Κλείνει μετά από 32 χρόνια η "Τέχνη"

Συγκλόνισε όλους τους Θεσσαλονικείς η είδηση ότι η "Τέχνη", η Πειραματική Σκηνή της Μακεδονικής πρωτεύουσας, που λειτουργούσε επί 32 χρόνια ως το μοναδικό μη κρατικό θέατρο της Θεσσαλονίκης, κλείνει, καθώς έπαψε να επιχορηγείται από το υπουργείο Πολιτισμού.

Γεννήθηκε πριν από 32 χρόνια σαν ένα «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας», πρόσφερε «Θεατρική άνοιξη» στη Θεσσαλονίκη, μίλησε για «Των ερώτων τα θαύματα», φόρεσε «Πρόσωπα και προσωπεία», έκανε «Βεγγέρα» στην «Τραπεζαρία», εξέπεμψε «Εσωτερικάς ειδήσεις», έφερε το θέατρο μαζί με την «Γκρέτα Γκάρμπο στην πόλη μας», διέγραψε τον δικό της «Κύκλο με την κιμωλία», έδειξε το «Τέλος των Ατρειδών» και κλείνει με «Πανικό στα παρασκήνια».

Μια επιλογή τίτλων από τα δεκάδες (περισσότερα από εκατό) έργα που ανέβασε στα 32 χρόνια της ζωής της η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» δίνει ίσως το στίγμα της παρουσίας της στην πόλη αλλά και του τρόπου που επέλεξε για την «αναχώρησή» της.

Η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», έπειτα από 32 χρόνια «αδιάλειπτης συμμετοχής στη θεατρική ζωή της Θεσσαλονίκης, είναι αναγκασμένη να ανακοινώσει την αναστολή της λειτουργίας της», αναφέρει η λιτή ανακοίνωση εξηγώντας πως «το είδος του θεάτρου που υπηρετούμε, το φυτώριο νέων ηθοποιών, το κόστος λειτουργίας μόνιμης στέγης, ο πολυμελής θίασος, η καλλιέργεια του πειραματισμού και της θεατρικής παιδείας, το χαμηλό εισιτήριο αποτελούν χαρακτηριστικά ενός θεάτρου που είναι αδύνατον να επιζήσει μόνο με τις εισπράξεις του».

Ακόμα και στις «καλές» εποχές, έλεγε χθες η εκ των ιδρυτών και πρωταγωνίστρια του θεάτρου Εφη Σταμούλη, μόνο το 40% των εξόδων καλυπτόταν από τα έσοδα των εισιτηρίων και το 60% από την επιχορήγηση.

«Τίποτα δεν πάει χαμένο», έλεγε συγκινημένος ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής της Πειραματικής Σκηνής Νικηφόρος Παπανδρέου.

Η Πειραματική Σκηνή τελειώνει όπως άρχισε: με θεατρική πράξη. Ετσι, για την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου προγραμματίζεται η πρεμιέρα του έργου του Κεν Λούντβιχ «Πανικός στα παρασκήνια», σε σκηνοθεσία Στάθη Μαυρόπουλου - η ιστορία ενός καταχρεωμένου θιάσου περιοδείας, στα πρόθυρα νευρικής κρίσης.

Παρακάτω, ακολουθεί η ανακοίνωση του καλλιτεχνικού διευθυντή κ Νικηφόρου Παπανδρέου και ο τελευταίος προγραμματισμός του θιάσου…
"Έπειτα από 32 χρόνια αδιάλειπτης συμμετοχής στη θεατρική ζωή της Θεσσαλονίκης, η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» είναι αναγκασμένη να ανακοινώσει την αναστολή της λειτουργίας της.

Πράγματι, τα τελευταία χρόνια η οικονομική κατάσταση του θεάτρου μας επιδεινώνεται διαρκώς, για γνωστούς αντικειμενικούς λόγους, όπως συμβαίνει άλλωστε με όλες τις πολιτιστικές δραστηριότητες. Η κατάσταση όμως έφτασε σε οριακό σημείο έπειτα από την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να μη δοθούν καθόλου επιχορηγήσεις για την περσινή θεατρική περίοδο. Πέρσι το φθινόπωρο, παρά την αβεβαιότητα που επικρατούσε, δεν είχαμε κρίνει σωστό, σε εποχή οικονομικής κρίσης και γενικής απαισιοδοξίας, να συντελέσουμε (στο μέτρο που μας αναλογεί), στη συρρίκνωση της καλλιτεχνικής ζωής της πόλης και στη γενικότερη αποκαρδίωση. Έτσι, υλοποιήσαμε κανονικά τον προγραμματισμό μας, με εναλλασσόμενο ρεπερτόριο και τέσσερα νέα έργα,  ελπίζοντας ότι θα υπάρξει, έστω αναδρομικά, κάποια κίνηση εκ μέρους του Υπουργείου (όχι ειδικά για μας, αλλά για το επιχορηγούμενο θέατρο στο σύνολό του). Δυστυχώς αυτό δεν έγινε, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σήμερα σε αδιέξοδο, με πολλά χρέη, απλήρωτους συνεργάτες, δάνεια με επαχθές επιτόκιο, κλπ.
Παρ’ όλα αυτά, έπειτα από τη διαβεβαίωση ότι οι όποιες αποφάσεις για τη φετινή θεατρική περίοδο θα ανακοινωθούν εγκαίρως (πράγμα που δεν συνέβη), προχωρήσαμε στον σχεδιασμό της νέας σαιζόν, με ένα πρόγραμμα που δίνει έμφαση στις συνεργασίες και τις συμπαραγωγές με άλλες θεατρικές δυνάμεις της πόλης, όπως επιβάλλουν οι δύσκολοι καιροί που περνάμε. Αρχίσαμε με μια φιλοξενία (το «Λιωμένο βούτυρο» από την ομάδα του Σίμου Κακάλα) και συνεχίζουμε δυναμικά με τέσσερις νέες παραστάσεις (δύο δικές μας και δύο συμπαραγωγές) μέσα στο δίμηνο Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου. Ωστόσο, γίνεται κάθε μέρα σαφέστερο ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί δεν έχει διέξοδο, κάθε παράταση διογκώνει ακόμη περισσότερο τα χρέη.
Γιατί είναι προφανές ότι το είδος του θεάτρου που υπηρετούμε, το ποιοτικό ρεπερτόριο, η ανάδειξη νέων συγγραφέων, σκηνοθετών, σκηνογράφων, το φυτώριο νέων ηθοποιών, το κόστος λειτουργίας μόνιμης στέγης, ο πολυμελής θίασος, η καλλιέργεια του πειραματισμού και της θεατρικής παιδείας, το χαμηλό εισιτήριο, όλα αυτά αποτελούν χαρακτηριστικά ενός θεάτρου που είναι μαθηματικώς αδύνατον να επιζήσει μόνο με τις εισπράξεις του, ακόμα και αν υπάρχει ικανοποιητική προσέλευση θεατών στις παραστάσεις του.
Φυσικά, κατανοούμε απολύτως ότι η οξύτατη οικονομική κρίση που ταλανίζει τη χώρα έχει μειώσει δραστικά τις δυνατότητες της Πολιτείας να στηρίζει τον σύγχρονο πολιτισμό. Και δεν παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι στερήσεις και οι θυσίες που ζητούνται από τον ελληνικό λαό κάνουν να φαίνεται σε πολλούς πολυτέλεια η καλλιτεχνική δημιουργία και πρόκληση το αίτημα για την ενίσχυσή της. Ωστόσο, έχουμε την πεποίθηση ότι, ακριβώς σε εποχές κρίσης και ψυχικής καθίζησης, η τέχνη (μιλούμε γενικά, όχι ειδικά για τη δική μας περίπτωση) αποκτά ζωτική σημασία, μας δίνει μια ανάσα, μας βοηθάει να μη βουλιάξουμε ψυχικά, μας παρακινεί να στοχαστούμε με νηφαλιότητα, ενώ παράλληλα ενισχύει την κοινωνική συνοχή – αυτό ισχύει για τον πολιτισμό γενικά, και ιδιαίτερα για το θέατρο, που είναι κατεξοχήν τέχνη συλλογική, τέχνη της κοινότητας.
Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία, το να κλείνουν θεάτρα αποτελεί σύμπτωμα παρακμής και επιδεινώνει τη γενικευμένη κρίση, οικονομική, κοινωνική, ηθική, που περνάει η χώρα. Αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Έτσι, αφού παίξουμε τις νέες μας παραστάσεις για δύο μήνες, ώστε να κλείσει αυτός ο κύκλος δημιουργικά και ει δυνατόν χαρούμενα, θα διακόψουμε τη λειτουργία μας στο τέλος Ιανουαρίου.
Ευχαριστούμε το κοινό που μας στήριξε με την εμπιστοσύνη του όλα αυτά τα χρόνια, και τους συνεργάτες μας που τον τελευταίο καιρό μας επιχορηγούν με τη δουλειά τους.

Για την Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης»

Νικηφόρος Παπανδρέου