Το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Θερμαϊκού

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τον όγκο των αστικών στερεών απόβλητων και των απορριμμάτων, καθώς και των ανακυκλώσιμων υλικών που παράγονται στο δήμο Θερμαϊκού, περιλαμβάνονται στο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων που συντάχθηκε από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου και παρουσιάστηκε σε συνεδρίαση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης, το απόγευμα της Τρίτης.

Για την ενημέρωση των αναγνωστών του «Φάρου του Θερμαϊκού», παρουσιάζουμε κάποια τμήματα αυτού του Σχεδίου, ειδικά για τους όγκους των παραγόμενων απορριμμάτων αλλά και το τι σκέφτεται η διοίκηση του δήμου Θερμαϊκού για τον περιορισμό και την αξιοποίησή τους, ιδιαίτερα των ανακυκλώσιμων υλικών.

Αναφέρει μεταξύ των άλλων το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του Δήμου Θερμαϊκού:

«Απαιτείται συγκράτηση του κόστους»

«Από την στιγμή λοιπόν που «τα σκουπίδια κοστίζουν» επιβάλλεται η υιοθέτηση και εφαρμογή αποδοτικότερων πρακτικών διαχείρισης ώστε, σε οικονομικούς όρους, να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή συγκράτηση του κόστους και ως ανταπόδοση, η εξασφάλιση του μεγαλύτερου δυνατού οφέλους. Τα οφέλη εστιάζονται τόσο στην εξοικονόμηση χρηματικών πόρων, ώστε να μπορούν να διατίθενται σε ενέργειες με ουσιαστικότερο αναπτυξιακό χαρακτήρα, όσο και στην προστασία των φυσικών πόρων του κάθε Δήμου.

Στα πλαίσια αυτά η παρούσα μελέτη διερευνά τους παράγοντες ολοκλήρωσης ενός βιώσιμου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων και άλλων αστικών αποβλήτων του Δήμου, με στόχο:

· Την συμπερίληψη της πρότασης του Δήμου στις δεσμεύσεις του επόμενου Περιφερειακού Σχεδιασμού,

· την μείωση του συνολικού κόστους διαχείρισης και

· την προστασία των φυσικών πόρων, οι οποίοι ταυτόχρονα συνιστούν αναπτυξιακές ευκαιρίες

Πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός με το παρόν ΤΣΔΑ, το οποίο θα συμπεριληφθεί στο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης για το έτος στόχο 2020 ώστε: η ποσότητα των κατά κεφαλήν παραγόμενων αποβλήτων να μειωθεί, η προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων-βιοαποβλήτων να εφαρμοστεί στο 50% του συνολικού ΑΣΑ (Αστικά Στερεά Απόβλητα), η ανάκτηση ενέργειας να αποτελέσει μόνο συμπληρωματική μορφή διαχείρισης και η υγειονομική ταφή να αποτελέσει την τελευταία επιλογή και να περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του ΑΣΑ.

Έντονη εποχικότητα

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Δήμου μας είναι η έντονη εποχικότητα που παρουσιάζεται στην ποσότητα των παραγόμενων οικιακών αποβλήτων εξαιτίας της μεγάλης αύξησης του εξυπηρετούμενου πληθυσμού τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της προσέλκυσης ημερήσιων επισκεπτών κατά τη θερινή περίοδο, αλλά και εποχικών παραθεριστών που διατηρούν κατοικίες στην περιοχή μας. Μία άλλη ιδιαιτερότητα είναι η σημαντική αγροτική δραστηριότητα στις Δημοτικές Ενότητες Επανομής και Ν. Μηχανιώνας, αλλά και η ύπαρξη του Λιμένα Ν. Μηχανιώνας. Συνοπτικά εκτιμάται ότι στο Δήμο Θερμαϊκού υπάρχουν περίπου 17.651 νοικοκυριά σε διαμερίσματα κατά βάση 2όροφων-3όροφων κατοικιών, 4όροφων πολυκατοικιών και μονοκατοικιών, ενώ εδρεύουν και περί τις 146 επιχειρήσεις (εστίασης κλπ) και 15 ξενοδοχεία.

Με βάση τα στοιχεία του ΦΟΔΣΑ και τις σχετικές υπηρεσιακές εκτιμήσεις τα συλλεγόμενα απορρίμματα ανά έτος αναλύονται σε:

Σύμμεικτα απόβλητα: 15.955 τόννους

Βιοαπόβλητα (υπολείμματα τροφίμων): Δεν έχουν εκτιμηθεί

Πράσινα απόβλητα (από πάρκα και κήπους): 600 τόννους

Απόβλητα Συσκευασιών: (περιεχόμενο μπλε κάδων για το έτος 2014):  1.237

Ανακυκλώσιμα και Ογκώδη υλικά: 450

Απόβλητα φορητών στηλών: Ελάχιστη, μη μετρήσιμη ποσότητα

Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού οικιακής χρήσης: Ελάχιστη, μη μετρήσιμη ποσότητα

Ποσότητες επικίνδυνων στα αστικά απόβλητα: 0

Η συνολικά παραγωγή

Η συνολική ετήσια παραγωγή ΑΣΑ για το 2014 ήταν 15.954.650 κιλά, ενώ για το Α εξάμηνο 2015 ανήλθε σε 7.718.020 κιλά. Τα ανωτέρω αποτελούν επίσημα απολογιστικά στοιχεία από ζυγολόγια του ΧΥΤΑ Μαυροράχης. Η αιχμή εβδομαδιαίας παραγωγής, παρατηρείται κατά τον μήνα Αύγουστο. Αύγουστος 2014: 16.075,7 κιλά Αύγουστος 2015: 17.041,5 κιλά

Στα Δήμο Θερμαϊκού έχουν εντοπιστεί σημεία ειδικού ενδιαφέροντος, που συσχετίζονται τόσο με την ποσότητα, όσο και το είδος των παραγόμενων ΑΣΑ. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, εμπορικά καταστήματα και super market. Πέραν των μεγάλων super markets τα οποία λειτουργούν μεμονωμένα - είτε σε εκτός σχεδίου χώρους είτε εντός σχεδίου (Μασούτης, Lidl) - εντοπίζεται συγκέντρωση σε τμήματα οικισμών, που τα περισσότερα βρίσκονται: - Πέριξ των οδών Θερμαϊκού/Δημοκρατίας και Κουντουριώτη στην Περαία και τους Νέους Επιβάτες.

Η μεγαλύτερη συγκέντρωση παρατηρείται στην περιοχή της σκάλας Νέων Επιβατών, στην σκάλα Περαίας, στην Πλατεία Ελευθερίας και στην περιοχή Κουντουριώτη και Ξενίου Διός. Ήδη διερευνάται και αξιολογείται η μονοδρόμηση της οδού Θερμαϊκού/Δημοκρατίας με την εγκατάσταση συστήματος βυθιζόμενων κάδων σε όλο το μήκος, - Επί της οδού Αμπελοκήπων στην Περαία (εμπορικά και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος) - Επί της οδού Οικονομίου στην Αγία Τριάδα (καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος) - Πέριξ των οδών Πολυτεχνείου, Αγίου Νικολάου και Δημοκρατίας στην Νέα Μηχανιώνα (εμπορικά και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος) - Πέριξ του Λιμανιού και της Ιχθυόσκαλας Νέας Μηχανιώνας - Πέριξ των οδών Εμπορίου, 25ης Μαρτίου και όπως αυτές καταλήγουν στην Πλατεία Ιωάννη Μεταξά και στην Κοινοτική Αγορά ( Ιχθυαγορά) στην Επανομή - Στις οδούς Βασιλέως Κων/νου και 28ης Οκτωβρίου πέριξ του ΙΝ Κοιμήσεως της Θεοτόκου και μέχρι την έξοδο προς Πάλιουρα στην Επανομή.

Τα ανακυκλώσιμα

Τα ανακυκλώσιμα υλικά συλλέγονται στους μπλε κάδους και από κει συλλέγονται με ειδικά οχήματα ανακύκλωσης και οδηγούνται στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.) Θέρμης, στα πλαίσια υλοποίησης σχετικής σύμβασης με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ Α.Ε.) και προγραμματικής σύμβασης με την Ανατολική Α.Ε., η οποία συντονίζει και υποστηρίζει τεχνικά και επιστημονικά το έργο αυτό. Από στοιχεία που τηρούνται, η μέση μηνιαία και η ετήσια παραγωγή ανακυκλώσιμων από το έτος 2011 έως τον Ιούλιο 2015 έχει ως εξής:

Μέση Μηνιαία / Ετήσια Παραγωγή Ανακυκλώσιμων

ΕΤΟΣ 2011: Μέση μηνιαία παραγωγή (κιλά) 153.352, συνολική παραγωγή έτους, κιλά  1.840.220

ΕΤΟΣ 2012:Μηνιαία 135.922, ετήσια 1.631.060

ΕΤΟΣ 2013: Μηνιαία 103.963, ετήσια 1.247.560

 ΕΤΟΣ 2014: Μηνιαία 103.103, ετήσια 1.237.240

ΙΑΝ – ΙΟΥΛ 2015: Μηνιαία  113.533, συνολική (κιλά) 794.730

Κόστος

Το κόστος των υφιστάμενων δράσεων συλλογής, μεταφοράς και διαχείρισης ΑΣΑ για το Δήμο Θερμαϊκού φθάνει σήμερα σε μεγάλα ύψη. Η συλλογή και η διάθεση 17.192 tn ΑΣΑ, κατά το 2014, στο ΧΥΤΑ Μαυροράχης χωρίς επεξεργασία κόστισε 145 €/tn. Η μεταφορά τους από το ΣΜΑ στον ΧΥΤΑ επιβαρύνεται με 15 €/ tn. Άρα για κάθε tn ΑΣΑ το κόστος ανήλθε σε 160 €, ποσό που θα αυξάνεται κάθε έτος κατά 5 €/ tn περίπου, λόγω μεροκάματων συντήρησης αυτοκινήτων, καυσίμων κλπ., υπολογίζεται δε να φτάσει σε 200 €/tn το 2020-21.

Προβλήματα

Ο Δήμος Θερμαϊκού μέχρι σήμερα αντιμετωπίζει σημαντικότητα προβλήματα εγκαταστάσεων των υλικών και ανθρώπινων πόρων που συμβάλλουν στην κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών καθαριότητας της κάθε πόλης. Δεν υπάρχει χώρος στάθμευσης απορριμματοφόρων και λοιπόν οχημάτων και μηχανημάτων έργων, ενώ στα όρια του Δήμου εξυπηρετούνται μόνο οι αναγκαίες λειτουργίες της αποκομιδής απορριμμάτων, κι αυτές σε αμφιλεγόμενο καθεστώς χωροθετήσεων και ιδιοκτησίας. Το ζήτημα των χωροθετήσεων θα αποτελέσει και στη νέα υπό εξέλιξη φάση της διαχείρισης απορριμμάτων στο Δήμο το σημαντικότερο προς επίλυση ζήτημα. Θα χωροθετηθούν έξι (6) χώροι, που θα χαρακτηρισθούν «πράσινα σημεία», δύο ανά Δημοτική Ενότητα.

Η επόμενη ημέρα

Ο Δήμος Θερμαϊκού υπηρετώντας τα εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων (ΕΣΠΔΑ), στοχεύει σε άμεση μετάβαση σε ξεχωριστή συλλογή γυαλιού, χαρτιού, βιοαποβλήτων, ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών απορριμμάτων, πλαστικού, μέταλλου, ελαίων-τηγανελαίων κλπ και ως το 2020, σε ποσοστό ανακύκλωσης άνω του 50%, ακολουθώντας συντονισμένα τον εθνικό και περιφερειακό σχεδιασμό. Στους δημοτικούς στόχους εντάσσεται και η μείωση του κόστους διαχείρισης των αποβλήτων, η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες, η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα πρόληψης και διαχείρισης αποβλήτων, η αύξηση της απασχόλησης και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε σχέση με τη διαχείριση αποβλήτων. Ο Δήμος Θερμαϊκού σχεδιάζει και υλοποιεί το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) του, με βάση ένα νέο αποκεντρωμένο σύστημα διαχείρισης στην Κεντρική Μακεδονία και τη χώρα γιατί μια τέτοια εξέλιξη: - Ανταποκρίνεται στις προτεραιότητες της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας για τη διαχείριση των απορριμμάτων. - Μπορεί να εφαρμοστεί ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη μέθοδο διαχείρισης γιατί απαιτεί απλά μέσα και εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας. - Παράγει ανακυκλώσιμα προϊόντα υψηλότερης ποιότητας και αξίας - Είναι δραστηριότητα εντάσεως εργασίας και μπορεί να συμβάλλει άμεσα στη μείωση της ανεργίας. Μπορεί να υποστηρίξει συμπληρωματικά επαγγέλματα στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση των υλικών, στην ενημέρωση κλπ. - Έχει το χαμηλότερο κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας και εξασφαλίζει τα χαμηλότερα δημοτικά τέλη. - Είναι η ασφαλέστερη περιβαλλοντικά λύση, αφού δημιουργεί τη μικρότερη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση και η ενεργειακά αποδοτικότερη, αφού εξοικονομεί τα μεγαλύτερα ποσοστά ενέργειας. - Ενεργοποιεί και ευαισθητοποιεί τους πολίτες, αφού απαιτεί τη συμμετοχή τους. Έτσι, επιτυγχάνονται ευρύτεροι στόχοι περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και συμμετοχής. - Εξασφαλίζει τον καλύτερο κοινωνικό έλεγχο του κυκλώματος διαχείρισης των απορριμμάτων και την αντιμετώπιση φαινομένων παράνομης διάθεσης To παρόν Στρατηγικό Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων θα εξειδικευθεί περαιτέρω τεχνικά, χρηματοοικονομικά, χωροταξικά, περιβαλλοντικά, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις του Οδηγού του ΦΟΔΣΑ, ώστε να μπορεί να αποτελέσει μια πλήρη, εφαρμόσιμη, κοστολογημένη πρόταση χρηματοδότησης.

Σχεδιασμός αποκεντρωμένης διαχείρισης

Με ορίζοντα την ευρωπαϊκή στοχοθεσία ως το 2020 ο Δήμος Θερμαϊκού αναπτύσσει το σχεδιασμό του ως εξής: - Δίκτυο κάδων για την προδιαλογή βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών σε διακριτά ρεύματα στα όρια του Δήμου Θερμαϊκού, με ειδική πρόβλεψη για την ξεχωριστή συλλογή των αποβλήτων κήπου (μάζα ξύλου από κλαδιά-κλαδέματα, φυτικά υπολείμματα κλπ) - Μονάδα εγκατάστασης κομποστοποίησης - χουμοποίησης των 3500 tn/έτος προδιαλεγμένων βιοαπόβλητων και κλαδεμάτων. - Δίκτυο δημοτικών «Πράσινων Σημείων» με διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους, όπως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα, τυχόν συγκεντρωμένες μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων από πολίτες, επιχειρήσεις, υπηρεσίες, σχολεία και παράλληλα προώθηση της επαναχρησιμοποίησης - ανταλλαγής υλικών, όπως ρουχισμού, επίπλων και παλαιών αντικειμένων κλπ. - Αναδιάρθρωση του προγραμματισμού αποκομιδής και μεταφοράς, η οποία αφορά στα αναγκαία οχήματα, στους χώρους στάθμευσης και σε ενδεχόμενους σταθμούς μεταφόρτωσης, με δεδομένο ότι σταδιακά θα μειώνεται η ανάγκη για μεταφόρτωση και μεταφορά σύμμεικτων απορριμμάτων. - Πιλοτική εφαρμογή συνοικιακής κομποστοποίησης κλαδεμάτων σε κατάλληλα σημεία του Δήμου. - Επικαιροποίηση του Κανονισμού Καθαριότητας. - Δημιουργία σημείων βυθιζόμενων κάδων εκτεταμένου διαχωρισμού απορριμμάτων. - Δημιουργία σημείων ανακύκλωσης εκτεταμένου διαχωρισμού στα σχολικά κτιριακά συγκροτήματα της πόλης, αποκαλούμενα κι ως «Μικρά Πράσινα Σημεία», τα οποία θα προσφέρονται παράλληλα και για εκπαίδευση στην ανακύκλωση υπό το πρίσμα της ΔσΠ. - Διαγωνισμοί για μάζα ξύλου (κλαδιά - κλαδέματα), ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και ανακύκλωσης εγκαταλελειμμένων οχημάτων. - Πιλοτική εφαρμογή της «κάρτας» Δημότη Θερμαϊκού, με την αυτόματη χρέωση των δημοτικών τελών ανάλογα με τα απόβλητα που παράγει, αλλά και ταυτόχρονη μείωσή τους με την συμμετοχή ελεύθερα του κάθε δημότη στα προγράμματα ανακύκλωσης, σαν bonus.

Γενικοί στόχοι ΤΣΔΑ Θερμαϊκού

Ο στόχος της χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων για τον Δήμο Θερμαϊκού, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες για ξεχωριστή συλλογή των απορριμμάτων (ανακυκλώσιμα, οργανικά κλαδέματα κλπ.), μέχρι το 2020 καταγράφεται στον κάτωθι Πίνακα:

Από τον Πίνακα προκύπτει ότι μπορεί να επιτευχθεί μείωση στα σύμμεικτα απορρίμματα σε ποσοστό περίπου 50% κατά το έτος-στόχο 2020, ικανοποιώντας τους γενικούς στόχους του Περιφερειακού και Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Ζυμώσιμα - Οργανικά • Η πρώτη φάση απαιτεί την προμήθεια μικρών κάδων συλλογής των βιοαποβλήτων στις οικίες και στις άλλες πηγές που τα παράγουν. Το πλεονέκτημα είναι το μικρό κόστος αγοράς. • Θα επιστρατευθεί μικρό όχημα για την συλλογή του διαλεγμένου υλικού • Για την διαχείριση του υλικού θα υπάρξει κεντρική μονάδα διαχείρισης των βιοαπόβλητων, με εγκατάσταση κομποστοποίησης. • Πολύ σημαντική είναι και η ΔσΠ στα ανακυκλώσιμα υλικά, όπου το ιδανικό είναι ο διαχωρισμός σε βιοαπόβλητα, γυαλί, αλουμίνιο, πλαστικό και χαρτί σε διαφορετικούς χρωματικά δημοτικούς κάδους.

Κομποστοποίηση:  Αρχική εφαρμογή σε ελεύθερους χώρους εθελοντών δημοτών, ώστε να κομποστοποιούνται και τα υπόλοιπα από τα πράσινα απορρίμματα.

Ανακύκλωση ελαίων – τηγανελαίων: Η συλλογή των τηγανόλαδων δίνει την ευκαιρία για παραγωγή δημοτικού βιοντίζελ και χρήση σε καυστήρες δημοτικών κτιρίων ή ως πετρέλαιο κίνησης στα απορριμματοφόρα του δήμου, με τις αναμενόμενες κατάλληλες αλλαγές και νομοθετικό πλαίσιο. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η αυτονομία και σημαντική μείωση εξόδων για το Δήμο.

Βυθιζόμενοι κάδοι διαχωρισμένων απορριμμάτων:  Δρομολογείται η προμήθεια συστημάτων βυθιζόμενων κάδων εκτεταμένου διαχωρισμού απορριμμάτων, με την ταυτόχρονη συμπίεση των απορριμμάτων, που θα εγκατασταθούν σε πλατείες και οδούς, όπου είναι συγκεντρωμένα κατά κύριο λόγο τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, και με στόχο την μελλοντική προέκταση και σε άλλους αντίστοιχους χώρους.

Μικρά Πράσινα Σημεία στα σχολεία: Δρομολογείται η εγκατάσταση μικρών κάδων διαφορετικών χρωμάτων, για διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά στα σχολεία, με παράλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση των μαθητών.

 Ανακύκλωση ρούχων και παλαιών αντικειμένων: Δρομολογείται η εγκατάσταση κάδων ρουχισμού σε επιλεγμένα σημεία της Πόλης.

Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα - Εγκαταλειμμένα οχήματα – Κλαδιά και κλαδέματα: Έχει ολοκληρωθεί η εκπόνηση σύνταξης μελετών Διαγωνισμών που αφορούν σε:

- Απομάκρυνση των εγκαταλειμμένων οχημάτων

- Συλλογή και Ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών

- Εκποίηση μάζας ξύλου

Παράλληλα ο Δήμος θα ενημερώνει συνεχώς του δημότες με δράσεις που σχετίζονται με την ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και την εκποίηση μάζας ξύλου με εκδηλώσεις, τηλεφωνικά, ηλεκτρονικά μέσω του site του Δήμου αλλά και με αποστολή έντυπου υλικού μέσω των λογαριασμών ύδρευσης του Δήμου Θερμαϊκού.