Το Γεντί Κουλέ ως οθωμανική φυλακή

Με αφορμή την κυκλοφορία από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ του βιβλίου του Σπύρου Κουζινόπουλου «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης», παραθέτουμε στη συνέχεια εκτενές απόσπασμα από τη διπλωματική εργασία που εκπόνησε το 2019 για το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας η κ. Αικατερίνη Γιαννουκάκου με τίτλο «Οθωμανικές φυλακές: Το Γεντί Κουλέ».

Η έναρξη από τη Θεσσαλονίκη του κινήματος των Νεότουρκων

Όταν εγκαθιδρύονταν από τον Ατατούρ κοσμικό κράτος στην Τουρκία, στην 

οποία προσπαθεί ο Ταγίπ Ερντογάν να επαναφέρει την Ισλαμοκρατία 

Πέρασαν 117 χρόνια από το εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη του κινήματος των Νεότουρκων, ενός κινήματος που οδήγησε στην εγκαθίδρυση του κοσμικού κράτους στην Τουρκία, κάτι που προσπαθεί τώρα να το ανατρέψει η σημερινή τουρκική ηγεσία. Ήταν στις 11 Ιουλίου του 1908, όταν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ζούσαν μοναδικές στιγμές με την επανάσταση που οργανώθηκε από το Οθωμανικό Κομιτάτο, την "Επιτροπή για την Ένωση και την Πρόοδο", υποχρεώνοντας τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ να προχωρήσει στην εφαρμογή του συντάγματος του 1876. 

Επιτέλους ελεύθεροι, ελεύθεροι, ελεύθεροι.....

Η ηρωϊδα του Μακεδονικού αγώνα, Πασχαλίνα Οικονόμου, σε μία συνέντευξη που μας παραχώρησε λίγο πριν πεθάνει, περιέγραφε τις συγκλονιστικές στιγμές της Θεσσαλονίκης στις 26 Οκτωβρίου 1912 

«Eκείνο το φθινόπωρο του 1912, παρ’ ότι έβρεχε συνέχεια κι όλη η Θεσσαλονίκη κολυμπούσε στα λασπόνερα και τη βρωμιά, εντούτοις στις καρδιές όλων μας επικρατούσε άνοιξη, καθώς μαθαίναμε ότι πλησιάζουν προς την πόλη τα ελληνικά στρατεύματα...»

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Xιλιάδες λαού, κάθε ηλικίας και φύλου, με πρώτους φυσικά τους Έλληνες κατοίκους, ξεχύνονταν εκείνο το πρωί της 27ης Oκτωβρίου 1912 στα κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης, για να υποδεχθούν τους ελευθερωτές και να πανηγυρίσουν. Μερικές ώρες νωρίτερα, το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου, είχε υπογραφεί το Πρωτόκολλο παράδοσης από τους Οθωμανούς. Στους δρόμους βρέθηκε και η δεκαπεντάχρονη τότε Πασχαλίνα Oικονόμου, θυγατέρα του παπα-Xρήστου Oικονόμου, ο οποίος ήταν σύνδεσμος των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων που δρούσαν στη Mακεδονία με το ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης. 

Η νικηφόρα προέλαση προς τη Θεσσαλονίκη

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Η νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού, μετά τις επιτυχείς μάχες στο Σαραντάπορο, οι ρητές οδηγίες Βενιζέλου για γρήγορη πορεία προς Θεσσαλονίκη, η απελευθέρωση των Γρεβενών και της Κατερίνης, ήταν που άνοιξαν το δρόμο, εκείνον τον Οκτώβριο του 1912, για την αποτίναξη της Οθωμανικής σκλαβιάς σε ολόκληρη τη Μακεδονία και την επιστροφής της στην αγκαλιά της μητέρας Ελλάδας.

Η δράση των ληστοσυμμοριών στη Μακεδονία στα χρόνια της τουρκοκρατίας

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ο υπόδουλος ελληνισμός, λίγο πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον τουρκικό ζυγό, εκείνο τον σημαδιακό Οκτώβριο του 1912, δεν είχε ν’ αντιμετωπίσει μόνο το επίσημο Οθωμανικό κράτος. Αλλά και τη δράση των πολυάριθμων συμμοριών που εκμεταλλευόμενες τις ιδανικές γι’ αυτές συνθήκες –από την αποσύνθεση της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας– κατατρομοκρατούσαν τον πληθυσμό,  δημιουργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας.

Το πληθυσμιακό άλμα της Θεσσαλονίκης

Η Θεσσαλονίκη το 1908

του Σπύρου Κουζινόπουλου

H πρωτεύουσα του Μακεδονικού Ελληνισμού, η Θεσσαλονίκη,  ακόμη και όταν βρισκόταν υπό την κατοχή των πλέον διαφορετικών επιδρομέων, Bησιγότθων, Oστρογότθων, Nορμανδών, Σαρακηνών, Eνετών ή Οθωμανών, ποτέ δεν έχασε τη φυσιογνωμία της ως μεγαλούπολη. Σε μια περίοδο μάλιστα, που μεγαλύτερες και πλουσιότερες πόλεις παρήκμαζαν και μετατρέπονταν σε χωριουδάκια ή εξαφανίζονταν.

Βιβλίο για τις επιπτώσεις της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917

Το βιβλίο της ακαδημαϊκού Konuk Halacoglou, με τίτλο : «Οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς της Θεσσαλονίκης της 18ης Αυγούστου 1917» παρουσιάστηκε σε αίθουσα του δημαρχείου Θεσσαλονίκης, παρουσία της ίδιας της συγγραφέως, του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, του γενικού προξένου της Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη Orhan Yalman Okan, Ελλήνων και Τούρκων προσκεκλημένων.

Μία φορολογία στα 1746 στους ναχιγιέδες της Θεσσαλονίκης

Σε ένα παλιό τεφτέρι του Ιεροδικείου Θεσσαλονίκης στα 1746, επί Οθωμανικής κυριαρχίας, διαβάζουμε τα χωριά στους ναχιγιέδες (επαρχίες) της Καλαμαριάς, του Μπογδάν, του Βαρδάρη, του Λαγκαδά και του Παζαργκιάχ για τη φορολογία που έπρεπε να πληρώσουν σε οκάδες σιταριού.

Οι συμμορίες και η φίμωση του τύπου στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την απελευθέρωση της πόλης

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (8)

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ο υπόδουλος ελληνισμός, λίγο πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον Οθωμανικό ζυγό δεν είχε ν’ αντιμετωπίσει μόνο το επίσημο οθωμανικό κράτος. Αλλά και τη δράση των πολυάριθμων συμμοριών που εκμεταλλευόμενες τις ιδανικές γι’ αυτές συνθήκες –από την αποσύνθεση της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας– κατατρομοκρατούσαν τον πληθυσμό,  δημιουργώντας ένα κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας.

Η βιομηχανία στη Θεσσαλονίκη κατά την απελευθέρωση

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (6)

Οι αλευρόμυλοι Αλλατίνι, ήταν το πρώτο εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη.
Στη φωτογραφία μας ο αρχικός μύλος που κάηκε το 1889

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στα 100 χρόνια ελεύθερου βίου της Θεσσαλονίκης, θα αναφερθούμε σήμερα στη βιομηχανική ανάπτυξη της πόλης λίγο πριν και λίγο μετά την απελευθέρωση του 1912. Παραθέτοντας στοιχεία για τις σημαντικότερες βιομηχανικές και βιοτεχνικές επιχειρήσεις και τους κλάδους παραγωγής, την πρώτη ατμοκίνητη βιομηχανία, αλλά και την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής μετά την απελευθέρωση.

ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

1. Η Θεσσαλονίκη της τουρκοκρατίας, μέσα από τα κείμενα του Γ.Βαφόπουλου

Ο «Φάρος του Θερμαϊκού», μετέχοντας στον εορτασμό των 100 χρόνων απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης, ξεκινάει από σήμερα τη δημοσίευση σειράς αφιερωμάτων για το σημαντικό αυτό γεγονός που άλλαξε τον ρουν της ιστορίας και έδωσε νέα ώθηση στην ανάπτυξη της άλλοτε «Συμβασιλεύουσας» του Βυζαντίου και στην προώθηση των στόχων του ελληνισμού. Αρχίζουμε τα αφιερώματα αυτά με μία εκπληκτική περιγραφή  του σημαντικού ποιητή μας Γιώργου Βαφόπουλου, στο «Παραμύθι της Θεσσαλονίκης», για το πώς ήταν η πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας λίγο πριν το τέλος της Οθωμανικής κυριαρχίας και την απελευθέρωσή της με την είσοδο του ελληνικού στρατού.