Θεσσαλονίκη, η πόλη των πολιτικών δολοφονιών

του Βαγγέλη Πλάκα στην εφημερίδα Μακεδονία της Κυριακής

Όχι άδικα σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα η Θεσσαλονίκη έχει χαρακτηριστεί ως η πόλη των πολιτικών δολοφονιών. Έπειτα από πολυετή έρευνα ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Κουζινόπουλος παρουσιάζει μέσα από το βιβλίο του “Οι μεγάλες πολιτικές δολοφονίες στη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα” νέα ντοκουμέντα, άγνωστα γεγονότα και αδημοσίευτες φωτογραφίες, που αφορούν έξι δολοφονίες: του βασιλιά Γεώργιου Α’, του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Γιάννη Ζεύγου, του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ, του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, του μέλους της ΕΔΑ και της Νεολαίας Λαμπράκη Γιάννη Χαλκίδη και του βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργου Τσαρουχά.

Στο εισαγωγικό σημείωμά του ο συγγραφέας σημειώνει: “Επεκτείνοντας την έρευνα και εξετάζοντας διεξοδικά το καθένα από αυτά τα εγκλήματα, διαπίστωσα έκπληκτος ότι παρουσίαζαν μεταξύ τους αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Ομοιότητες τέτοιες, που οδηγούν τον καθένα να αναρωτιέται μήπως οργανώθηκαν από το ίδιο σκοτεινό κέντρο, αν και η πρώτη πολιτική δολοφονία που περιγράφω απέχει από την τελευταία κοντά επτά δεκαετίες. Κι όμως η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε τόσο κατά τη διάπραξη όσο και στη συγκάλυψη των φυσικών και ηθικών αυτουργών παρέμενε σχεδόν η ίδια. Λες και οι δολοφονίες αυτές σχεδιάζονταν και εκτελούνταν από έναν κοινό εγκέφαλο”. Ο κ. Κουζινόπουλος προσθέτει πως “η βορειοελλαδική πρωτεύουσα έμεινε στην ιστορία και για μία δυσάρεστη πτυχή της, ως η πόλη των πολιτικών δολοφονιών, δεδομένου ότι εδώ στη διάρκεια του 20ού αιώνα, σε σκοτεινές περιόδους της νεότερης ιστορίας, οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν μεγάλες πολιτικές δολοφονίες, οι περισσότερες των οποίων ελάχιστα εξιχνιάστηκαν και οι ηθικοί αυτουργοί τους δεν βρέθηκαν ποτέ, παραμένοντας στο απυρόβλητο”. Γιατί όμως; Ο συγγραφέας επιχειρεί να δώσει μία εξήγηση: “Ήταν πολύ συγκεκριμένοι οι λόγοι για τους οποίους η Θεσσαλονίκη μετατράπηκε σε θέατρο πολιτικών δολοφονιών, καθώς είχε να επιδείξει, τουλάχιστον τις πρώτες δεκαετίες της απελευθέρωσής της από τον οθωμανικό ζυγό, λαμπρές σελίδες αγωνιστικής πορείας”.
Η “ΜτΚ” δημοσιεύει σήμερα στοιχεία των έξι πολιτικών δολοφονιών μέσα από αποσπάσματα από τις 344 σελίδες του βιβλίου του κ. Κουζινόπουλου.

ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΥΓΚΑΛΥΨΗΣ
Κατά την έρευνα των έξι δολοφονιών εντόπισε και κοινό στοιχείο των πολιτικών εγκλημάτων: “Ήταν οι συντονισμένες προσπάθειες που είχαν καταβληθεί για τη συγκάλυψη των δολοφόνων αλλά πρωτίστως των ηθικών αυτουργών εκείνων των δολοφονιών. Και τα σενάρια που είχαν εξυφανθεί για τον αποπροσανατολισμό των ανακρίσεων και την απόκρυψη των δραστών και των εμπνευστών λες και είχαν αντιγραφεί με το ίδιο ξεθωριασμένο καρμπόν”, υπογραμμίζει. Προσθέτει ακόμη ότι “σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξε πληθώρα απίθανων συμπτώσεων και απίστευτων περιστατικών, που αυτά τελικά και όχι η επιδεξιότητα ή η καπατσοσύνη των αστυνομικών αρχών ήταν που οδήγησαν στον εντοπισμό των δολοφόνων. Και δίχως εκείνες τις συμπτώσεις ίσως να μη γινόταν ποτέ γνωστή η ταυτότητα των δραστών”.
Πιο αναλυτικά ο κ. Κουζινόπουλος γράφει σε διάφορα σημεία του βιβλίου του:
Για τη δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α’
“Ο δολοφόνος του βασιλιά Γεώργιου του Α’ επιχειρήθηκε να εμφανιστεί ως ‘αναρχικός’. Και όταν αποκάλυψε στη βασίλισσα Όλγα τους ηθικούς αυτουργούς εκείνου του αποτρόπαιου εγκλήματος, λίγο μετά είχε το τέλος του δολοφόνου του Τζον Κένεντι, του Λι Χάρβεϊ Όσβαλντ, που δολοφονήθηκε, ενώ ήταν κρατούμενος. Αλλά και ο ογκώδης φάκελος της δικογραφίας που είχε σχηματιστεί για την υπόθεση καταστράφηκε από… τυχαία πυρκαγιά στην καμπίνα του πλοίου με το οποίο θα μεταφερόταν στην πρωτεύουσα.
”Ίσως να ήταν άγνωστη ακόμη, αν και πέρασε μισός αιώνας από τότε, η ταυτότητα του ατόμου που δολοφόνησε στις 5 Μαρτίου 1913 στη γωνία των οδών Βασιλίσσης Όλγας και Αγίας Τριάδας το διαμένοντα μόνιμα στη Θεσσαλονίκη εκείνο το διάστημα βασιλιά Γεώργιο τον Α’. Ο δολοφόνος του, ο Αλέξανδρος Σχινάς, θα μπορούσε εύκολα να διαφύγει, όπως εξάλλου το επιχείρησε, καθώς ο βασιλιάς είχε βγει περίπατο χωρίς την επιβαλλόμενη προστασία φρουρών, αλλά συνοδευόμενος μόνον από τον υπασπιστή του, ταγματάρχη Φραγκούδη. Ευτυχώς βρέθηκαν κατά τύχη να περνούν από το σημείο εκείνο δύο κρητικοί χωροφύλακες, οι οποίοι ήταν αυτοί που βοήθησαν στη σύλληψη του δράστη”.
Για τη δολοφονία του Γιάννη Ζεύγου
“Ο δράστης της δολοφονίας του Γιάννη Ζεύγου επιχειρήθηκε αρχικά να εμφανιστεί ως ‘αποσκιρτήσας ανανήψας κομμουνιστής’. Και όταν αποκαλύφθηκε από μαρτυρίες συνεργατών του ότι το σχέδιο της δολοφονίας είχε καταστρωθεί στο ίδιο το υπουργείο Ασφάλειας, τότε άλλαξε το τροπάριο και εφευρέθηκε ο ροζ ισχυρισμός της… ερωτικής αντιζηλίας. Ευτυχώς ο ίδιος ο φονιάς, λίγο πριν να πεθάνει, σε ένα ξέσπασμα μεταμέλειας αποκάλυψε εκείνους που όπλισαν το δολοφονικό του χέρι.
”Ίσως ακόμη μέχρι σήμερα να μην ξέραμε ποιος δολοφόνησε τον πρώην υπουργό Γεωργίας, ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννη Ζεύγο, στις 20 Μαρτίου 1947 στην οδό Αγίας Σοφίας, αν εκείνη την ώρα δεν χάζευε τις βιτρίνες των γειτονικών καταστημάτων ο ναυτικός Γεώργιος Μπέζας. Ο οποίος, όταν άκουσε τους πυροβολισμούς και είδε ένα άτομο να απομακρύνεται τρέχοντας από την οδό Γεωργίου Σταύρου, χωρίς να ξέρει καν τι είχε συμβεί και ποιος είχε δολοφονηθεί, το καταδίωξε και το πρόλαβε ακινητοποιώντας το στη γωνία Αριστοτέλους με Τσιμισκή. Κι εκεί με τη βοήθεια ενός αστυνομικού εκτός υπηρεσίας, που κατά τύχη βρέθηκε εκεί, συνέλαβαν το άτομο και το οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα. Όπου έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι επρόκειτο για το δολοφόνο του Ζεύγου, τον Χρήστο Βλάχο”.
Για τη δολοφονία του Τζορτζ Πολκ
“Στην περίπτωση της δολοφονίας του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ επιστρατεύτηκαν μυστικές και φανερές υπηρεσίες σε Ελλάδα και ΗΠΑ για τη συσκότιση του εγκλήματος και τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Και για να καθησυχαστεί η διεθνής κοινότητα, που απαιτούσε την αποκάλυψη των δολοφόνων, τότε ‘φορτώθηκε’ το έγκλημα στις πλάτες τριών ατόμων, που ήταν όμως παντελώς άσχετοι με την υπόθεση: Ο ένας βρισκόταν την ώρα του εγκλήματος εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, ο δεύτερος ήταν νεκρός από καιρό και για τον τρίτο, που ως άλλος Ντρέιφους κλείστηκε άδικα δώδεκα χρόνια στη φυλακή, το μόνο ενοχοποιητικό στοιχείο ήταν ότι… μιλούσε καλά αγγλικά”.
”Σε ένα πολιτικό έγκλημα με διεθνή απήχηση, που διαπράχθηκε στη Θεσσαλονίκη, αυτό του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πόλκ στις 8 Μαΐου 1948, δεν θα είχαν έρθει στο φως λεπτομέρειες, αν δεν υπήρχε κι εδώ μία μη αναμενόμενη για τους δράστες σύμπτωση. Παρότι ο νεκρός ανταποκριτής από τις ΗΠΑ ήταν δεμένος πισθάγκωνα με καραβόσχοινο, το σχοινί χαλάρωσε από το νερό και έπειτα από μία εβδομάδα παραμονής στον πάτο του Θερμαϊκού το πτώμα βγήκε στην επιφάνεια. Διαλύοντας εκτός των άλλων και το μύθο των αστυνομικών αρχών που ήθελε τον Τζορτζ Πολκ να βρίσκεται στους αντάρτες. Η κατάρρευση εκείνης της εκδοχής ήταν που οδήγησε τα σαΐνια της αστυνομίας, τους Κλουζώ της εποχής, να κατασκευάσουν ως δράστη το δημοσιογράφο Γρηγόρη Στακτόπουλο”.
Για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη
“Η πολιτική δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη από μία συμμορία παρακρατικών και κρατικών οργάνων το Μάιο του 1963 καταχωρήθηκε ως ‘τροχαίο ατύχημα’. Για να ακολουθήσει ένα ρεσιτάλ πολιτικών, αστυνομικών, δικαστικών και άλλων παρεμβάσεων, ώστε να μείνουν στο απυρόβλητο οι ένοχοι.
”Στην υπόθεση Λαμπράκη ενδεχομένως ακόμη, μισό και πλέον αιώνα από τη διάπραξη εκείνης της στυγερής πολιτικής δολοφονίας, να ίσχυε η άποψη που αρχικά είχαν διοχετεύσει οι αστυνομικές αρχές περί ‘τροχαίου ατυχήματος’. Δυστυχώς για τους δολοφόνους την κατάλληλη στιγμή στην κατάλληλη θέση ‘φύτρωσε’ τυχαία ένας απρόβλεπτος γι’ αυτούς παράγοντας. Ένας αίλουρος, ένα από τα παιδιά σαλταδόρους της Κατοχής, ο ‘Τίγρης’ Μανώλης Χατζηαποστόλου, ο οποίος με το παράτολμο και επικίνδυνο για τη ζωή του σάλτο που έκανε, καθώς το τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι δολοφόνοι, βρίσκονταν εν κινήσει, κατόρθωσε παλεύοντας πάνω στην καρότσα με τους δύο δράστες, Κοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη, να το ακινητοποιήσει βοηθώντας στη σύλληψή τους”.
Για τη δολοφονία του Γιάννη Χαλκίδη "Για την εν ψυχρώ εκτέλεση του νεαρού αγωνιστή κατά της χούντας Γιάννη Χαλκίδη (σ.σ. τη νύχτα της 4ης προς 5ης Σεπτεμβρίου 1967) προβλήθηκε από τις χουντικές αρχές της εποχής ο ισχυρισμός της ανταλλαγής πυροβολισμών αστυνομικών με οπλισμένους καταδιωκόμενους’. Και για να τεκμηριωθεί εκείνη η κατασκευασμένη κατηγορία, εμφανίστηκε από το πουθενά κι ένα περίστροφο, αν και αποδεδειγμένα ο δολοφονημένος αγωνιστής του αντιδικτατορικού κινήματος και οι συναγωνιστές του ήταν εντελώς άοπλοι”.
Για τη δολοφονία του Γιώργη Τσαρουχά
“Στη δολοφονία του τέως βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργου Τσαρουχά, επικεφαλής του αντιδικτατορικού αγώνα στη Θεσσαλονίκη, θα ίσχυε ίσως ακόμη μέχρι τις ημέρες μας το σενάριο των αρχών της δικτατορίας περί ‘τυχαίου θανάτου εκ καρδιακής προσβολής’. Είχε μάλιστα κινηθεί όλος ο μηχανισμός της χούντας στη Βόρεια Ελλάδα, με απανωτές πιέσεις και ανοικτή παρέμβαση στις δικαστικές αρχές, για να αποσιωπηθούν οι πραγματικές συνθήκες θανάτου και οι δράστες της δολοφονίας του Τσαρουχά.
”Στη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γιώργη Τσαρουχά από τα όργανα της δικτατορίας, στις 9 Μαΐου 1968, έπειτα από μεσαιωνικά βασανιστήρια στα κρατητήρια της ΚΥΠ Θεσσαλονίκης, ίσως ακόμη να επικρατούσε η εκδοχή των χουντικών αρχών περί ‘θανάτου εξ εμφράγματος λόγω αρτηριοσκληρώσεως’. Ευτυχώς υπήρξε ένας οξυδερκής και παρατηρητικός δικαστικός, ο Χρήστος Ηλιάδης, ο οποίος διενεργώντας εξονυχιστική ανάκριση μετά τη μεταπολίτευση ανακάλυψε τυχαία, πεταμένο σε ένα συρτάρι της αστυνομίας, έναν φάκελο που απ’ έξω έγραφε ‘Τσαρουχάς’, περιέχοντας φιλμ της σήμανσης, με φωτογραφίες οι οποίες είχαν τραβηχτεί στο νεκροτομείο. Όταν εμφάνισε το φιλμ, έκπληκτος διαπίστωσε ότι οι φωτογραφίες έδειχναν τον Τσαρουχά νεκρό στο τραπέζι του νεκροτομείου, με το κορμί κατάμαυρο από τα σημάδια των φριχτών βασανιστηρίων στα οποία είχε υποβληθεί και εξαιτίας των οποίων οδηγήθηκε στο θάνατο”.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΝ ΤΡΙΤΗ
Το βιβλίο “Οι μεγάλες πολιτικές δολοφονίες στη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα” του δημοσιογράφου-συγγραφέα Σπύρου Κουζινόπουλου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ιανός”, θα παρουσιαστεί την Τρίτη, στις 7 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο του “Ιανού” (Αριστοτέλους 7).
Για το βιβλίο θα μιλήσουν:
Ο πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Μυλόπουλος.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης Μόσχος Βοϊτσίδης.
Ο ιστορικός Βασίλης Γούναρης, καθηγητής στη Φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρεμβαίνουν σύντομα:
Η Καίτη Τσαρουχά, κόρη του δολοφονημένου από τη χούντα βουλευτή της Αριστεράς Γιώργη Τσαρουχά.
Ο τέως υπουργός Στέλιος Παπαθεμελής, συνήγορος του Γρηγόρη Στακτόπουλου στην πολύκροτη υπόθεση της δολοφονίας Πολκ.
Ο δικηγόρος Κώστας Χορομίδης, που υπήρξε συνήγορος πολιτικής αγωγής στις πολιτικές δολοφονίες Λαμπράκη, Χαλκίδη και Τσαρουχά.

Πηγή: http://www.makthes.gr/news/reportage/115974/