Ένα διάβημα μελών της ΕΣΗΕΜΘ πριν 88 χρόνια για τα ανθρώπινα δικαιώματα

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η Ένωση Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης που γιόρτασε τα 100 χρόνια από την ίδρυσή της, στα 1923, στη διαδρομή του ενός αιώνα από εκείνο το σημαντικό ιστορικό γεγονός, έδωσε σκληρούς και ανυποχώρητους αγώνες όχι μόνο για την ελευθεροτυπία, την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων του δημοσιογραφικού κόσμου της Βόρειας Ελλάδας, τον πλουραλισμό, την αξιοπρέπεια και το ήθος. Αλλά επίσης σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας του τόπου, ύψωσε στεντόρεια φωνή για την υπεράσπιση των ύψιστων αγαθών της Ελευθερίας, της Ισότητας και της Δημοκρατίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κοινό τηλεγράφημα που είχαν αποστείλει στα τέλη Μαρτίου του 1936 στον βασιλιά Γεώργιο, τον πρωθυπουργό Κων. Δεμερτζή, τον υπουργό Δικαιοσύνης και όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες, 44 δημοσιογράφοι της Θεσσαλονίκης, ζητώντας να σταματήσει το απεχθές μέτρο της φυλάκισης και εκτόπισης για πολιτικούς λόγους και να επιστρέψουν στα σπίτια τους όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι και εξόριστοι από τα ερημονήσια.

“Εκατοντάδες καταδίκων σήπονται φυλακάς δια πολιτικά ή μικτά αδικήματα. Άλλοι περισσότεροι φθίνουν ερημονήσους εκτοπισθέντες υπό Επιτροπών Ασφαλείας, θεσμού στιγματίζοντος πολιτισμόν χώρας, ενθυμίζοντας ανελευθέρους θεσμούς παρωχημένων εποχών”, σημειώνονταν στο τηλεγράφημα των δημοσιογράφων της Θεσσαλονίκης το οποίο μεταξύ άλλων υπογράφονταν από δύο τουλάχιστον εκδότες, αυτούς των εφημερίδων Μακεδονία και Εφημερίδα των Βαλκανίων.

Να θυμίσουμε ότι επρόκειτο για μία εποχή κατά την οποία υπήρχαν, σύμφωνα με τον Αυστραλό δημοσιογράφο Μπερτ Μπέρτλς που είχε ερευνήσει το θέμα κατά τη διάρκεια της πολύμηνης παραμονής του στη χώρα μας, γύρω στις τρεις με τέσσερις χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές και τους τόπους εξορίας. (Μπερτ Μπέρτλς Εξόριστοι στο Αιγαίο, Φιλίστωρ, Αθήνα 2002, σ. 73-74). Από αυτούς οι 1.000 περίπου ήταν δημοκρατικοί αξιωματικοί που είχαν συμμετάσχει στο κίνημα του Μαρτίου 1935 και οι υπόλοιποι ήταν συνδικαλιστές, αγροτιστές και κομμουνιστές που είχαν φυλακιστεί και εξοριστεί από τον δικτάτορα Κονδύλη τις τρεις πρώτες εβδομάδες μετά το φιλοβασιλικό πραξικόπημά του στις 10 Οκτωβρίου 1935.

Μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας και την επιστροφή του στην Ελλάδα ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ έδωσε αμνηστία και απελευθέρωσε τους κινηματίες του Μαρτίου 1935, ακόμη και μερικούς που είχαν καταδικαστεί σε ισόβια, είχε εξαιρέσει όμως και δεν είχε απονείμει χάρη στους φυλακισμένους και εκτοπισμένους για πολιτικά αδικήματα. Κυρίως γι' αυτούς που είχαν διεκδικήσει το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, είχαν συμμετάσχει σε συγκεντρώσεις, είχαν γράψει συνθήματα στους τοίχους, είχαν απεργήσει ή τέλος είχαν πάρει μέρος σε αντιφασιστικά συλλαλητήρια. Οι περισσότεροι από τους πολιτικούς κρατούμενους είχαν καταδικαστεί με το “Ιδιώνυμο” τον διαβόητο νόμο 4229 “περί προστασίας του κοινωνικού καθεστώτος” που είχε θεσπίσει το 1929 η τότε βενιζελική κυβέρνηση.

Το τηλεγράφημα των δημοσιογράφων όπως
δημοσιεύθηκε στη  Μακεδονία την 1η-4-1936

Το κοινό τηλεγράφημα των 44 συντακτών της Θεσσαλονίκης, που έγινε ενόψει και των εορτών του Πάσχα που πλησίαζαν, εντάσσονταν σε μία εποχή κατά την οποία ήταν συχνό φαινόμενο η υπογραφή από το δημοσιογραφικό κόσμο κειμένων που αναφέρονταν σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και εθνικής ανεξαρτησίας. Με κορυφαία περίπτωση το “Πρωτόκολλο Τιμής” που υπογράψει μεσούσης της γερμανικής κατοχής 22 δημοσιογράφοι, μέλη της ΕΣΗΕΜΘ, με το οποίο δεσμεύονταν να μην προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στα μέσα ενημέρωσης που ελέγχονταν από τους κατακτητές.

Το τηλεγράφημα του Μαρτίου 1936, που είχε δημοσιευθεί ολόκληρο στις εφημερίδες Μακεδονία στις 1 Απριλίου 1936 και Ριζοσπάστης στις 2-4-1936, υπογράφονταν από τους δημοσιογράφους της Θεσσαλονίκης:

Περικλή Αγγελόπουλο, Αναστασιάδη, Δημήτριο Αυγέρη, Βασίλειο Βεκιάρη, Γεώργιο Βελλίδη, Ιωάννη Βελλίδη, Ζακ Βεντούρα, Ελί Βεϋσή, Νίκο Γιαννιό, Λεβή Αβραάμ Γιαχέλ, Κώστα Δημάδη, Χρήστο Ελευθεριάδη, Γιάννη Ζήρα, Βασίλειο Θασίτη, Αντώνη Θεοδωρίδη, Αθανάσιο Καραγεωργόπουλο, Κώστα Καστρινό, Νικόλαο Καστρινό, Στρατή Καστρινό, Αντώνη Κοσματόπουλο, Γ. Κουρτίδη, Κώστα Κούσκουρα, Γιάννη Λιάπη, Μεντές Ματαράσσο, Φρανσές Μόλχο, Ιωάννη Μπήτο, Αρίστο Μπουντούρη, Μωσσέ, Τάκη Οικονομίδη, Θ. Οικονόμου, Κωνσταντίνο Παπανικολάου, Θεόδωρο Ρηγινό, Γιάννη Σαμαρά, Τάκη Σερβετά, Μπαρούχ Σιμπή, Εμμανουήλ Σπανάκη, Νίκο Στάγκο, Γρηγόρη Στακτόπουλο, Σταυρίδη, Φίλιππο Στογιαννόπουυλο, Γιάννη Ταχογιάννη,Τάσο Χαίνογλου, Άριστο Χασηρτζόγλου, Αλέξανδρο Ωρολογά.