Μία ιστορική στιγμή για την αριστερά

του Γιάννη Νισύριου*

Πριν 72 χρόνια, τον Αύγουστο του 1951, ιδρύεται η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) υπό συνθήκες εξαιρετικά δύσκολες, με την ηττημένη τότε αριστερά υπό διάλυση και τους οπαδούς της στις φυλακές και στις εξορίες. Το εγχείρημα αυτό, παρά την πίεση και τις διώξεις του μετεμφυλιακού κράτους πέτυχε απόλυτα και έτσι, για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία της, η αριστερά, απόκτησε σοβαρή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση

Παραλία Θεσσαλονίκης. Ο Γιάννης Πασαλίδης
με το βουλευτή Δράμας της ΕΔΑ Γιώργο Ευαγγέλου

Η ΕΔΑ ιδρύθηκε ως συνασπισμός 5 κομμάτων, συγκεκριμένα Δημοκρατικός Συναγερμός με επικεφαλής τους Γ. Σπηλιόπουλο και Δ. Μαριόλη, Σοσιαλιστικό κόμμα (Γ. Πασαλίδης) Κόμμα αριστερών Φιλελευθέρων (Ν. Γρηγοριάδης) Ριζοσπαστικό κόμμα (Μιχ. Κύρκος) και μια ομάδα του κόμματος Δημοκρατικών Αριστερών υπό τη διεύθυνση των Ε. Παπαχρήστου και Ι. Κοκορέλλη.

Τα αρχικά της υποδήλωναν και τις αρχές της Ειρήνη, Δημοκρατία Αμνηστία (ή Ανεξαρτησία). Τα μέλη της ΕΔΑ ήσαν ελάχιστα καθώς τα όποια γραφεία που λειτουργούσαν, τελούσαν υπό τον αυστηρό κλοιό αστυνομικών οργάνων που κατέγραφαν τα πάντα. Η πρώτη κοινοβουλευτική ομάδα υπό τον πρόεδρο Ιωάννη Πασαλίδη προέκυψε μετά την ακύρωση της εκλογής 10 εξόριστων βουλευτών και έκτοτε δόθηκαν ιστορικές μάχες για την εμπέδωση της δημοκρατίας στη χώρα μας. 

Η εφημερίδα της ΕΔΑ «η Αυγή» δέχτηκε 51 μηνύσεις από τον αστυνομικό διευθυντή Αθηνών, κρατήθηκε όμως ανοιχτή, παρά το ότι οι διώξεις μελών και στελεχών της αριστεράς συνεχίστηκαν και διευρύνθηκαν σ’ ένα πρωτοφανές κλίμα τρομοκρατίας. Το ασυμβίβαστο πνεύμα, όμως, όσων συμμετείχαν, όχι μόνο κράτησαν την ΕΔΑ ζωντανή αλλά μέσα σε 8 χρόνια την ανέδειξαν σε αξιωματική αντιπολίτευση στις 11/05/1958.Το πολιτικό σύστημα τότε, όπως αποδείχτηκε, θα τους διάλυε ή θα τους περιθωριοποιούσε, δε συμβιβάστηκαν όμως ούτε τότε, ούτε οι ιδρυτές της προσχώρησαν στο τρίτο τότε κόμμα των Φιλελευθέρων του Γεωργίου Παπανδρέου για να εξασφαλίσουν μια πιο άνετη και χωρίς διώξεις ανέλιξη. 

Πέρα όμως από αυτά, εκείνο που προέκυψε ήταν μια πολυφωνική αριστερά, σχήμα πρωτόγνωρο για την εποχή εκείνη και κυρίως ένα δημοκρατικό κόμμα που σε αντίθεση με τα άλλα υπήρξε το μόνο που λειτουργούσε με θεσμοθετημένα όργανα, συνέδρια και συνδιασκέψεις (J.P.MEYNAUD Πολιτικές Δυνάμεις στην Ελλάδα). Για όλα αυτά και για πολλά άλλα η ίδρυση της ΕΔΑ αποτελεί κεφάλαιο για την μετέπειτα πορεία της αριστεράς που όμως δεν αξιοποιήθηκε παρά ελάχιστα από τις αριστερές δυνάμεις της μεταπολίτευσης και τους επιγόνους.

*Ο Γιάννης Νισύριος είναι δικηγόρος, εγγονός του αείμνηστου Γιάννη Πασαλίδη