Οι δύο άγνωστες επιστολές του Αθαν. Χρυσοχόου προς το ΕΑΜ

Ένα ελάχιστα γνωστό περιστατικό με τον διορισμένο από την κυβέρνηση των συνεργατών των κατακτητών, Γενικό Διοικητή Μακεδονίας, Αθανάσιο Χρυσοχόου, είχε αποκαλύψει με δημοσίευμά του στην απογευματινή εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Δημοκρατία, στις 15 Ιουλίου 1945, ο γνωστός Θεσσαλονικιός δημοσιογράφος Περικλής Αγγελόπουλος, μέλος της ΕΣΗΕΜΘ, παραθέτοντας και δύο επιστολές που είχε αποστείλει ο Χρυσοχόου προς το ΕΑΜ, προσπαθώντας να δικαιολογηθεί για την τοποθέτησή του στη θέση εκείνη, που ισοδυναμούσε με αυτή του υπουργού Μακεδονίας.

Όπως είχε αναφέρει ο Αγγελόπουλος, όταν ο Χρυσοχόου είδε τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ να περισφίγγουν την πόλη, το μεγαλύτερο τμήμα της οποίας ήδη ελέγχονταν από το ΕΑΜ και τον εφεδρικό ΕΛΑΣ, φοβούμενος για τη ζωή του, προσπάθησε, από τα γραφεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης, στο μέγαρο της ΧΑΝΘ, όπου κρυβόταν, να καταφύγει στο σουηδικό ατμόπλοιο "Βάζα-Χολμ" που βρισκόταν εκείνες τις ημέρες αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης με αποστολή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΣ). Και μάλιστα, απευθύνθηκε στον πρόεδρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, Κωνσταντίνο Ζάννα, παρακαλώντας τον να μεσολαβήσει σχετικά.

Πράγματι, ο Ζάννας μετέβη στα γραφεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και ζήτησε την άδεια να επιτραπεί στον Χρυσοχόου να μεταβεί στο "Βάζα-Χολμ" για να είναι ασφαλής. Όμως οι αρμόδιοι του Δ.Ε.Σ. αρνήθηκαν να επιτρέψουν κάτι τέτοιο, λέγοντας ότι δεν αναλαμβάνουν την υπεράσπιση προσώπων με ελληνική υπηκοότητα.

Μετά από αυτό, ο Χρυσοχόου αποφάσισε να παραδοθεί στο ΕΑΜ και ανακοίνωσε αυτή του την απόφαση στον Κ. Ζάννα. Ο τελευταίος, τηλεφώνησε στον γνωστό γιατρό της Θεσσαλονίκης Χαριτάντη, γνωστό μέλος του ΕΑΜ, λέγοντάς του ότι ο Γενικός Διοικητής Μακεδονίας θέλει να παραδοθεί στο ΕΑΜ και ότι έχει συντάξει μάλιστα και σχετική επιστολή. Σύμφωνα πάντα με τον Αγγελόπουλο, ο Χρυσοχόου ο ίδιος τηλεφώνησε στον Χαριτάντη για να επιβεβαιώσει την πρόθεσή του να παραδοθεί, αποστέλλοντας και την επιστολή του, ενώ μια ανάλογη επιστολή έστελνε και στην ηγεσία του ΕΑΜ Θεσσαλονίκης.

Ο Χαριτάντης, πήγε ο ίδιος και παρέδωσε την επιστολή στον γραμματέα του συμβουλίου Θεσσαλονίκης του ΕΑΜ, (σ.σ. μάλλον στον Γραμματέα του, Ηλία Αποστολίδη), όμως η απάντηση που έλαβε ήταν ότι η οργάνωση δεν μπορούσε ουτε να δεχτεί παραίτηση αλλά και ούτε να συλλάβει τον Χρυσοχόου, καθώς δεν ήταν εξουσία. Υπέδειξε όμως ότι αν ο Χρυσοχόου φοβούνταν για τη ζωή του, θα μπορούσε να εισαχθεί στο νοσοκομείο φρουρούμενος από τον ΕΛΑΣ, μέχρις ότου παραπεμφθεί στο δικαστήριο για τα αξιώματα που είχε λάβει και τις ενέργειές του κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής. Το πιό χαρακτηριστικό σημείο της επιστολής Χρυσοχόου, ήταν ο  ισχυρισμός του ότι έγινε ο διορισμός του στη θέση του Γενικού Διοικητή Μακεδονίας χωρίς ο ίδιος να.... ερωτηθεί!!

Το δημοσίευμα της εφημερίδας της Θεσσαλονίκης Δημοκρατία

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας Δημοκρατία: “Ο ιατρός Χαριτάντης, λαβών αυτή την απάντηση, μετέβη εις το κτίριο της ΧΑΝΘ, μαζί με δύο άνδρες του ΕΛΑΣ, όπου περίμενε ο Χρυσοχόου. Εκεί τον συνήντησε - πρώτη φορά τον έβλεπε -, του ανακοίνωσε την απάντηση της οργάνωσης και με αυτοκίνητο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού τον οδήγησε εις το Δημοτικόν Νοσοκομείον, όπου και ετοποθετήθει εις ιδιαίτερον δωμάτιον ο Γενικός Διοικητής, εις ένα μάλιστα από τα καλύτερα δωμάτια του νοσοκομείου. Έξωθεν του δωματίου τοποθετήθηκε φρουρά, δια λόγους ασφαλείας. Έτσι έληξε η υπουργία Χρυσοχόου με την παράδοσή του εις το ΕΑΜ".

Η πρώτη επιστολή Χρυσοχόου

“Θεσσαλονίκη 27 Οκτωβρίου 1944

Προς την Εθνικήν Οργάνωσιν του ΕΑΜ

Ενταύθα

Αξιότιμοι κύριοι,

Προ είκοσι περίπου ημερών και κατόπιν της διακοπής της επικοινωνίας μετά των Αθηνών, ανέλαβον να κάμω χρήσιν γενομένου μοι, χωρίς να ερωτηθώ, διορισμού εις την θέσιν του Γεν. Διοικητού Μακεδονίας, ην από 24 Σεπτεμβρίου ηρνήθην να αποδεχθώ, με μόνον και αποκλειστικόν σκοπόν να συμβάλω κατά το δυνατόν εις την βελτίωσιν της ζωής του λαού, κατά την μεταβατικήν περίοδον των ολίγων ημερών, αίτινες υπελείποντο μέχρι της απελευθερώσεως και να συνεργήσω συγχρόνως εις την τήρησιν της τάξεως. Επειδή όμως παρατηρώ ότι εναντίον μου υπάρχει δυσπιστία και προκατάληψις, η οποία δεν συμβάλλει εις την επιτυχίαν του σκοπού δι ον ανέλαβον την διοίκησιν, υπάρχει δε εξ' άλλου και ορισμένη κατηγορία ατόμων, ήτις με χαιρετίζει με βαρυτάτας εκφράσεις, υποβάλω σήμερον την παραίτησιν μου προς την μεγάλην οργλανωσιν την οποία εκπροσωπείτε.

Εκτός όμως της παραιτήσεώς μου, τίθεμναι εις την διάθεσιν αμέσως του εθνικού στρατού και του νομίμου αυτού εκπροσώπου του κ. Στρατιωτικού διοικητού, δια να παραπεμφθώ εις την δικαιοσύνην της πατρίδος μου και να λογοδοτήσω εις αυτήν, εάν υπάρχει έστω και μικρά υπόνοια πράγματι ότι εγώ, Έλλην αξιωματικός, τιμηθείς με τα μεγαλύτερα αξιώματα του εθνικού στρατού και λευκανθείς εις την υπηρεσίαν της πατρίδος, είναι δυνατόν να ενήργησα πράξεις στρεφομένας κατ' αυτής και αντιτιθεμένας κατά συνέπειαν εις τα συμφέροντα του Λαού.

Αθανάσιος Χρυσοχόου”.

Η δεύτερη επιστολή

“Προς την Κεντρικήν Εαμικήν Επιτροπήν Πόλεως Θεσσαλονίκης

Ενταύθα

Ίνα συμβάλω και συντείνω εις τας προσπαθείας, δια την ομαλήν και αδιατάρακτον μετάβασιν, εις τον ομαλόν πολιτικόν βίον της χώρας, νομίζω επιβεβλημένον, να απομακρυνθώ των καθηκόντων του Γεν. Διοικητού, αποσυρόμενος εις τα ίδια. Ποιούμαι την δήλωσιν ότι τίθεμαι απολύτως εις την διάθεσιν της Κυβερνήσεως Εθνικού Συνασπισμού και τον Στρατιωτικόν Διοικητήν της πόλεως.

Αθανάσιος Χρυσοχόου”.

Τι επακολούθησε μετά τις επιστολές

Μετά την παράθεση αυτών των δύο επιστολών, που ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η ύπαρξις τους από καμία πλευρά, ο Περικλής Αγγελόπουλος περιέγραφε με το δημοσίευμά του στην εφημερίδα Δημοκρατία τα όσα επακολούθησαν:

Αι επιστολαί αύται του κ. Χρυσοχόου ανεγγνώσθησαν από την ηγεσίαν της οργανώσεως, η οποία εθεώρησε ότι επί τη βάσει αυτών δεν ήτο δυνατόν να συλλάβει αυτή, ούτε να δεχθεί τον Χρυσοχόου, τον Γεν. Διοικητήν δηλαδή. Διότι η οργάνωσις δεν ήτο εξουσία. Ύστερα, ήτο δυνατόν να δημιουργηθεί ζήτημα προκλήσεως, της οποίας να επωφελούντο οι Γερμανοί. Δι' αυτό η οργάνωσις ειδοποίησε τους κομιστάς των επιστολών του κ. Χρυσοχόου ότι αύτη δεν ήτο δυνατόν ούτε να συλλάβει, ούτε να δεχθεί παραίτησιν αυτού. Εάν ήθελε όμως ο κ. Χρυσοχόου, ηδύνατο να εισέλθει εις το Δημοτικόν Νοσοκομείον ως ασθενής, όπου θα τον εφρούρει η οργάνωσις δια την ασφάλειαν της ζωής του και μέχρις ότου παραπεμφθεί εις το δικαστήριον.

Ο ιατρός κ. Χαριτάντης λαβών αυτήν την απάντησιν, μετέβη εις το κτίριον της ΧΑΝΘ μαζί με δύο άνδρας του ΕΛΑΣ, όπου επερίμενε ο κ. Χρυσοχόου. Εκεί τον συνήντησε-πρώτην φοράν τον έβλεπε- του ανακοίνωσε την απάντησιν της οργανώσεως και με αυτοκίνητον του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, τον οδήγησε εις το Δημοτικόν Νοσοκομείον, όπου και ετοποθετήθη εις ιδιαίτερον δωμάτιον ο Γενικός Διοικητής Χρυσοχόου, εις ένα μάλιστα από τα καλύτερα δωμάτια του νοσοκομείου. Έξωθεν του δωματίου ετοποθετήθη φρουρά, δια λόγους ασφαλείας. Έτσι έληξε η υπουργεία του κ. Χρυσοχόου με την παράδοσιν του εις το ΕΑΜ”.