Η αποστολή του δημοσιογράφου και οι κίνδυνοι στα ΜΜΕ

Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ενώ κηρύσσει την έναρξη του Παγκόσμιου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου. Δίπλα του στο πάνελ τα μέλη του ΔΣ ης ΕΣΗΕΜΘ (από αριστερά): Σταύρος Ρεπανάς, Σπύρος Κουζινόπουλος, Δημήτρης Γουσίδης, ο πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (ΔΟΔ) Κένεθ Άστον, ο Χρήστος Λαμπρινός, ο Γεν. Γραμματέας της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (ΠΟΔ) Μπόρις Ζαχάροφ, ο Γεράσιμος Δώσσας, ο Πολύκλειτος Λεφόπουλος και ο Γιάννης Νικολόπουλος

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των δημοσιογράφων σε μια σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία; Ποια η ευθύνη τους απέναντι στην κοινή γνώμη, αλλά και ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την εισβολή στο χώρο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων που προσπαθούν να ποδηγετήσουν την πληροφόρηση; Απαντήσεις στα καίρια αυτά ερωτήματα για την εποχή μας, είχε δώσει ο Χρήστος Σαρτζετάκης πριν 39 χρόνια, κηρύσσοντας ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας τότε, τις εργασίες του Παγκόσμιου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου που είχε οργανώσει στη Θεσσαλονίκη η Ένωση Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης.

Στο συνέδριο της ΕΣΗΕΜΘ με θέμα "Τύπος και Δημοκρατία" που είχε πραγματοποιηθεί από τις 29 Οκτωβρίου ως τις 4 Νοεμβρίου 1985, στο πλαίσιο του εορτασμού των 2.300 χρόνων από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης, συμμετείχαν 150 σύνεδροι από 40 χώρες και των πέντε ηπείρων, κυρίως δημοσιογραφικά στελέχη (διευθυντές και αρχισυντάκτες μερικών από τα σημαντικότερα ΜΜΕ του κόσμου) οι οποίοι με τις εισηγήσεις τους είχαν προσθέσει σημαντικές ψηφίδες στην ανάγκη λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης, έντυπων και ηλεκτρονικών με δημοκρατικό τρόπο και στην υπηρεσία πάντα της αντικειμενικής και πλουραλιστικής ενημέρωσης των πολιτών.

Επίσκεψη του Χρ. Σαρτζετάκη στην έκθεση για τον τύπο της Βόρειας Ελλάδας που είχε διοργανωθεί στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Δημοσιογραφικού Συνεδρίου. Τον ξεναγεί ο Σπύρος Κουζινόπουλος, ενώ παρακολουθεί ο τότε πρόεδρος της ΕΣΗΕΜΘ, Χρ. Λαμπρινός.

Αναφερόμενος στο ρόλο του δημοσιογράφου ο Χρήστος Σαρτζετάκης, σημείωνε με έμφαση στην ομιλία του ότι η σωστή άσκηση του δημοσιογραφικού λειτουργήματος, δηλαδή η διάδοση των ιδεών και η αντικειμενική πληροφόρηση, υπηρετεί ένα υψηλότερο στόχο: Είναι δείγμα πολιτισμού αλλά και απαλύνει τις οξύτητες και τις βίαιες αντιπαραθέσεις που οπωσδήποτε μόνο θετικό στοιχείο για τη Δημοκρατία δεν αποτελούν. Ενώ στις διεθνείς σχέσεις προάγει την αλληλοκατανόηση μεταξύ των λαών, κάτι που οδηγεί στην ειρήνη.

Ο ρόλος του δημοσιογράφου

Επισημαίνοντας την υποχρέωση των λειτουργών της ενημέρωσης απέναντι στον αναγνώστη, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρατηρούσε: "Ο δημοσιογράφος που σέβεται στοιχειωδώς τον αναγνώστη, έχει υποχρέωση, να μη ωθεί την έκφραση της προσωπικής του γνώμης μέχρις αλλοιώσεως των γεγονότων και να μη επιδίδεται με διαστρεβλωμένη παρουσίασή τους εις τον πνευματικό βιασμό του αναγνώστου, που τυχαίνει να τον εμπιστεύεται". Φέρνοντας σαν παράδειγμα τη χάλκευση φανταστικών ειδήσεων.

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Χρήστος Σαρτζετάκης επισημαίνοντας ότι δεν είναι αδικαιολόγητη η κριτική που ασκείται με το χαρακτηρισμό της ελευθερίας του Τύπου ως ψεύδους, από την ώρα που ο τύπος δεν έχει την οικονομική του αυτοδυναμία, παρατηρούσε εύστοχα: " Η διαφήμησις, που αντισταθμίζει ικανό, πολλές φορές αποφασιστικής σημασίας, μέρος των δαπανών εκδόσεως, κατευθύνεται, όπως είναι φυσικό, εις τα μεγάλης κυκλοφορίας έντυπα. Έτσι κατολισθαίνουν και αυτά εις την χειραγώγησή τους από οικονομικά συγκροτήματα, όχι βεβαίως πάντοτε καθαρότητος προθέσεων, ενώ τα μικρής κυκλοφορίας έντυπα, όταν δεν εξαφανίζονται, λιμοκτονούν. Όλοι αυτοί οι παράγοντες ωθούν εις την συγκέντρωση των επιχειρήσεων του τύπου, ἡ οποία και αποτελεί σαφή κίνδυνο της πολυφωνίας του".

Καταλήγοντας ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου ότι ο τύπος γνώμης κινδυνεύει να εξαφανιστεί προς όφελος του τύπου πληροφορίας, πληροφορίας όμως αμφιβόλου ποιότητας, αφού πολλές φορές επιλέγεται το εντυπωσιακό, το οποίο και προτιμάται από το ουσιαστικό. Ενώ υπογράμμιζε πως "ο δημοσιογράφος κινδυνεύει να καταδικασθεί εις την υπηρέτησιν άλλων συμφερόντων, χάνοντας έτσι την ιδική του ελευθερία εκφράσεως".

Πόσο σοφά ηχούν στις μέρες μας τα λόγια του Χρήστου Σαρτζετάκη πριν 39 χρόνια, πόσο επίκαιρα είναι και σήμερα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει.