Η εγκατάσταση των προσφύγων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης
Συμπληρώθηκαν 102 χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή, την πλέον ολέθρια συμφορά του ελληνισμού κατά τη μακραίωνη ιστορία του. Ούτε η ρωμαϊκή ούτε η οθωμανική κατάκτηση μπορούν να συγκριθούν με τον ξεριζωμό των Ρωμιών από τις πατρογονικές εστίες τους, στις περιοχές της Μικράς Ασίας που είχαν αποικηθεί ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα και των αυτοχθόνων που είχαν εξελληνισθεί κατά τους αλεξανδρινούς χρόνους.
Η μικρασιατική καταστροφή ήταν αποτέλεσμα της υποτέλειας όλων των ελληνικών κυβερνήσεων της εποχής εκείνης για την εξυπηρέτηση των οικονομικών, πολιτικών και στρατηγικών συμφερόντων των λεγόμενων "μεγάλων" δυνάμεων της εποχής και κυρίως των Άγγλων που κυριαρχούσαν στην περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Και η αποτυχημένη Μικρασιατική εκστρατεία, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά πόλεμος των πετρελαίων, που παρουσιάστηκε από τους πολιτικούς της «Μεγάλης Ιδέας» σαν δήθεν "ιερός πόλεμος των Ελλήνων". Η απόβαση στη Σμύρνη, αλλά κυρίως η πορεία του εκστρατευτικού σώματος προς την Άγκυρα και η πανωλεθρία στο Αφιόν Καραχισάρ, ήταν η αρχή της εθνικής μας τραγωδίας. Με αποτέλεσμα να πληρώσει ο ελληνισμός βαρύ φόρο αίματος: 50.000 νεκροί και 75.000 τραυματίες στρατιώτες . Πάνω από 1.500.000 Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πανάρχαιες εστίες των προγόνων τους και να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς .
Σύνολο 2.845.000 Έλληνες που αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού της περιοχής που κυριαρχούσε οικονομικά, είχε δε καταφέρει να διατηρήσει την πολιτιστική του κληρονομιά παρ΄ ότι αποτελούσε μειονότητα σε εχθρικό περιβάλλον .
Η οικονομική ισχύς των Ελλήνων της Μ.Ασίας
Η οικονομική ισχύς των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πριν από το 1914, ήταν μεγαλύτερη της πληθυσμιακής αναλογίας τους. Υπολογίζεται ότι το 50% του επενδυμένου κεφαλαίου στη βιομηχανία, καθώς και το 60% σε κλάδους μεταποίησης ανήκαν σε πολίτες που προέρχονταν από τις ελληνικές οθωμανικές κοινότητες. Το 1912 από τις 18.063 εμπορικές επιχειρήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε Ελληνες ανήκε το 46%, το 23% σε Αρμένιους, το 15% σε μουσουλμάνους.
Υπολογίζεται ότι το 1914 από τις 6.507 βιομηχανίες και βιοτεχνίες, το 49% ανήκε σε Οθωμανούς Έλληνες, ενώ Έλληνες ήταν και το 46% των τραπεζιτών. Την ίδια χρονιά υπολογίζεται ότι Έλληνες ήταν το 52% των γιατρών, το 49% των φαρμακοποιών, το 52% των αρχιτεκτόνων, το 37% των μηχανικών και το 29% των δικηγόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (D. Gontikas, Ch. Issawi, Ottoman Greeks in the age of nationalism, Darwin Press, 1999). Παράλληλα διέθεταν μια πλήρη εκπαιδευτική δομή με εκατοντάδες σχολεία αλλά και υψηλού επιπέδου ιδρύματα, όπως η Μεγάλη του Γένους Σχολή (Κωνσταντινούπολη), η Ευαγγελική Σχολή (Σμύρνη), το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, η Ιερατική Σχολή στο Ζιντζίντερε (Καππαδοκία) κ.ά.
Η Σμύρνη στις φλόγες
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922 , οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη και στις 18 του ίδιου μήνα ολοκληρώνεται η εκκένωση της Μ. Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα.
Με τη Σμύρνη στις φλόγες και την απελπισμένη προσπάθεια του μαρτυρικού πληθυσμού της να σωθεί, καταφεύγοντας στα συμμαχικά καράβια, γράφεται η τελευταία σελίδα στην ιστορία των σχέσεων της Ελλάδας με τους «συμμάχους» της στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του μικρασιατικού τυχοδιωκτισμού.
Τις μέρες εκείνες διαδραματίζεται ένα από τα πιο απάνθρωπα και αποκαλυπτικά γεγονότα του πολέμου. Οι «σύμμαχοι» της ελληνικής ολιγαρχίας: Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί και Αμερικανοί ανέχονται με τη μεγαλύτερη απάθεια να πετιούνται μπρος τα μάτια τους οι Έλληνες στη θάλασσα.
Έτσι ήρθαν οι παππούδες μας στην Ελλάδα, κατεστραμμένοι οικονομικά , αφήνοντας πίσω τους αδέλφια αιχμάλωτα των Τούρκων και μωρά παιδιά που πέθαναν από τις αντίξοες συνθήκες στο δρόμο προς τη σωτηρία .
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922 , οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη και στις 18 του ίδιου μήνα ολοκληρώνεται η εκκένωση της Μ. Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα.
Με τη Σμύρνη στις φλόγες και την απελπισμένη προσπάθεια του μαρτυρικού πληθυσμού της να σωθεί, καταφεύγοντας στα συμμαχικά καράβια, γράφεται η τελευταία σελίδα στην ιστορία των σχέσεων της Ελλάδας με τους «συμμάχους» της στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του μικρασιατικού τυχοδιωκτισμού.
Τις μέρες εκείνες διαδραματίζεται ένα από τα πιο απάνθρωπα και αποκαλυπτικά γεγονότα του πολέμου. Οι «σύμμαχοι» της ελληνικής ολιγαρχίας: Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί και Αμερικανοί ανέχονται με τη μεγαλύτερη απάθεια να πετιούνται μπρος τα μάτια τους οι Έλληνες στη θάλασσα.
Έτσι ήρθαν οι παππούδες μας στην Ελλάδα, κατεστραμμένοι οικονομικά , αφήνοντας πίσω τους αδέλφια αιχμάλωτα των Τούρκων και μωρά παιδιά που πέθαναν από τις αντίξοες συνθήκες στο δρόμο προς τη σωτηρία .
 |
| Ένα από τα τελευταία φύλλα της ελληνικής εφημερίδας της Σμύρνης "Αμάλθεια" (20-8-1922) |
Εντυπωσιακός είναι κι ο αριθμός των εφημερίδων που κυκλοφόρησαν. Μόνο στη Σμύρνη οι ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά που κυκλοφόρησαν κατά καιρούς ανέρχονται σε 135. Η μακροβιότερη ήταν η «Αμάλθεια» (1838-1922). Άλλες σημαντικές εφημερίδες, η «Αρμονία» (1880-1922) και η σοσιαλιστική «Ο Εργάτης» (1908-1922).
Η άφιξη των προσφύγων στη Θεσσαλονίκη
Περισσότεροι από 100.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη, εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη και τη γύρω περιοχή. Η Θεσσαλονίκη είναι εξαρχής ο κύριος πόλος έλξης. Στην άμεση περιοχή της ιδρύονται 75 κοινότητες και εγκαταστάσεις, με αποτέλεσμα να διπλασιαστεί ο πληθυσμός της πόλης, να δημιουργηθεί στεγαστικό πρόβλημα αλλά και να ιδρυθούν νέες κοινότητες όπως της Περαίας, των Νέων Επιβατών, της Αγίας Τριάδας, της Νέας Μηχανιώνας κ.α.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1918, η Θεσσαλονίκη είχε 170.000 κατοίκους, που αποτελούνταν από ένα ανομοιογενές πληθυσμιακό στοιχείο Ελλήνων, Εβραίων, Τούρκων και Φραγκολεβαντίνων, με το ελληνικό στοιχείο να αντιπροσωπεύει μόνο το 47% του συνολικού πληθυσμού. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1928, σύμφωνα με τη νέα απογραφή, η Θεσσαλονίκη βρέθηκε με 251.000 κατοίκους
Οι πρόσφυγες, ταλαιπωρημένοι από τις κακουχίες, ήταν σε άθλια κατάσταση: Πεινασμένοι, ρακένδυτοι, άρρωστοι, γεμάτοι ζωύφια, με σκασμένα μάτια, αναδίδοντας την απαίσια οσμή της ανθρώπινης ακαθαρσίας.
Μεγάλο μέρος των προσφύγων εγκαθίσταται σε σχολεία, εκκλησίες και στρατόπεδα (αρχικά) Άλλοι μένουν σε ανταλλάξιμα σπίτια των Τούρκων.
Με την έλευση των προσφύγων, γεννιούνται 18 νέοι συνοικισμοί όπου οι πρόσφυγες εγκαθίστανται μόνιμα όπως η Τούμπα, η Καλαμαριά, η Σταυρούπολη, η Πολίχνη, οι Αμπελόκηποι, η Νεάπολη, η Νέα Ευκαρπία κ.α .
Η υποδοχή από τους ντόπιους δεν θα λέγαμε ότι ήταν η καλύτερη. Η Ελλάδα αδυνατεί να φιλοξενήσει τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων Οι ντόπιοι αντιδρούν καθώς η κυβέρνηση επιτάσσει σπίτια για να στεγάσει τους πρόσφυγες. Ακροδεξιά στοιχεία ανοίγουν "πόλεμο" κατά των ταλαιπωρημένων και ξεριζωμένων από τις εστίες τους προσφύγουν, αποκαλώντας τους "τουρκόσπορους"
 |
| Σε κάθε θεωρείο του δημοτικού θεάτρου Πειραιά είχε εγκατασταθεί και από μία προσφυγική οικογένεια |
Οι συνθήκες ζωής και εγκατάστασης των προσφύγων, ήταν άθλιες: Κατοικούν σε παραγκουπόλεις – με έλλειψη βασικών κανόνων υγιεινής σε αύξηση των προβλημάτων υγείας, ιδιαίτερα της φυματίωσης. Και όταν λίγα χρόνια αργότερα έρχεται η παγκόσμια οικονομική ύφεση, οι πρώτες επιπτώσεις πλήττουν τους πρόσφυγες: Αυξημένη ανεργία και άθλιες συνθήκες διαβίωσης, 10.000 άνεργοι στη Θεσσαλονίκη, ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους.
Η περίπτωση της Καλαμαριάς
Στη νοτιοανατολική πλευρά της πόλης, σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το τέλος της τότε περιοχής των Εξοχών, συγκεντρώνονται πολλοί προσφυγικοί οικισμοί που αποτελούν τον πυρήνα του σημερινού δήμου Καλαμαριάς. Από το 1922, εγκαθίστανται εδώ πρόσφυγες σε παράγκες, σκηνές και άλλα πρόχειρα καταλύματα. Το 1926, σύμφωνα με το αρχείο του Γεωργικού Γραφείου Εποικισμού, 449 προσφυγικές οικογένειες καταλαμβάνουν τρεις οικισμούς στο νότιο μέρος της Καλαμαριάς:
- 170 οικογένειες (736 άτομα) στο Κουρί
- 179 οικογένειες (796 άτομα) στην Αρετσού
- 100 οικογένειες (461 άτομα) στο Κατιρλί
Σ' αυτούς πρέπει να προστεθούν περί τα 8.000 άτομα, που εγκαθίστανται στον κεντρικό οικισμό της Καλαμαριάς
Ο πολιτισμός που έφεραν οι πρόσφυγες
Τα στρατόπεδα καραντίνας
Σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, οι πρόσφυγες έφεραν στη Μακεδονία ένα πολιτισμό και μόρφωση βαθμού ανώτερου σε πολλές περιπτώσεις, σε σύγκριση με τους ντόπιους χωρικούς. Στις μνήμες τους ήταν εντυπωμένες εικόνες των χαμένων πατρίδων με οικονομία ανθηρή και κοινωνία πολυπολιτισμική και ανεκτική. Τα αντανακλαστικά τους χαρακτηρίζονταν από ένα πνεύμα αποδοχής της διαφορετικότητας, περίσκεψης για το απροσδιόριστο μέλλον.
Μετά την εμπόλεμη περίοδο, από το 1912 έως το 1922 και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, η μετακίνηση στη Μακεδονία αποτέλεσε μία δοκιμασία. Οι συνθήκες εξαθλίωσης της δεκαετίας του 1920 μέχρι τη στοιχειώδη αποκατάσταση στους νέους τόπους κατοικίας, συμπληρώνονταν από την εχθρότητα και το αίσθημα του κοινωνικού αποκλεισμού που βίωναν κατά την επαφή με γηγενείς κατοίκους.
(Αλέξ. Δάγκας, Η περιφέρεια Θεσσαλονίκης στον 20ο αιώνα, Θεσσαλονίκη 2010, Επίκεντρο, σ.117)
Μετά την εμπόλεμη περίοδο, από το 1912 έως το 1922 και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, η μετακίνηση στη Μακεδονία αποτέλεσε μία δοκιμασία. Οι συνθήκες εξαθλίωσης της δεκαετίας του 1920 μέχρι τη στοιχειώδη αποκατάσταση στους νέους τόπους κατοικίας, συμπληρώνονταν από την εχθρότητα και το αίσθημα του κοινωνικού αποκλεισμού που βίωναν κατά την επαφή με γηγενείς κατοίκους.
(Αλέξ. Δάγκας, Η περιφέρεια Θεσσαλονίκης στον 20ο αιώνα, Θεσσαλονίκη 2010, Επίκεντρο, σ.117)
Τα στρατόπεδα καραντίνας
Για τους πρόσφυγες που έρχονταν από πολύ μακριά, επομένως μετά τον πανικό, μια κι έφταναν αρκετόν καιρό αργότερα, τους Πόντιους, Καυκάσιους, Καππαδόκες, δημιουργήθηκαν στρατόπεδα καραντίνας, λοιμοκαθαρτήρια διάφορα, στο Καραμπουρνάκι, Κερατσίνι, Μακρόνησο, όπου τους κρατούσαν απομονωμένους με άγρια συρματοπλέγματα και γεμάτα όπλα, επί μήνες και μήνες, μέσα σε άθλιες σκηνές, ώσπου να βεβαιωθούν ότι έπαψε κάθε κίνδυνος για μεταδοτικές αρρώστιες ανατολίτικες, που δήθεν οι εδώ δεν είχαν.
Όσο κι αν τα μέτρα εκείνα ήταν δικαιολογημένα, η εγκατάλειψη και η αθλιότητα ήταν εντελώς αδικαιολόγητη και εξαιρετικά εύγλωττη ως προς τα αισθήματα των αφεντικών, που εντούτοις έφταιγαν για τα πάντα. Πέθαναν πάρα πολλοί εκεί στα στρατόπεδα μέσα, που πραγματικά έμειναν γερά φραγμένα για τους ανθρώπους, όχι όμως και για τα κουνούπια, τους ανωφελείς κώνωπες. Οι παρθενικοί μα τόσο πια εξασθενημένοι οργανισμοί αυτών των προσφύγων άρπαξαν το μικρόβιο της ελονοσίας, κάτι που τους ήταν ολότελα άγνωστο. Και για πολλούς άρχισε η κατρακύλα.
Ο Γιώργος Ιωάννου για την εγκατάσταση προσφύγων στη Θεσσαλονίκη
"Από το 1914 ως το 1924, κι ακόμα πιο πέρα, πήραν να καταφθάνουν μεμονωμένα ή σε μικρές ομάδες στην αρχή, κοπαδιαστά και άτακτα αργότερα, με αραμπάδες, ζώα, βάρκες, καΐκια, βαπόρια, ακόμα και με τα πόδια, σε χάλι κακό, βρωμισμένοι μα αποκαθαρμένοι, λουσμένοι μες στο αίμα τους, από τις ελληνικές πατρίδες της Ανατολής, την Ελλάδα μάλλον της Ανατολής, χιλιάδες των χιλιάδων κυνηγημένοι, ληστεμένοι, βιασμένοι, απορφανισμένοι άνθρωποί μας, αναζητώντας μια νέα γωνιά μες στην ελεύθερη πατρίδα. Υπήρξαν, βέβαια, κι εκείνοι που έφτασαν σχετικώς άνετα είτε γιατί είχαν τον τρόπο, είτε γιατί ήταν κατατοπισμένοι και προβλεπτικοί, είτε γιατί στάθηκαν τυχεροί είτε και γιατί τα είχαν καλά με τον Τούρκο.
Αρκετοί έβαλαν πλώρη ή οδηγήθηκαν σε μάλλον άσχετους τόπους, ακόμα και στον Μοριά, όμως στη Θεσσαλονίκη προσέτρεξαν αυθόρμητα οι πιο πολλοί, και προπάντων ρίζωσαν, όχι μονάχα γιατί υπήρχαν κάπως οι ανάλογες συνθήκες, αλλά τους τράβηξε η πολιτεία που την ένιωθαν, τη γνώριζαν, κι ας μη την είχαν επισκεφθεί, τη συζητούσαν και την ένωναν στους θρήνους με την Κωνσταντινούπολη, ήταν και η δική τους συμπρωτεύουσα, συμβασιλεύουσα έστω, η δεύτερη πολιτεία της ασφυκτικής –φευ- μα τελικά ελληνικής, εις τους αιώνας των αιώνων, αυτοκρατορίας".
(Γιώργος Ιωάννου, «Η παρέλαση των προσφύγων» από το βιβλίο Το δικό μας αίμα)
Μικρό ψηφιδωτό σενάριο για τη Μικρά Ασία, μέσα από τον κόσμο της λογοτεχνίας, που προβάλλει έκδηλα τον καημό της ρωμιοσύνης στην Ιωνία και πώς έζησαν τα ταραγμένα αυτά χρόνια σημαντικοί εκπρόσωποι του πνευματικού της κόσμου.
“Ξέραμε τι θα πει σκλαβιά”
Ήμουν δεκατεσσάρω χρονώ, τον Αύγουστο του ‘14, όταν εφύγαμε από τη Σμύρνη. Είχα πολύ ζωντανό μέσα μου το συναίσθημα του τι θα πει σκλαβιά....
Λοιπόν, τα τελευταία καλοκαίρια, προτού φύγουμε για την ελεύθερη Ελλάδα, δεν πήγαμε στην εξοχή. Αλλά τα νέα μας έρχονταν στυγνά και τραγικά. Τη μια μέρα μαθαίναμε πως οι Τούρκοι είχανε σκοτώσει, σ’ ένα νησάκι, τρεις ψαράδες που ήταν στη δούλεψη του σπιτιού μας, την άλλη μέρα πως τα ζεϊμπέκια είχανε πατήσει το τάδε χωριό....
Θα είχα να πω πολλές τέτοιες ιστορίες. Όσοι έζησαν τα χρόνια εκείνα στην Τουρκία ξέρουν πως ήταν πολύ συνηθισμένες. Κάποτε, λίγο μετά την ανακωχή του ‘18, στο Παρίσι, περπατούσα, καθώς νύχτωνε πίσω από το Λουξεμβούργο, μ’ έναν παιδικό μου φίλο, που είχε ζήσει στη Σμύρνη τα χρόνια του πολέμου. Ο δρόμος ήταν έρημος. Ξαφνικά ένιωσα τον φίλο μου να τινάζεται προς τα πίσω:
- Είναι περίεργο, είπε, πόσο αργεί κανείς να ξεσυνηθίσει, είδα εκείνο το χωροφύλακα και νόμισα πως ήτανε Τούρκος.
Έτσι ήταν, ξέραμε τι θα πει σκλαβιά.
Γιώργος Σεφέρης, “Χειρόγραφο”, Σεπ. ‘41
Τον καιρό που φύγαμε από τη Μικρά Ασία, διωγμένοι από τον Τούρκο στα 1922, γινότανε θρήνος κι αλαλαγμός σ’ όλα τα κατάγιαλα, γιατί ο κόσμος είχε κατέβει σαστισμένος στη θάλασσα για να περάσει στα ελληνικά νησιά. Οι Τούρκοι είναι καλοί και πονόψυχοι από φυσικό τους, πλην ο πόλεμος είναι σαν μια αρρώστια που χτυπά και τους καλούς και τους κακούς και αγριεύει. Σε πολλές ακρογιαλιές δεν βρισκότανε καΐκια και καθότανε ο κόσμος στην ακροθαλασσιά μαζεμένος και κλαίγανε και φωνάζανε να πάγει γιαλό κανένα καράβι που περνούσε ανοιχτά στο πέλαγο, μα κανένα δε ζύγωνε, γιατί θα βουλιάζανε το καράβι κείνοι οι απελπισμένοι, που ξημεροβραδιαζότανε οι κακότυχοι απάνω στα βράχια.
Φώτης Κόντογλου, “Τίμιος κουρσάρος”
Στην καταστροφή της Σμύρνης, βρέθηκα με τους γονείς μου στο λιμάνι, στην Πούντα. Μέσα από τα χέρια τους με πήρανε. Κι έμεινα στην Τουρκία αιχμάλωτος.
Μεσημέρι πιάστηκα μαζί με άλλους. Βράδιασε και τα περίπολα ακόμα κουβαλούσαν τους άντρες στους στρατώνες.
Κοντά μεσάνυχτα, όπως ήμαστε ο ένας κολλητά στον άλλο, μπήκε η φρουρά κι άρχισαν να μας χτυπούν, όπου έβρισκαν, με ξύλα, και να κλοτσοπατούν όσους κάθονταν χάμω, γόνα γόνα. Τέλος πήραν διαλέγοντας όσους ήθελαν κι έφυγαν βλαστημώντας. Εμείς φοβηθήκαμε ότι θα μας χαλάσουν όλους.
Από εκείνο το βράδυ, κάθε νύχτα, έπαιρναν απ’ τους θαλάμους. Κι εμείς π’ ακούγαμε πυροβολισμούς απ’ το Κατιφέ-Καλεσί, λέγαμε “σκοποβολή κάνουνε”.
Από μέρες, που πέρασαν με φόβο, ήρθε ένας αξιωματικός και μας παρέλαβε, με σαράντα στρατιώτες. Μας έβγαλαν στην αυλή και μας χώρισαν απ’ τους πολίτες. Τότε είδα και τον αδελφό μου. Μας έβαλαν τετράδες και μας διέταξαν να γονατίσουμε να μας μετρήσουν. Ο αξιωματικός που μας έβλεπε, καβάλα στο άλογό του, έλεγε:
- Θα κοιτάξω να μην μείνει ούτε σπόρος από σας.
Στρατής Δούκας, “Ιστορία ενός αιχμαλώτου”
Στρατής Δούκας, “Ιστορία ενός αιχμαλώτου”
Τα γεγονότα από το 1918 μέχρι το 1922
1918
-30 Oκτωβρίου. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος λήγει για τους Τούρκους. Παραδίδονται στους συμμάχους, υπογράφοντας την ανακωχή στο πλοίο "Αγαμέμνων" που είναι αγκυροβολημένο στο κόλπο Μούδρου στην Λήμνο.
-14 Νοεμβρίου. Το θωρηκτό "Αβέρωφ", συνοδευόμενο από τα αντιτορπιλικά "Πάνθηρ" και "Αετός" καταπλέει στον Βόσπορο. Η γαλανόλευκη κυματίζει στην Κωνσταντινούπολη. Οι Ελληνες της Πόλης ακούνε για πρώτη φορά τον εθνικό μας ύμνο από την φιλαρμονική του στόλου.
1919
-10 Ιανουαρίου. Σε υπόμνημά του προς την Διασκεψη της Ειρήνης των νικητών συμμάχων, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ζητάει να αποδοθούν στην Ελλάδα η Βόρειος 'Ηπειρος, η Θράκη, η Μικρά Ασία, η Δωδεκάνησος και η Κύπρος, επισημαίνοντας ότι το 55% των Ελλήνων ζει εκτός του ελληνικού κράτους.
-8 Ιανουαρίου. Αρχίζει στο Παρίσι η Διάσκεψη των Βερσαλιών.
-30 Απριλίου. Οι σύμμαχοι αποφασίσουν την αποστολή ελληνικού στρατού στην Σμύρνη για να επιβάλει την τάξη και να προστατεύσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
-1 Μαίου. Η ναυαρχίδα του στόλου, το καταδρομικό "Γ.Αβέρωφ", καταπλέει στο λιμάνι της Σμύρνης.
-2 Μαίου. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος τηλεγραφεί από το Παρίσι: "Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Διασκέψεως με πληροφορεί ότι απεφάσισεν όπως ελληνική στρατιωτική δύναμις αναχωρήσει αμέσως εις Σμύρνην. Η απόφασις ελήφθη παμψηφεί. Ζήτω το 'Εθνος."
-3 Μαίου. Συνεχίζεται η αποβίβαση στην Σμύρνη του ελληνικού σώματος κατοχής.
-4 Μαίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τα Βουρλά.
-9 Μαίου. Ο στρατός μας στο Νυμφαίο και στην Μαινεμένη.
-12 Μαίου. Ο στρατός μας στον Κασαμπά και στην Μαγνησία.
-14 Μαίου. Ο στρατός μας στο Αϊδίνιο.
-19 Μαίου. Ο Μουσταφά Κεμάλ ιδρύει στην Αγκυρα το Τουρκικό Εθνικιστικό Κογκρέσο και καταγγέλει τον διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας που αποφασίστηκε στις Βερσαλίες.
-30 Μαίου. Ο στρατός μας στην Πέργαμο.
-15-17 Ιουνίου. Οι Τούρκοι σφάζουν 1.000 κατοίκους στο Αϊδίνιο.
-28 Ιουνίου. Φθάνει στην Σμύρνη ο αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος.
1920
-31 Μαρτίου. Ο Κεμάλ κηρύσσει έκπτωτο τον σουλτάνο Μεχμέτ. Σχηματίζει στην 'Αγκυρα κυβέρνηση.
-16 Μαίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Διδυμότειχο και το Σουφλί στην Δυτ. Θράκη.
-9 Ιουνίου. Ο ελληνικός στρατός αρχίζει επιχειρήσεις στην Μικρά Ασία.
-15 Ιουνίου. Ο στρατός μας διαβαίνει τον Εβρο και αρχίζει την προέλασή του στην Ανατολική Θράκη. Ο Κεμάλ στην Αγκυρα κηρύσσει τον στρατιωτικό νόμο και η κυβέρνησή του εγκρίνει ψήφισμα για μάχη μέχρις εσχάτων.
-17 Ιουνίου. Καταλαμβάνονται η Κερασούντα, το Πάνορμο και η Αρτάκη.
-25 Ιουνίου. Καταλαμβάνονται η Προύσα και η Φιλαδέλφεια.
-13 Ιουλίου. Ο ελληνικός στρατός μπαίνει στην Ανδριανούπολη.
-28 Ιουλίου. Υπογράφεται η συνθήκη των Σεβρών, βάσει της οποίας περιέρχονται στο ελληνικό κράτος η Δυτική Θράκη, η Δωδεκάνησος και η Σμύρνη με την ευρύτερη περιοχή της.
-30 Ιουλίου. Δολοφονική απόπειρα δύο βασιλικών απότακτων αξιωματικών εναντίον του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου στον σταθμό της Λυών.
-31 Ιουλίου. Δολοφονείται από βενιζελικούς ο 'Ιωνας Δραγούμης, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο μαζί με τον γαμπρό του Παύλο Μελά στον Μακεδονικό Αγώνα.
-14 Αυγούστου. Αρχίζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αμβέρσας στο Βέλγιο, ύστερα από διακοπή 8 χρόνων λόγω του πολέμου. Για πρώτη φορά απαγγέλεται ο ολυμπιακός όρκος και υψώνεται η ολυμπιακή σημαία με τους 5 κύκλους.
-11 Σεπτεμβρίου. Προκηρύσσονται εκλογές για την 1η Οκτωβρίου.
-13 Οκτωβρίου. Πεθαίνει ο βασιλιάς Αλέξανδρος.
-1 Νοεμβρίου. Μεγάλη ήττα του Βενιζέλου. Δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής. Νέος πρωθυπουργός ο Δημήτριος Ράλλης.
-22 Νοεμβρίου. Σε δημοψήφισμα το 98% του λαού τάσστεαι υπέρ της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου Α'.
-6 Δεκεμβρίου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' και πάλι στην Ελλάδα.
1921
-7 Μαρτίου. Επιδεινώνονται οι σχέσεις με την Τουρκία του Κεμάλ. Στην Ελλάδα προσκαλούνται στα όπλα οι έφεδροι των κλάσεων 1913, 1914 και 1915.
-14 Μαρτίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Αφιόν Καραχισάρ.
-26 Μαρτίου. Νέος πρωθυπουργός ο Δημήτριος Γούναρης.
-28 Μαρτίου. Συνεχίζονται οι συγκρούσεις με τους κεμαλικούς στην γραμμή Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ. Προσακαλούνται στα όπλα οι Ελληνες της Μικράς Ασίας των κλάσεων 1915 έως 1921.
-16 Απριλίου. Στην Σμύρνη ο πρωθυπουργός Δ. Γούναρης για να εξετάσει επί τόπου την κατάσταση.
-30 Μαίου. Στην Σμύρνη ο βασιλιάς Κωνσταντίνος.
-8 Ιουνίου. Ο Κεμάλ αποκλείει κάθε συνεννοήση με την Ελλάδα, αν δεν πάρει η Τουρκία την Θράκη και την Σμύρνη,
-9 Ιουνίου. Οι Σύμμαχοι ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να απαντήσει αν δέχεται τους όρους τους (εκδίωξη του Κωνσταντίνου, κλπ) οπότε και θα επιβάλουν στον Κεμάλ συμβιβαστικές λύσεις
-26 Ιουνίου. Η κυβέρνηση αρνείται την μεσολάβηση των Συμμάχων. Καταλαβάνεται το Ισμίντ στον Μαρμαρά.
-29 Ιουνίου. Γενική επίθεση του ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία.
-6 Ιουλίου. Καταλαμβάνεται η Κιουτάχεια.
-8 Ιουλίου. Καταλαμβάνεται το Εσκί Σεχίρ
-12 Αυγούστου. Ολοκληρώνεται η διάβαση της Αλμυρής Ερήμου από το ελληνικό στρατό. Το σχέδιο προβλέπει κατάληψη της 'Αγκυρας. Φοβερές μάχες δίνουν οι Ελληνες στρατιώτες 700 χιλιόμετρα μακριά από το Αιγαίο.
-26 Αυγούστου. Γενική αντεπίθεση των Τούρκων.
-29 Αυγούστου. Ο στρατός διατάσσεται να υποχωρήσει πίσω από το Σαγγάριο ποταμό και να οργανώσει άμυνα.
-13 Σεπτεμβρίου. Επιστρέφει ο βασιλιάς στην Αθήνα από την Μικρά Ασία.
-27 Νοεμβρίου. Αντιδράσεις στην Κρήτη. Η κυβέρνηση στέλνει πεζικό και πυροβολικό για να επιβληθεί.
1922
-6 Φεβρουαρίου. Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της νέας βενιζελικής εφημερίδας "Ελεύθερον Βήμα" (το σημερινό Βήμα").
-22 Φεβρουαρίου. Δολοφονείται ο εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας "Ελεύθερος Τύπος" Ανδρέας Καβαφάκης, διαπρεπής βενιζελικός.
-27 Φεβρουαρίου. Καταψηφίζεται στην Βουλή η κυβέρνηση Γούναρη.
-2 Μαρτίου. Ο Κεμάλ προκηρύσσει γενική επιστράτευση. Νέα κυβέρνηση του Δ. Γούναρη.
-13 Μαρτίου. Η αγκυρα δεν συζητά κανένα σχέδιο ανακωχής αν δεν την διθούν η Σμύρνη και η Θράκη.
-25 Μαρτίου. Οξύνεται η φοβερή οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση εκδίδει αναγκαστικό δάνειο. Κόβει το νόμισμα... στα δύο. Αποσύρει το... μισό και το μετατρέπει σε ομολογία του Δημοσίου. Αναστάτωση και πανικός στην αγορά.
-31 Μαρτίου. Κωνσταντινούπολη (σουλτάνος) και Αγκυρα (Κεμάλ) ευθυγραμμισμένοι στον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας.
-27 Απριλίου. Η κυβέρνηση ανατρέπεται στην Βουλή με διαφορά μιάς ψήφου. Νέος πρωθυπουργός ο Ν. Στράτος.
-9 Μαίου. Νέα συμμαχική κυβέρνηση Γούναρη - Στράτου με πρωθυπουργό τον Π.Πρωτοπαπαδάκη.
-3 Ιουλίου. Επιστράτευονται όλοι οι έφεδροι που υπηρέτησαν λιγότερο από δύο χρόνια. Η κυβέρνηση δέχεται αυτονόμηση της Μικράς Ασίας.
-17 Ιουλίου. Η ελληνική κυβέρνηση κηρύσσει την αυτονομία της Μικράς Ασίας.
-13 Αυγούστου. Γενική επίθεση των Τούρκων σε μέτωπο 50 χιλιομέτρων.
-15 Αυγούστου. Επίθεση των Τούρκων στο Αφιόν Καραχισάρ, από το οποίο αποχωρεί ο ελληνικός στρατός.
-17 Αυγούστου. Οι αποχωρούσες δυνάμεις, υπό τον αντιστράτηγο Ν. Τρικούπη χάνουν την μάχη.
-18 Αυγούστου. Υπολείμματα των δυνάμεων του και ο ίδιος ο αντιστράτηγος Ν. Τρικούπης παραδίδονται στους Τούρκους.
-21 Αυγούστου. Η ελληνική κυβέρνηση αντικαθιστά τον αρχιστράτηγο Χατζηανέστη (πιστό βασιλικό) με το αντιστράτηγο Τρικούπη, χωρίς να... γνωρίζει ότι αυτός ήταν ήδη εδώ και τρεις μέρες αιχμάλωτος των Τούρκων.
-24 Αυγούστου. Το Γ' Σώμα Στρατού, ύστερα από συνεχή υποχώρηση, διασώζεται στα λιμάνια Πανόρμου και Αρτάκης.
-25 Αυγούστου. Η ελληνική κυβέρνηση παραδίδει την Σμύρνη στους Συμμάχους.
-26 Αυγούστου. Νέα κυβέρνηση στην Αθήνα με πρωθυπουργό τον Ν. Καλογερόπουλο. Δεν γίνεται ορκωμοσία.
-28 Αυγούστου. Ο βασιλιάς δίνει νέα εντολή για κυβέρνηση στον Ν. Τριανταφυλλάκο. Πανικός στους Έλληνες της Σμύρνης, απ' όπου έχουν φύγει πανικόβλητα όλα τα στελέχη των ελληνικών κρατικών αρχών. Ο μόνος που παραμένει είναι ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Τμήματα Τούρκων ατάκτων μπαίνουν στην Σμύρνη.
-30 Αυγούστου. Οι Τούρκοι αρχίζουν τις καταστροφές. Η Σμύρνη στις φλόγες. Φοβερές σκηνές στις προκυμαίες από απεγνωσμένες ελληνικές οικογένειες που προσπαθούν να διαφύγουν.
-1 Σεπτεμβρίου. Το μεγαλύτερο μέρος της Σμύρνης (δηλαδή οι ελληνικές συνοικίες και η αρμενική) δεν υπάρχει. Ο τουρκικός όχλος λιντσάρει τον μητροπολίτη Χρυσόστομο. Δεκάδες χιλιάδες είναι οι δολοφονημένοι Ελληνες. Στην Πόλη οι Τούρκοι επιτίθενται σε ελληνικά σπίτια, καταστήματα και ξενοδοχεία και σκοτώνουν 50 Ελληνες.
-3 Σεπτεμβρίου. Τα λείψανα της ελληνικής Στρατιάς της Μικράς Ασίας εγκαταλείπουν την Σμύρνη. Χιλιάδες πρόσφυγες αρχίζουν περνάνε στην Ελλάδα.
-9 Σεπτεμβρίου. Οι Ελληνες παραδίδουν στους Τούρκους την Σμύρνη.
-14 Σεπτεμβρίου. Επαναστατική επιτροπή στρατιωτικών ζητάει την παραίτηση του βασιλιά υπέρ του διαδόχου, νέα κυβέρνηση και ενίσχυση του θρακικού μετώπου.
-16 Σεπτεμβρίου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αναχωρεί σαν κλέφτης από τον... Ωρωπό για το Παλέρμο της Σικελίας. Νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Α.Ζαίμη.
-25 Σεπτεμβρίου. Οι Σύμμαχοι αποφασίζουν την άμεση εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό.
-30 Oκτωβρίου. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος λήγει για τους Τούρκους. Παραδίδονται στους συμμάχους, υπογράφοντας την ανακωχή στο πλοίο "Αγαμέμνων" που είναι αγκυροβολημένο στο κόλπο Μούδρου στην Λήμνο.
-14 Νοεμβρίου. Το θωρηκτό "Αβέρωφ", συνοδευόμενο από τα αντιτορπιλικά "Πάνθηρ" και "Αετός" καταπλέει στον Βόσπορο. Η γαλανόλευκη κυματίζει στην Κωνσταντινούπολη. Οι Ελληνες της Πόλης ακούνε για πρώτη φορά τον εθνικό μας ύμνο από την φιλαρμονική του στόλου.
1919
-10 Ιανουαρίου. Σε υπόμνημά του προς την Διασκεψη της Ειρήνης των νικητών συμμάχων, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος ζητάει να αποδοθούν στην Ελλάδα η Βόρειος 'Ηπειρος, η Θράκη, η Μικρά Ασία, η Δωδεκάνησος και η Κύπρος, επισημαίνοντας ότι το 55% των Ελλήνων ζει εκτός του ελληνικού κράτους.
-8 Ιανουαρίου. Αρχίζει στο Παρίσι η Διάσκεψη των Βερσαλιών.
-30 Απριλίου. Οι σύμμαχοι αποφασίσουν την αποστολή ελληνικού στρατού στην Σμύρνη για να επιβάλει την τάξη και να προστατεύσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
-1 Μαίου. Η ναυαρχίδα του στόλου, το καταδρομικό "Γ.Αβέρωφ", καταπλέει στο λιμάνι της Σμύρνης.
-2 Μαίου. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος τηλεγραφεί από το Παρίσι: "Ταύτην την στιγμήν το Ανώτατον Συμβούλιον της Διασκέψεως με πληροφορεί ότι απεφάσισεν όπως ελληνική στρατιωτική δύναμις αναχωρήσει αμέσως εις Σμύρνην. Η απόφασις ελήφθη παμψηφεί. Ζήτω το 'Εθνος."
-3 Μαίου. Συνεχίζεται η αποβίβαση στην Σμύρνη του ελληνικού σώματος κατοχής.
-4 Μαίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει τα Βουρλά.
-9 Μαίου. Ο στρατός μας στο Νυμφαίο και στην Μαινεμένη.
-12 Μαίου. Ο στρατός μας στον Κασαμπά και στην Μαγνησία.
-14 Μαίου. Ο στρατός μας στο Αϊδίνιο.
-19 Μαίου. Ο Μουσταφά Κεμάλ ιδρύει στην Αγκυρα το Τουρκικό Εθνικιστικό Κογκρέσο και καταγγέλει τον διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας που αποφασίστηκε στις Βερσαλίες.
-30 Μαίου. Ο στρατός μας στην Πέργαμο.
-15-17 Ιουνίου. Οι Τούρκοι σφάζουν 1.000 κατοίκους στο Αϊδίνιο.
-28 Ιουνίου. Φθάνει στην Σμύρνη ο αρχιστράτηγος Λεωνίδας Παρασκευόπουλος.
1920
-31 Μαρτίου. Ο Κεμάλ κηρύσσει έκπτωτο τον σουλτάνο Μεχμέτ. Σχηματίζει στην 'Αγκυρα κυβέρνηση.
-16 Μαίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Διδυμότειχο και το Σουφλί στην Δυτ. Θράκη.
-9 Ιουνίου. Ο ελληνικός στρατός αρχίζει επιχειρήσεις στην Μικρά Ασία.
-15 Ιουνίου. Ο στρατός μας διαβαίνει τον Εβρο και αρχίζει την προέλασή του στην Ανατολική Θράκη. Ο Κεμάλ στην Αγκυρα κηρύσσει τον στρατιωτικό νόμο και η κυβέρνησή του εγκρίνει ψήφισμα για μάχη μέχρις εσχάτων.
-17 Ιουνίου. Καταλαμβάνονται η Κερασούντα, το Πάνορμο και η Αρτάκη.
-25 Ιουνίου. Καταλαμβάνονται η Προύσα και η Φιλαδέλφεια.
-13 Ιουλίου. Ο ελληνικός στρατός μπαίνει στην Ανδριανούπολη.
-28 Ιουλίου. Υπογράφεται η συνθήκη των Σεβρών, βάσει της οποίας περιέρχονται στο ελληνικό κράτος η Δυτική Θράκη, η Δωδεκάνησος και η Σμύρνη με την ευρύτερη περιοχή της.
-30 Ιουλίου. Δολοφονική απόπειρα δύο βασιλικών απότακτων αξιωματικών εναντίον του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου στον σταθμό της Λυών.
-31 Ιουλίου. Δολοφονείται από βενιζελικούς ο 'Ιωνας Δραγούμης, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο μαζί με τον γαμπρό του Παύλο Μελά στον Μακεδονικό Αγώνα.
-14 Αυγούστου. Αρχίζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αμβέρσας στο Βέλγιο, ύστερα από διακοπή 8 χρόνων λόγω του πολέμου. Για πρώτη φορά απαγγέλεται ο ολυμπιακός όρκος και υψώνεται η ολυμπιακή σημαία με τους 5 κύκλους.
-11 Σεπτεμβρίου. Προκηρύσσονται εκλογές για την 1η Οκτωβρίου.
-13 Οκτωβρίου. Πεθαίνει ο βασιλιάς Αλέξανδρος.
-1 Νοεμβρίου. Μεγάλη ήττα του Βενιζέλου. Δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής. Νέος πρωθυπουργός ο Δημήτριος Ράλλης.
-22 Νοεμβρίου. Σε δημοψήφισμα το 98% του λαού τάσστεαι υπέρ της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου Α'.
-6 Δεκεμβρίου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α' και πάλι στην Ελλάδα.
1921
-7 Μαρτίου. Επιδεινώνονται οι σχέσεις με την Τουρκία του Κεμάλ. Στην Ελλάδα προσκαλούνται στα όπλα οι έφεδροι των κλάσεων 1913, 1914 και 1915.
-14 Μαρτίου. Ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Αφιόν Καραχισάρ.
-26 Μαρτίου. Νέος πρωθυπουργός ο Δημήτριος Γούναρης.
-28 Μαρτίου. Συνεχίζονται οι συγκρούσεις με τους κεμαλικούς στην γραμμή Εσκί Σεχίρ - Αφιόν Καραχισάρ. Προσακαλούνται στα όπλα οι Ελληνες της Μικράς Ασίας των κλάσεων 1915 έως 1921.
-16 Απριλίου. Στην Σμύρνη ο πρωθυπουργός Δ. Γούναρης για να εξετάσει επί τόπου την κατάσταση.
-30 Μαίου. Στην Σμύρνη ο βασιλιάς Κωνσταντίνος.
-8 Ιουνίου. Ο Κεμάλ αποκλείει κάθε συνεννοήση με την Ελλάδα, αν δεν πάρει η Τουρκία την Θράκη και την Σμύρνη,
-9 Ιουνίου. Οι Σύμμαχοι ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να απαντήσει αν δέχεται τους όρους τους (εκδίωξη του Κωνσταντίνου, κλπ) οπότε και θα επιβάλουν στον Κεμάλ συμβιβαστικές λύσεις
-26 Ιουνίου. Η κυβέρνηση αρνείται την μεσολάβηση των Συμμάχων. Καταλαβάνεται το Ισμίντ στον Μαρμαρά.
-29 Ιουνίου. Γενική επίθεση του ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία.
-6 Ιουλίου. Καταλαμβάνεται η Κιουτάχεια.
-8 Ιουλίου. Καταλαμβάνεται το Εσκί Σεχίρ
-12 Αυγούστου. Ολοκληρώνεται η διάβαση της Αλμυρής Ερήμου από το ελληνικό στρατό. Το σχέδιο προβλέπει κατάληψη της 'Αγκυρας. Φοβερές μάχες δίνουν οι Ελληνες στρατιώτες 700 χιλιόμετρα μακριά από το Αιγαίο.
-26 Αυγούστου. Γενική αντεπίθεση των Τούρκων.
-29 Αυγούστου. Ο στρατός διατάσσεται να υποχωρήσει πίσω από το Σαγγάριο ποταμό και να οργανώσει άμυνα.
-13 Σεπτεμβρίου. Επιστρέφει ο βασιλιάς στην Αθήνα από την Μικρά Ασία.
-27 Νοεμβρίου. Αντιδράσεις στην Κρήτη. Η κυβέρνηση στέλνει πεζικό και πυροβολικό για να επιβληθεί.
-6 Φεβρουαρίου. Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της νέας βενιζελικής εφημερίδας "Ελεύθερον Βήμα" (το σημερινό Βήμα").
-22 Φεβρουαρίου. Δολοφονείται ο εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας "Ελεύθερος Τύπος" Ανδρέας Καβαφάκης, διαπρεπής βενιζελικός.
-27 Φεβρουαρίου. Καταψηφίζεται στην Βουλή η κυβέρνηση Γούναρη.
-2 Μαρτίου. Ο Κεμάλ προκηρύσσει γενική επιστράτευση. Νέα κυβέρνηση του Δ. Γούναρη.
-13 Μαρτίου. Η αγκυρα δεν συζητά κανένα σχέδιο ανακωχής αν δεν την διθούν η Σμύρνη και η Θράκη.
-25 Μαρτίου. Οξύνεται η φοβερή οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση εκδίδει αναγκαστικό δάνειο. Κόβει το νόμισμα... στα δύο. Αποσύρει το... μισό και το μετατρέπει σε ομολογία του Δημοσίου. Αναστάτωση και πανικός στην αγορά.
-31 Μαρτίου. Κωνσταντινούπολη (σουλτάνος) και Αγκυρα (Κεμάλ) ευθυγραμμισμένοι στον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας.
-27 Απριλίου. Η κυβέρνηση ανατρέπεται στην Βουλή με διαφορά μιάς ψήφου. Νέος πρωθυπουργός ο Ν. Στράτος.
-9 Μαίου. Νέα συμμαχική κυβέρνηση Γούναρη - Στράτου με πρωθυπουργό τον Π.Πρωτοπαπαδάκη.
-3 Ιουλίου. Επιστράτευονται όλοι οι έφεδροι που υπηρέτησαν λιγότερο από δύο χρόνια. Η κυβέρνηση δέχεται αυτονόμηση της Μικράς Ασίας.
-17 Ιουλίου. Η ελληνική κυβέρνηση κηρύσσει την αυτονομία της Μικράς Ασίας.
-13 Αυγούστου. Γενική επίθεση των Τούρκων σε μέτωπο 50 χιλιομέτρων.
-15 Αυγούστου. Επίθεση των Τούρκων στο Αφιόν Καραχισάρ, από το οποίο αποχωρεί ο ελληνικός στρατός.
-17 Αυγούστου. Οι αποχωρούσες δυνάμεις, υπό τον αντιστράτηγο Ν. Τρικούπη χάνουν την μάχη.
-18 Αυγούστου. Υπολείμματα των δυνάμεων του και ο ίδιος ο αντιστράτηγος Ν. Τρικούπης παραδίδονται στους Τούρκους.
-21 Αυγούστου. Η ελληνική κυβέρνηση αντικαθιστά τον αρχιστράτηγο Χατζηανέστη (πιστό βασιλικό) με το αντιστράτηγο Τρικούπη, χωρίς να... γνωρίζει ότι αυτός ήταν ήδη εδώ και τρεις μέρες αιχμάλωτος των Τούρκων.
-24 Αυγούστου. Το Γ' Σώμα Στρατού, ύστερα από συνεχή υποχώρηση, διασώζεται στα λιμάνια Πανόρμου και Αρτάκης.
-25 Αυγούστου. Η ελληνική κυβέρνηση παραδίδει την Σμύρνη στους Συμμάχους.
-26 Αυγούστου. Νέα κυβέρνηση στην Αθήνα με πρωθυπουργό τον Ν. Καλογερόπουλο. Δεν γίνεται ορκωμοσία.
-28 Αυγούστου. Ο βασιλιάς δίνει νέα εντολή για κυβέρνηση στον Ν. Τριανταφυλλάκο. Πανικός στους Έλληνες της Σμύρνης, απ' όπου έχουν φύγει πανικόβλητα όλα τα στελέχη των ελληνικών κρατικών αρχών. Ο μόνος που παραμένει είναι ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος. Τμήματα Τούρκων ατάκτων μπαίνουν στην Σμύρνη.
-30 Αυγούστου. Οι Τούρκοι αρχίζουν τις καταστροφές. Η Σμύρνη στις φλόγες. Φοβερές σκηνές στις προκυμαίες από απεγνωσμένες ελληνικές οικογένειες που προσπαθούν να διαφύγουν.
-1 Σεπτεμβρίου. Το μεγαλύτερο μέρος της Σμύρνης (δηλαδή οι ελληνικές συνοικίες και η αρμενική) δεν υπάρχει. Ο τουρκικός όχλος λιντσάρει τον μητροπολίτη Χρυσόστομο. Δεκάδες χιλιάδες είναι οι δολοφονημένοι Ελληνες. Στην Πόλη οι Τούρκοι επιτίθενται σε ελληνικά σπίτια, καταστήματα και ξενοδοχεία και σκοτώνουν 50 Ελληνες.
-3 Σεπτεμβρίου. Τα λείψανα της ελληνικής Στρατιάς της Μικράς Ασίας εγκαταλείπουν την Σμύρνη. Χιλιάδες πρόσφυγες αρχίζουν περνάνε στην Ελλάδα.
-9 Σεπτεμβρίου. Οι Ελληνες παραδίδουν στους Τούρκους την Σμύρνη.
-14 Σεπτεμβρίου. Επαναστατική επιτροπή στρατιωτικών ζητάει την παραίτηση του βασιλιά υπέρ του διαδόχου, νέα κυβέρνηση και ενίσχυση του θρακικού μετώπου.
-16 Σεπτεμβρίου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αναχωρεί σαν κλέφτης από τον... Ωρωπό για το Παλέρμο της Σικελίας. Νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Α.Ζαίμη.
-25 Σεπτεμβρίου. Οι Σύμμαχοι αποφασίζουν την άμεση εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον ελληνικό στρατό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.