Η παρακολούθηση ενός στρατηγού πριν 88 χρόνια

Του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η ιστορία με την παρακολούθηση μέσω "επισυνδέσεων" του τέως αρχηγού ΓΕΕΘΑ, Κωνσταντίνου Φλώρου, καθώς επίσης πολιτικών, στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και δημοσιογράφων από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, δεν αποτελεί σημερινό μόνο φαινόμενο. Δεδομένου ότι υπήρξε  παρόμοιο περιστατικό πριν 88 χρόνια, όταν βρέθηκε να παρακολουθούνται από την τότε κυβέρνηση Μεταξά πολιτικοί αλλά και ο τιμημένος στρατηγός Θ. Μανέτας.

Η διαφορά μεταξύ εκείνων των παρακολουθήσεων και των σημερινών, είναι ότι τότε οι παρακολουθούμενοι, με επικεφαλής τον στρατηγό είχαν αντιδράσει έντονα, ενώ οι σημερινοί στρατιωτικοί και πολιτικοί για τους δικούς τους ανεξήγητους λόγους αρνήθηκαν μέχρι στιγμής να πάρουν δημόσια θέση και να καταγγείλουν τους παρακρατικούς μηχανισμούς που βίαια είχαν παραβιάσει την ιδιωτική τους ζωή. 

Το θέμα είχε ανακύψει όταν ο στρατηγός Μανέτας, που στο μεταξύ είχε αποστρατευθεί και είχε εκλεγεί βουλευτής Αρκαδίας με το Κόμμα Φιλελευθέρων, κατήγγειλε σε συνεδρίαση του κοινοβουλίου στις 29 Ιουλίου 1936 ότι τόσο ο ίδιος όσο και άλλα πρόσωπα παρακολουθούνταν εντατικά από όργανα της Ειδικής Ασφάλειας, μετά από εντολή από την κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά, η οποία είχε διοριστεί τρεις μήνες πριν από το βασιλιά Γεώργιο, κατά παράβαση της αρχής της δεδηλωμένης και είχε πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από όλα τα κόμματα της εποχής πλην του ΚΚΕ, παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Μεταξάς είχε λάβει στις εκλογές του Ιανουαρίου 1936 μόλις 50.137 ψήφους και επτά έδρες στη Βουλή., 

Ο στρατηγός Θεόδωρος Μανέτας

Σύμφωνα με τα όσα είπε πει ο στρατηγός ε.α., ο οποίος μάλιστα κατάγονταν από την οικογένεια του ήρωα της επανάστασης του 1821 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, την ενημέρωση ότι παρακολουθούνταν, την είχε από ξένη Πρεσβεία στην Αθήνα, γεγονός που σήμαινε ότι η κυβέρνηση Μεταξά ήταν έκθετη απέναντι στους ξένες αλλά και δημιουργούνταν θέματα εθνικής ασφαλείας. Τόνιζε δε ότι αν δεν σταματούσε αυτή η άτοπη εναντίον του ενέργεια θα αναγκάζονταν να χειροδικήσει κατά των οργάνων της Ασφάλειας που τον παρακολουθούσαν.

Να σημειώσουμε ότι μιλάμε για μία εποχή κατά την οποία δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί τα κινητά τηλέφωνα, ακόμη και τα σταθερά τηλέφωνα ήταν ελάχιστα και η παρακολούθηση των ατόμων που δεν ήταν αρεστά στις αρχές γίνονταν από όργανα της αρμόδιας για την “Δίωξη του Κομμουνισμού” Ειδικής Ασφάλειας η οποία μετά τον εμφύλιο πόλεμο ονομάστηκε Εθνική Ασφάλεια.

Είναι χαρακτηριστικό ένα σημείο της καταγγελίας του στρατηγού Μανέτα, όπως το απέδωσε την επόμενη ημέρα η συντηρητική αθηναϊκή εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ (φύλλο της 30ης Ιουλίου 1936):

“Τα κοινωνικά αποβράσματα είναι ανάξια να εκτελέσουν το έργον το οποίον τοις ανετέθη, διότι οσάκις ήθελον να αποφύγω την παρακολούθησιν, το κατόρθωνα ευκόλως, αλλά δια της ενεργείας των αυτής εκθέτουν την κυβέρνησιν”.

Να αναφέρουμε εδώ ότι παρότι είχε μικρό διάστημα στη διακυβέρνηση της χώρας, ο Μεταξάς είχε αρχίσει να δείχνει τις πραγματικές προθέσεις του. Ήταν χαρακτηριστικό ένα υπόμνημα που είχε στείλει στην κυβέρνηση και τα κόμματα η “Ένωσις υπέρ των Ελευθεριών του Ανθρώπου και του Πολίτου”, καταγγέλονταν ότι “αι αυθαίρετες και αντισυνταγματικές ή παράνομες πράξεις από τα κρατικά όργανα όχι μόνον δεν έπαυσαν αλλά πολλαπλασιάζονται, λαμβάνουσιν οσημέραι μεγαλυτέραν έκτασιν”. (Εφημερίδα Η ΠΡΩΪΑ, 31 Ιουλίου 1936).

Ποια ήταν η αντίδραση της κυβέρνησης Μεταξά; Στην αρχή αρνήθηκε κατηγορηματικά μέσα στη Βουλή ότι υπήρξε παρακολούθηση, όμως την επόμενη ημέρα, μετά το σάλο που προκλήθηκε, διοχέτευσε την κατευθυνόμενη πληροφορία ότι ο υπουργός Εσωτερικών Θ. Σκυλακάκης κάλεσε τον διοικητή της Ειδικής Ασφάλειας Αγγελέτο αι τον ρώτησε σχετικά. Κι ότι εκείνος του απάντησε ότι “ουδεμίαν τοιαύτην εντολήν έδωκεν, δεν απέκλεισε όμως το ενδεχόμενον της παρακολουθήσεως του κ. Μανέτα υπότινος οργάνου της Ασφαλείας εκ παρεξηγήσεως ή εν συναρτίσει προς άλλην παρακολούθησιν”. (Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ 31-7-1936).

Εφημερίδα Μακεδονία, 2 Αυγούστου 1936

Και Επειδή φαίνεται ότι κανείς δεν είχε πεισθεί με το ...παραμύθι της “παρεξηγήσεως”, αναγκάσθηκε να βγει δημόσια και ο υπουργός Σκυλακάκης και παραδεχόμενος εμμέσως την παρακολούθηση του στρατηγού, δήλωσε ότι σταματάει η παρακολούθηση των πολιτικών προσώπων και έκανε λόγο για “επιτήρηση της οικίας” του στρατηγού. Για να προσθέσει: "Εδόθησαν εν πάση περιπτώσει αι δέουσαι διαταγαί δια την περιστολήν των υπερβασιών εις ας διάφορα όργανα παρασύρονται εκ κακής αντιλήψεως, Θα επιδιωχθή δε και μια αυστηρά εκλογή των οργάνων της Ασφαλείας”. (Εφημερίδα Μακεδονία, 2 Αυγούστου 1936).

Φυσικά, όπως είναι γνωστό, όχι μόνο δεν τηρήθηκαν εκείνες οι διαβεβαιώσεις, αλλά και αυξήθηκαν το επόμενο διάστημα τα κρούσματα αυθαιρεσιών, τρομοκρατίας, παρακολουθήσεων και περιστολής των δημοκρατικών ελευθεριών από την κυβέρνηση Μεταξά που οδήγησαν στην επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου 1936. Ο δρόμος προς την εκτροπή είχε μόλις ανοίξει...