Αποχαιρετισμός της Ασπασίας Καρρά στη Γεωργία Σαρηγιαννίδου

Ένα συγκινητικό όσο και συγκλονιστικό κείμενο αποχαιρετισμού από την ηρωίδα του αντιδικτατορικού αγώνα στη Θεσσαλονίκη, Ασπασία Καρρά για τη συγκρατούμενή της στα μπουυντρούμια, στα βασανιστήρια, στο έκτακτο στρατοδικείο και τις φυλακές της χούντας, Γεωργία Σαρηγιαννίδου-Παπαδοπούλου που την χάσαμε πριν λίγες μέρες.

Την Ασπασία Καρρά, που ήταν στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη πριν τη δικτατορία, την είχαν πιάσει αρχικά τον Μάρτιο του 1968, αμέσως μετά την κηδεία του προέδρου της ΕΔΑ Γιάννη Πασαλίδη, την άφησαν για λίγο ελεύθερη και την ξανασυνέλαβαν τον Αύγουστο του 1968 ως μέλος της κορυφαίας αντιδικτατορικής οργάνωσης ΠΑΜ (Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο". Για να ακολουθήσει ένας εφιάλτης πολυήμερων φρικτών βασανιστηρίων με μαστιγώματα, χτυπήματα με γκλομπς και φάλαγγα, με πιο φρικτό μαρτύριο το ηλεκτροσόκ σε διάφορα σημεία του σώματός της και κυρίως στα σημεία των ποδιών και των χεριών της που δεν ήταν γερά λόγω πολιομυελίτιδας, για να τους αποκαλύψει με ποιο τρόπο ενημέρωνε τους σταθμούς του εξωτερικού: BBC, Deutsche Welle, Παρίσι για τα αίσχη της χούντας. Και όταν δεν υπέκυψε, τη σακάτεψαν οριστικά μέχρι και σήμερα. Εκεί στα μπουντρούμια, στην αίθουσα του έκτακτου στρατοδικείου και στις φυλακές γνωρίστηκαν οι δύο αγωνίστριες της αντίστασης κατά της χούντας για να αναπτυχθεί ανάμεσά τους μία βαθιά συντροφική, αδελφική φιλία, για την οποία γράφει σε ένα λιτό της κείμενο αποχαιρετισμού η Ασπασία Καρρά:

Η Ασπασία Καρά σε παλιότερη φωτογραφία της

Ο αποχαιρετισμός στη Γεωργία από την Ασπασία

"Γνωριστήκαμε Γεωργία, την παραμονή της έναρξης της δίκης μας στο στρατοδικείο. Αντιλήφθηκες αμέσως την αδυναμία της στραπατσαρισμένης από το ηλεκτροσόκ παλάμης του χεριού μου, να κρατήσει τη χτένα, να κουμπώνει κουμπιά, να ανεβοκατεβάζει φερμουάρ.

Στη διάρκεια του δεκαπενθήμερου που διεξαγόταν η δίκη, εσύ, Γεωργία, πρώτα φρόντιζες τη δική μου προετοιμασία και κατόπιν του εαυτού σου.

Όταν, μετά την καταδίκη μας μεταφερθήκαμε στις γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ και μας δόθηκε η ευκαιρία να μπούμε στο πλυσταριό της φυλακής και να χρησιμοποιήσουμε ζεστό νερό από το καζάνι και τότε, Γεωργία, πρώτα από το δικό μου σώμα απομάκρυνες τη δεκάμηνη απλυσιά και μετά φρόντισες τον εαυτό σου.

Τα τελευταία χρόνια, καθηλωμένη σχεδόν στον καναπέ, ο Παναγιώτης κι εσύ, Γεωργία, ακριβοί μου φίλοι και αιμοδότες μου, πάντα παρόντες.

Ο Παναγιώτης να μοιράζεται μαζί μου το γνήσιο σταρένιο ψωμί που ο ίδιος ζύμωνε και έψηνε και με τη βοήθεια του κινητού τηλεφώνου του  να με ξεναγεί στις ορειβατικές εξορμήσεις   του.

Εσύ από τη μεριά σου, Γεωργία, να με ενημερώνεις σχετικά με ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις (πνευματικές, καλλιτεχνικές) για εκδόσεις νέων βιβλίων αξιόλογων και με το tablet σου να μου δίνεις τη δυνατότητα να παρακολουθώ ολοζώντανα θεατρικά δρώμενα ακόμα και του Λυρικού Θεάτρου, που είναι η αδυναμία μου.

Γεωργία είσαι πάντα εδώ, δίπλα μου, στον καναπέ μου όπως και η Δώρα.

 Ασπασία Καρρά-Μαραβέα

Στη δίκη στο έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης στη δίκη μελών του ΠΑΜ. Στο τέλος καθισμένες δίπλα-δίπλα η Γεωργία Σαρηγιαννίδου με την Δώρα Καλλιπολίτη-Κουλμανδά που επίσης "έφυγε" πριν δύο χρόνια

Μία συνέντευξη της Γεωργίας στη Μακεδονία

Στη μνήμη της Γεωργίας Σαρηγιαννίδου-Παπαδοπούλου, παραθέτουμε ένα  απόσπασμα από μία συνέντευξη που είχε παραχωρήσει πριν από δυο χρόνια στην εφημερίδα Μακεδονία και όπου αναφέρθηκε στη σύλληψη του συζύγου της Παναγιώτη Παπαδόπουλουυ, τον οποίο επίσης χάσαμε πρόσφατα, στη σύλληψη και τη δίκη της στο έκτακτο στρατοδικείο. Ας παρακολουθήσουμε την εξιστόρηση της Γεωργίας Σαρτηγιαννίδου

"Συμμετείχα στη Νεολαία Λαμπράκη και στο Πανεπιστήμιο αλλά και στο τμήμα που ασχολούνταν ιδιαίτερα με τα προβλήματα των κοριτσιών (κοινωνικά και νομικά προβλήματα διακρίσεων των γυναικών) με επισκέψεις για συζητήσεις και εκδηλώσεις στα χωριά.

Την 22α Απριλίου συνέλαβαν τον σύζυγό μου Παναγιώτη από το χώρο εργασίας. Τον  πήγανε εξορία στη Γυάρο με τους πάνω από 6500 πολίτες, άνδρες και γυναίκες από όλη τη χώρα. Εμένα με συνέλαβαν τον Αύγουστο του 1968 με την κατηγορία της συμμετοχής σε πολιτική οργάνωση που αποσκοπούσε στην ανατροπή του καθεστώτος. Ήρθε ένα πρωί στο σπίτι των γονιών μου ένας αστυνομικός του τοπικού Τμήματος και μου ζήτησε να τον ακολουθήσω στο Τμήμα για λίγα λεπτά που ήθελαν να μου κάνουν κάποιες ερωτήσεις.

Η διαδικασία των ερωτήσεων δηλαδή των ανακρίσεων διήρκεσε δύο μήνες. Με κρατούσαν σε απομόνωση σε ένα κελί ενός αστυνομικού τμήματος στην Εγνατία, με ένα μικρό άνοιγμα για παράθυρο, από όπου έβλεπα πότε ήταν μέρα ή νύχτα, και με πηγαινοφέρνανε στα κεντρικά γραφεία της Ασφάλειας, στο κόκκινο κτίριο στο Βαρδάρι. Η διαδικασία περιλάμβανε «απειλές, υποσχέσεις, νουθεσίες, εκβιασμούς και κατ’ αντιπαράσταση ερωτήσεις με συγκατηγορούμενους». Αφού δεν μάθανε γεγονότα με παραπέμψανε να δικαστώ στο Έκτακτο Στρατοδικείο με τον Ν.509 για ανατροπή του καθεστώτος.

Πως ήταν οι συνθήκες κράτησης;

Από τον Οκτώβριο που άρχισε η προφυλάκιση μέχρι τον Ιούνιο που έγινε η δίκη κρατήθηκα στο Τμήμα Μεταγωγών, στο υπόγειο ενός κτηρίου του  19ου αιώνα, στη Φιλίππου με Χριστοπούλου, στο κέντρο της πόλης και πάλι  μόνη. Το κελί εκείνο ήταν υπόγειο, εκεί πραγματικά δεν ήξερες εάν είναι  μέρα ή νύχτα, μία μικρή ηλεκτρική λάμπα που άναβε όλο το εικοσιτετράωρο, χωρίς κρεββάτι (τα κελιά στα κρατητήρια δεν έχουν κρεββάτια), ένα ξύλινο πάτωμα με αρκετές τρύπες για να επιτρέπουν τα ποντίκια να τρέχουν στο κελί – δεν ήταν εύκολη συγκατοίκηση αυτή. Οι συνθήκες κράτησης σε απομόνωση, δεν συζητάς, δεν ακούς παρά μόνο θορύβους που έρχονται από το περιβάλλον, δεν ξέρεις τι κάνουν οι δικοί σου, δε έχεις κάτι να διαβάσεις, να γράψεις, βρίσκεσαι σε έναν διαρκή εσωτερικό διάλογο. Η διαχείριση όλης αυτής της δοκιμασίας με τις ανακρίσεις, τον εγκλεισμό, την απομόνωση και συνθήκες σε περιβάλλοντα που δεν έχουν σχέση με συνθήκες διαβίωσης, είναι μια προσωπική άσκηση να  διαφυλάξεις τις αξίες σου, την αξιοπρέπειά σου, να υπερασπιστείς τον εαυτό σου σε συνθήκες που δεν περιγράφονται εν συντομία.

Η Γεωργία Σαρηγιαννίδου ως φοιτήτρια φωτογραφίζεται στους χώρους του ΑΠΘ

Πότε σας άφησαν ελεύθερη;

Όταν ορίστηκε η ημερομηνία του έκτακτου Στρατοδικείου, ήταν μια ευχάριστη είδηση. Θα βρισκόμουν με συγκρατούμενες στις φυλακές. Έγινε η δίκη των 17 στο έκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Εκεί μάθαμε ότι «και η  σκέψις δικάζεται» από τον πρόεδρο στρατοδίκη, όταν ένας δικηγόρος αναζήτησε τα γεγονότα βάσει των οποίων ζητείται η ενοχή. Καταδικάστηκα σε τρία και μισό χρόνο φυλακή. Η σύλληψη και η καταδίκη είχαν σαν συνέπεια την "δια παντός αποβολή από το Πανεπιστήμιο". Μεταφερθήκαμε στις γυναικείες Φυλακές Αβέρωφ, στην Αθήνα, αποφυλακίστηκα την 21η Απριλίου 1971, καθώς για το υπόλοιπο της ποινής μου έπρεπε να δίνω παρουσία στο αστυνομικό τμήμα της γειτονιάς, μία φορά  κάθε βδομάδα.

Μετά άρχισε η προσπάθεια να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τις σπουδές μας. Όλοι οι φοιτητές και φοιτήτριες που καταδικαστήκαμε από το Στρατοδικείο εισπράξαμε και μια απόφαση της συγκλήτου για την αποβολή από το Πανεπιστήμιο. Έγινε κατορθωτό ύστερα από ένα χρόνο προσφυγών και κλήση σε συζήτηση από την ολομέλεια της Συγκλήτου.

Συνθήματα κατά της δικτατορίας κρεμασμένα σε κτίρια του ΑΠΘ από φοιτητές μέλη του ΠΑΜ Θεσσαλονίκης

Στη Θεσσαλονίκη συνολικά πόσα άτομα συνελήφθησαν; Υπήρξαν και βασανισμοί κρατουμένων;

Δεν έχω τον ακριβή αριθμών συλλήψεων. Έγιναν συλλήψεις προληπτικές τις πρώτες μέρες, τους εξόρισαν στη Γυάρο και αργότερα στη Λέρο. Σε όλη τη διάρκεια της δικτατορίας γίνονταν συλλήψεις, μερικές διαρκούσαν λίγες  μέρες χωρίς να παραπεμφθούνε σε Στρατοδικείο, αλλά ήταν και οι δίκες αντιστασιακών οργανώσεων με μεγάλο αριθμό κατηγορουμένων. Η δίκη των 41,  των 39, των 17, των 6, συνολικά εκατό άτομα δικαστήκαμε από το έκτακτο Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης σε ποινές από ισόβια μέχρι τρία ή τέσσερα χρόνια.

Υπήρξαν κάθε είδους βασανισμοί σε γυναίκες και άνδρες. Η ανάκριση περιλάμβανε από ψυχολογικό, μέχρι κάθε είδους σωματικό βασανισμό. Δε θα ήθελα να περιγράψω τα ευφάνταστα φριχτά βασανιστήρια, το ηλεκτροσόκ στα ευαίσθητα σημεία του σώματος ήταν το φριχτότερο. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός μας ζήτησε μαρτυρίες, η Διεθνής Αμνηστία και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Πιστεύετε ότι τα ελληνόπουλα σήμερα γνωρίζουν για τη χούντα των συνταγματαρχών;

Όταν καθιερώθηκε η 17η Νοέμβρη ως σχολική εορτή, φαντάζομαι πως καθιερώθηκε για να συζητήσουν στα σχολεία ζητήματα δημοκρατίας. Η δικτατορία ήταν μία αυθαίρετη, βίαιη διακυβέρνηση που όριζε και έβαζε κανόνες στην πνευματική, κοινωνική και ιδιωτική ζωή των πολιτών. Δε νομίζω ότι γίνονται αντίστοιχες συζητήσεις προσαρμοσμένες στην ηλικία των παιδιών σε κάθε επίπεδο εκπαίδευσης. Η εξέγερση του Μετσόβιου που ήταν μια κορυφαία εκδήλωση του αντιδικτατορικού αγώνα έχει αποξενωθεί από το κοινωνικό της περιεχόμενο.  Αντίστοιχα όταν τιμούμε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως αντίσταση στον κατακτητή, δε συζητάμε…  "για τον φασισμό ως πεποίθηση και το ολοκαύτωμα ως λύση".