραστηριότητες που καταγράφονται είναι εµπορικά καταστήµατα, επιχειρήσεις, υπεραγορές τροφίµων, υπηρεσίες υγείας (ιδιωτικά ιατρεία), υπηρεσίες εκπαίδευσης και χώροι αναψυχής.

Ιδιαίτερη θέση κατέχει ο κλάδος της αναψυχής και εστίασης που συγκεντρώνεται στην παραλιακή ζώνη του Δήµου (ένα από τα παραδοσιακά κέντρα αναψυχής του ΠΣΘ). Συγκέντρωση χώρων αναψυχής, διασκέδασης και εστίασης παρατηρείται µε µεγαλύτερη ένταση επί της οδού Πλαστήρα και δευτερευόντως στην οδό Θ. Σοφούλη. Η παραλιακή ζώνη αποτελεί έναν υπερτοπικό τόπο αναψυχής και διασκέδασης κυρίως κατά τους ζεστούς µήνες του χρόνου.

Ακόµη στον Δήµο Καλαµαριάς είναι εγκατεστηµένες υπηρεσίες κοινωνικής υποδοµής υπερτοπικού χαρακτήρα, όπως το Γενικό Νοσοκοµείο «Άγιος Παύλος», το αθλητικό κέντρο της Μίκρας και το τµήµα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος  του Α.Π.Θ., υπηρεσίες οι οποίες εξυπηρετούν το σύνολο της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Τέλος, αξιοσηµείωτος είναι και ο κλάδος των ιδιωτικών υπηρεσιών και εξυπηρετήσεων που αναπτύσσεται τόσο στο παραδοσιακό πολεοδοµικό κέντρο της Καλαµαριάς όσο και σε κτίρια κατά µήκος των µεγάλων οδικών αξόνων, υπηρεσίες οι οποίες καθιστούν την περιοχή της Καλαµαριάς αλλά και του ευρύτερου νοτιοανατολικού ΠΣΘ αυτάρκη από την άποψη των εξυπηρετήσεων, στοιχεία ιδιαίτερα σηµαντικό για τη βιώσιµη ανάπτυξη της πόλης συνολικά.

Γενικά, οι οικονομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην περιοχή είναι αποτέλεσμα των γενικότερων τάσεων της οικονομίας της πόλης της Θεσσαλονίκης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που αποκτά η χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων τόσο στον αστικό χώρο (γραµµική ανάπτυξη κατά µήκος των βασικών αρτηριών) όσο και στον περιαστικό χώρο (διάχυση αλλά και δηµιουργία πυρήνων εκτός πόλης κέντρων) ειδικότερα του νοτιοανατολικού τµήµατος της πόλης της Θεσσαλονίκης.