Κορυφαίοι δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης κατά των εκτοπίσεων

Γράφαμε πρόσφατα για τους αγώνες των δημοσιογράφων της Βόρειας Ελλάδας, μελών της Ένωσης Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης για την ελευθεροτυπία, την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων του δημοσιογραφικού κόσμου, τον πλουραλισμό και την υπεράσπιση των ύψιστων αγαθών της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Δημοκρατίας. Αφορμή, το τηλεγράφημα που απέστειλαν πριν 88 χρόνια στην τότε κυβέρνηση 44 δημοσιογράφοι, μέλη της ΕΣΗΕΜΘ, ζητώντας να σταματήσει το απεχθές μέτρο της φυλάκισης και εκτόπισης για πολιτικούς λόγους.

Γιάννης Βελλίδης

Βέβαια τις αρχές αυτές δεν τις ενστερνίζονταν όλα τα μέλη της Ένωσης, καθώς υπήρχε μια μικρή μειοψηφία που διαδραμάτισαν σκοτεινό ρόλο για την εξυπηρέτηση αλλότριων δυνάμεων, αν θυμηθούμε την εμπλοκή κάποιων δημοσιογράφων με την εμπρηστική τους αρθρογραφία σε μεγάλες υποθέσεις που συγκλόνισαν τη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα. Για να θυμηθούμε χαρακτηριστικά τον εμπρησμό του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ, τη συνεργασία κάποιων δωσίλογων συντακτών με τις γερμανικές αρχές κατοχής, την ανάμειξη ελάχιστων στις υποθέσεις δολοφονιών του Τζορτζ Πολκ, του Γιάννη Ζεύγου, του Γρηγόρη Λαμπράκη κ.α. Και ήταν όχι μόνο η αρθρογραφία τους αλλά και η εμφάνισή τους στο δικαστήριο ώστε να παρουσιάσουν ως “αθώες περιστερές” τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς αυτών των αποτρόπαιων εγκλημάτων. Κι ας μη ξεχνάμε ποτέ ότι με βάση ανάλογα στημένα “ρεπορτάζ” και κατευθυνόμενες μαρτυρίες ο συνάδελφός μας Γρογόρης Στακτόπουλος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη κςι έμεινε ως άλλος Ντρέϋφους επί 12 χρόνια στη φυλακή για ένα έγκλημα που ποτέ δεν διέπραξε.

Κων/νος Κούσκουρας

Επανερχόμαστε στο ιστορικό τηλεγράφημα που είχαν αποστείλει τα 44 μέλη της ΕΣΗΕΜΘ στην τότε κυβέρνηση, απαιτώντας το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθεροτυπία, καθςώς και την αποφυλάκιση όλων των πολιτικών κρατουμένων που κρατούνταν σε φυλακές και τόπους εξορίας χωρίς να διαπράξουν κάποιο έγκλημα, αλλλά μόνο για τις ιδέες τους.

Θεωρούμε σημαντικό εκείνο το διάβημα, καθώς είχαν θέσει τις υπογραφές τους κάτω από το κείμενο οι εκδότες τεσσάρων μεγάλων εφημερίδων της Βόρειας Ελλάδας και συγκεκριμένα οι:

-Ο Γιάννης Βελλίδης και ο θείος του Γιώργος Βελλίδης, εκδότες της ιστορικής εφημερίδας Μακεδονία.

-Τα αδέλφια Κώστας και Θανάσης Κούσκουρας, εκδότες της επίσης ιστορικής Νέα Αλήθεια, που κυκλοφορούσε ακόμη επί τουρκοκρατίας, από το έτος 1902.

-Οι επίσης αδελφοί Νικόλαος, Κώστας και Στρατής Καστρινός, εκδότες και συντάκτες της Εφημερίδας των Βαλκανίων.

Νικόλαος Καστρινός

Τέλος ο Αντώνης Κοσματόπουλος, εκδότης τότε της σατιρικής εφημερίδας Φαλιμέντο και αργότερα της εβδομαδιαίας εφημερίδας Πρωϊνή Ώρα.

Σχετικά με κάποιους άλλους δημοσιογράφους που υπέγραψαν το τηλεγράφημα διαμαρτυρίας:

-Ο Αντώνης Θεοδωρίδης (1896-1957) υπήρξε διευθυντής της Νέας Αλήθειας και αργότερα εοπικεφαλής του Ραδιοφωνιού Σταθμού Θεσσαλονίκης, ενώ είχε διατελέσει πριν τον πόλεμο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης.

Θεόδωρος Ρηγινός

-Ο Θεόδωρος Ρηγινός, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Το Φως, εκλέχθηκε πρόεδρος της ΕΣΗΕΜΘ κατά την περίοδο της κατοχής, στη θέση του προηγούμενου πορέδρου Νικόλαου Σήφακα που καρατομήθηκε από τους Ναζί λίγο μετά την είσοδό τους στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Θ. Ρηγινός υπήρξε επίσης επικεφαλής της οργάνωσης δημοσιογράφων του ΕΑΜ Μακεδονίας στα χρόνια της γερμανικής κατοχής.

-Ο Κώστας Δημάδης, που εργάστηκε ως συντάκτης σε πολλές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης, υπήρξε από τους στυλοβάτες του μυστικού τύπου της Εθνικής Αντίστασης, βοηθώντας ποικιλοτρόπως στο έργο του. Μετά την απελευθέρωση ήταν από τα στελέχη της ημερήσιας εφημερίδας Λαϊκή ΦΩνή που εκδίδονταν από το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ, καθώς επίσης και ανταποκριτής του Ριζοσπάστη μέχρι το κλείσιμο της εφημερίδας από το μισαλλόδοξο εμφυλιοπολεμικό καθεστώς. Αργότερα, προσλήφθηκε στην εφημερίδα Μακεδονία της οποίας διετέλεσε διευθυντής για 31 χρόνια, απο το 1963 μέχρι το θάνατό του το 1994,

-Τέλος οι δύο Εβραίοι δημοσιογράφοι που είχαν βάλει τις υπογραφές τους στο τηλεγράφημα, οι Ζακ Βεντούρα και Μεντές Ματαράσσο, βρήκαν τραγικό θάνατο στα κρεματόρια του Άουσβιτς-Μπιρκενάου όπου στάλθηκαν απο τους Γερμανούς κατακτητές μαζί με 50.000 ακόμη ομόθρησκούς τους.

Ζακ Βεντούρα: Μορφή της δημοσιογραφίας και της Αριστεράς

Ειδικά για τον Ζακ Βεντούρα πρέπει να πούμε ότι υπήρξε από τους κορυφαίους της Βορειοελλαδικής δημοσιογραφίας, μία από τις ηρωϊκότερες και φωτεινότερες μορφές που ανέδειξε η δημοσιογραφική οικογένεια στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Είχε γεννηθεί το 1901 στη Θεσσαλονίκη από φτωχούς Εβραίους γονείς και ανέπτυξε γρήγορα, από τα μαθητικά του ακόμη χρόνια, μεγάλη κοινωνική δραστηριότητα, μέσα από τη Σοσιαλιστική οργάνωση «Φεντερασιόν» που είχε δημιουργήσει ο Αβραάμ Μπεναρόγια στην πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Ενώ πολύ νωρίς ασχολήθηκε με το δημοσιογραφικό λειτούργημα, υπηρετώντας το πιστά με πάθος και αυταπάρνηση μέχρι το τέλος της ζωής του.

Εργάστηκε ως δημοσιογράφος από νεαρή ηλικία σε αρκετές από τις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης, κυρίως σ’ αυτές που εκδίδονταν στα εβραϊκά ή άλλες ξενόγλωσσες που απευθύνονταν στην πολυπληθή τότε Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Ενώ για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας «Αβάντι» που εκδίδονταν από τη «Φεντερασιόν» αρχικά και που αργότερα απηχούσε τις θέσεις του ΚΚΕ. Στην Αβάντι παρέμεινε διευθυντής μέχρι το κλείσιμό της, ύστερα από την επιβολή της δικτατορίας Μεταξά, στις 4 Αυγούστου 1936.

Αναπτύσσοντας έντονη πολιτική δραστηριότητα μέσα από τις γραμμές του αριστερού-προοδευτικού κινήματος, ο νεαρός ακόμη τότε Βεντούρα εκλέχθηκε ως εκπρόσωπος της νεολαίας, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του «Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος», στη διάρκεια του έκτακτου συνεδρίου του, τον Οκτώβριο του 1922. Το ΣΕΚΕ ως γνωστόν, λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΚΕ).

Ένα μήνα μετά, το Νοέμβριο του 1922, ο νεαρός Ζακ Βεντούρα συμμετέχει σαν ένας από τους βασικούς αντιπροσώπους της Μακεδονίας στο ιδρυτικό συνέδριο της «Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος» (ΟΚΝΕ) που είχε πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη στις 29 Νοεμβρίου 1922. Και μάλιστα, αναλαμβάνοντας ως Γραμματέας της Ομοσπονδίας, κάνει και την έναρξη των εργασιών του Α΄ συνεδρίου της ΟΚΝΕ.

Τρία χρόνια αργότερα, στις διπλές δημοτικές εκλογές που έγιναν το 1925, εκλέχτηκε δύο φορές δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης (με 5.309 ψήφους τον Οκτώβρη και 8.226 ψήφους τον Δεκέμβρη), αλλά καθαιρέθηκε με νομοθετικό διάταγμα στις 8.2.1926 λόγω της πολιτικής του δραστηριότητας. Λίγες μέρες μετά την εκλογή του ως δημοτικού συμβούλου, ο Βεντούρα συνελήφθηκε μαζί με δεκαπέντε ακόμη κομμουνιστές, μεταξύ των οποίων το ηγετικό στέλεχος των καπνεργατών, Μήτσος Παρτσαλίδης, αργότερα δήμαρχος Καβάλας, με την κατηγορία της «προκλήσεως εμφυλίου σπαραγμού», επειδή μοίραζαν προκηρύξεις ζητώντας να επιλυθούν τα αιτήματα των εργαζομένων. Παρά το γεγονός ότι δεν στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία εναντίον του, ο Βεντούρα παύτηκε από τη θέση του δημοτικού συμβούλου.

Τον Ιούνιο του 1926, εκλέχθηκε στη διοίκηση της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, ενώ στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 7 Νοεμβρίου 1926, αμέσως μετά την ανατροπή της δικτατορίας Παγκάλου από τον Κονδύλη, ο Ζακ Βεντούρα εκθέτει υποψηφιότητα και εκλέγεται με το ψηφοδέλτιο του «Ενιαίου Μετώπου Εργατών, Αγροτών και Προσφύγων» (ΚΚΕ), πρώτος σε σταυρούς βουλευτής Θεσσαλονίκης.

Μετά την εισβολή των Γερμανών και την άγρια καταδίωξη των Εβραίων και των κομμουνιστών, ο Ζακ Βεντούρα θα συλληφθεί και θα κλειστεί στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά. Και όταν άρχιισαν οι αποστολές των Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, την Πολωνία και την Αυστρία, ο Βεντούρα, μαζί με τους επίσης Εβραίους δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης Λαζάρ Ελιέζερ και Μεντές Ματαράσσο θα σποσταλούν στο κολαστήριο του Άουσββιτς-Μπιρκενάου, όπου βρήκαν φριχτό θάνατο στα κρεματόρια.

Σε ένα αφιέρωμα της η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης για το ολοκαύτωμα των Εβραίων στα κρεματόρια και τους θαλάμους αερίων των Ναζί, γράφει για τον Ζακ Βεντούρα: «Ήτο ένας τίμιος άνθρωπος και είχε πάντοτε αγωνισθεί για τις ιδέες του, απόλυτα πεπεισμένος γι’ αυτές. Έχαιρε της γενικής εκτιμήσεως για την ευθύτητα του βίου του και την ευγένεια του χαρακτήρος του».

Λεζάντα της αρχικής μας φωτογραφίας: Μέλη της ΕΣΗΕΜΘ, απεσταλμένοι εφημερίδων της Θεσσαλονίκης στο Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, τον Μάρτιο του 1947, για την παρακολούθηση των εργασιών της Βαλκανικής Επιτροπής του ΟΗΕ. Διακρίνονται στην επάνω σειρά ο Νίκος Στάγκος της εφημερίδας Το Φως και ο Κώστας Δημάδης της Λαϊκής Φωνής και ανταποκριτής του Ριζοσπάστη στη Θεσσαλονίκη. Τελευταίος δεξιά ο Φρίξος Ιωαννίδης της εφημερίδας του ΕΑΜ Μακεδονίας, Ελευθερία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή στις 21 Νοεμβρίου 1989.

Διαβάστε περισσότερα:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2023/01/87.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2016/01/blog-post_56.html