30 χρόνια από το θάνατο του Κώστα Δημάδη

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από το θάνατο του Κώστα Δημάδη, μιας κορυφαίας μορφής της δημοσιογραφίας στη Θεσσαλονίκη και όχι μόνο που άφησε εποχή για τη φλόγα που εξέπεμπε, τις δημοκρατικές του ιδέες, το θάρρος, την τιμιότητα και τον πατριωτισμό του.

Ο Κώστας Δημάδης, υπήρξε από τους ογκόλιθους της δημοσιογραφίας στη Βόρεια Ελλάδα και λάμπρυνε με την συμμετοχή του την Ένωση Συντακτών Μακεδονίας-Θράκης (ΕΣΗΕΜΘ) της οποίας υπήρξε από τα πρώτα της μέλη. Συγκλονιστικά τα ρεπορτάζ, στο ξεκίνημα της δημοσιογραφικής διαδρομής του στη "Μακεδονία" ως πολεμικός ανταποκριτής στο αλβανικό μέτωπο κι αργότερα στις εφημερίδες του ΚΚΕ "Λαϊκή Φωνή" και ανταποκριτής στον "Ριζοσπάστη" τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς. Κι ακόμη, στυλοβάτης του μυστικού τύπου της Εθνικής Αντίστασης με την αφανή προσφορά του στην εφημερίδα του ΕΑΜ Μακεδονίας "Ελευθερία".  

Γεννήθηκε στην Καλλίπολη της Ανατ. Θράκης το 1914 και πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 25 Απριλίου 1994. Στη Θεσσαλονίκη εγκαταστάθηκε το 1922 μαζί με τους πρόσφυγες γονείς του. Μαθητής ακόμη γυμνασίου, εμφανίζεται το 1929 ως αρχισυντάκτης του μαθητικού περιοδικού "Νεανική Σκέψη" και λόγω των δημοκρατικών και προοδευτικών του ιδεών αποβλήθηκε από το Β΄ Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης στο οποίο φοιτούσε. 

Ο Κώστας Δημάδης (επάνω δεξιά) ως απεσταλμένος μαζί με δημοσιογράφους άλλων εφημερίδων στο αρχηγείο του "Δημοκρατικού Στρατού" μαζί μα τα μέλη επιτροπής του ΟΗΕ για τον ελληνικό Εμφύλιο.

Ο Κώστας Δημάδης από το 1933, μόλις γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και άρχισε τη συνεργασία του με τη "Μακεδονία"  στην οποία παρέμεινε εργαζόμενος επί 61 χρόνια. Πήρε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο από όπου έστελνε ανταποκρίσεις στην εφημερίδα του.

Ο Κ. Δημάδης, μαζί με τους άλλους Θεσσαλονικείς δημοσιογράφους που ήταν πολεμικοί ανταποκριτές, τους Β. Βεντούρα, Τ. Οικονομίδη, Ι. Ταχογιάννη κ.α., που βρίσκονται στην «πρώτη γραμμή του πυρός», με αποκλειστικές ανταποκρίσεις τους από το μέτωπο, μεταδίδουν στις εφημερίδες της πόλης τις ειδήσεις του πολέμου. Φυσικά οι εφημερίδες αυτές γίνονται ανάρπαστες.  Όπως σημείωνε ο Γιώργος Βαφόπουλος:

Οι εφημερίδες είχαν κι΄ όλας αναγγείλει τις πρώτες επιτυχίες των προφυλακών μας και τούτο ήταν μια μικρή χαρά μέσα στη μεγάλη μας θλίψη… Οι εφημερίδες και το ραδιόφωνο είχαν προσθέσει στην προσδοκία της νίκης κι΄ ένα τόνο θριάμβου…. Οι Θεσσαλονικείς έσκυβαν κάθε πρωί πάνω στην εφημερίδα να διαβάσουν πρώτα τα ονόματα των τραυματιών και έπειτα τις ειδήσεις του πολέμου…. 

Ο Κ. Δημάδης κατά τη διάρκεια της κατοχής οργανώθηκε στην αντιστασιακή οργάνωση "Ελευθερία" που είχε δημιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη ένα μόλις μήνα μετά την είσοδο των Ναζί στην πόλη και ενεργοποιήθηκε στον μυστικό τύπο της Αντίστασης, βοηθώντας με κάθε τρόπο στην έκδοση των αντιστασιακών εφημερίδων.. 

Μετά την απελευθέρωση, τον Οκτώβριο του 1944, ανέλαβε πολιτικός συντάκτης στην εφημερίδα Λαϊκή Φωνή, που υπήρξε όργανο του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, καθώς και ανταποκριτής του Ριζοσπάστη, παρουσιάζοντας με τα εκατοντάδες ρεπορτάζ και ανταποκρίσεις του ανάγλυφη την κατάσταση που επικρατούσε στο βορειοελλαδικό χώρο κατά την ανώμαλη εκείνη εμφυλιακή περίοδο της λεγόμενης ¨Λευκής Τρομοκρατίας. Μάλιστα, συνελήφθη τον Οκτώβριο του 1946 και φυλακίστηκε για 50  μέρες μαζί με τον χρονογράφο της Λαϊκής Φωνής Νίκο Παπαπερικλή στη φυλακή του στρατοπέδου "Παύλος Μελάς".

Σε ένα εκτενές ρεπορτάζ του που δημοσιεύθηκε στον Ριζοσπάστη τον Ιανουάριο του 1947 και με αφορμή την επικείμενη επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη Επιτροπής του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που διερευνούσε τις συνθήκες που οδήγησαν την Ελλάδα στον Εμφύλιο Πόλεμο,  ο Κ. Δημάδης παρουσίαζε ένα πλήθος στοιχείων τις διώξεις του αριστερού Τύπου στη Μακεδονία και τη Θράκη. Όπως έγραφε:

Κώστας Δημάδης

"Ο Τύπος του λαού αντιμετωπίζει πρωτοφανή και πολυμέτωπο διωγμό εδώ στη Βόρεια Ελλάδα και ουσιαστικά τελεί υπό απαγόρευση. Αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους χιτλεροφασίστες επιδρομείς, εκδίδονταν νόμιμα στη Βόρεια Ελλάδα 16 καθημερινές, δισεβδομαδιαίες ή εβδομαδιαίες πολιτικές εφημερίδες, όργανα των κομμάτων του ΕΑΜ, που όλες σχεδόν βγαίνανε παράνομα στον καιρό της τριπλής φασιστικής κατοχής και καθοδηγούσαν ηρωϊκά το λαό μας στον επικό αντιφασιστικό αγώνα. Η "Λαϊκή Φωνή" και η "Ελευθερία" στη Θεσσαλονίκη, η "Νίκη" στην Καβάλα, ο "Νέος Δρόμος" στη Δράμα, η "Νίκη" στις Σέρρες, η "Ελεύθερη Φωνή" στο Κιλκίς, η "Ελεύθερη Ελλάδα" στην Ξάνθη, η "Ανόρθωση" στην Κομοτηνή, η "Φωνή του Έβρου" στην Αλεξανδρούπολη, η "Νίκη" στην Κοζάνη, ο "Ελεύθερος Λαός" στη Βέροια, η "Εξόρμηση" στη Νάουσα, η "Ελεύθερη Γνώμη" στην Έδεσσα, το "Λαϊκό Βήμα" στην Καστοριά, η "Νίκη" και ο "Αγώνας" στη Φλώρινα. Τι έγιναν όλες αυτές οι δημοκρατικές εφημερίδες;"

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονταν στο ρεπορτάζ, οι διευθυντές, οι τυπογράφοι και πολλοί από τους δημοσιογράφους αυτών των εφημερίδων ήταν στις φυλακές με αποφάσεις Εκτάκτων Στρατοδικείων, ορισμένοι μάλιστα καταδικασμένοι σε ισόβια, ενώ τα γραφεία και τα τυπογραφεία τους είχαν υποστεί επιδρομές και καταστροφές των γραφείων, των εγκαταστάσεων και των τυπογραφείων τους.  (Βλέπε αναλυτικά το δημοσίευμα στον Ριζοσπάστη 10 Ιανουαρίου 1947)

Η δολοφονική επίθεση

Τρεις μόλις μέρες μετά τη δημοσίευση του αποκαλυπτικού αυτού ρεπορτάζ ο Κώστας Δημάδης θα δεχθεί άνανδρη δολοφονική επίθεση σε έναν από τους κεντρικότερους και πολυσύχναστους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Βάδιζε στις 7,30 το απόγευμα της 13ης Ιανουαρίου 1947 στο πεζοδρόμιο της οδού Βενιζέλου, όταν δύο οπλισμένοι τρομοκράτες, με προτεταμένα τα πιστόλια τους πετάχτηκαν από το απέναντι πεζοδρόμιο, μπροστά από το κατάστημα της "Εμπορικής Ένωσης" και τον πρόσταξαν να προχωρήσει στο στενό αριστερά, ωθώντας τον προς τα εκεί με τη βία. Ο δημοσιογράφος, αντιλαμβανόμενος τους εγκληματικούς τους σκοπούς άρχισε να διαμαρτύρεται έντονα και να φωνάζει "Βοήθεια". Οι τρομοκράτες άρχισαν να τον βρίζουν σκαιότατα και να τον σπρώχνουν. Στις φωνές του, προσέτρεξε ένας στρατιώτης που ζήτησε εξηγήσεις αλλά τον έβρισαν κι αυτόν οι δράστες, δηλώνοντάς του πως είναι αστυνομικοί και να μην ανακατεύονται. Ο στρατιώτης επέμενε οπότε άρχισαν να συγκεντρώνονται διερχόμενοι πολίτες και τότε οι δύο εγκληματίες, φοβούμενοι την αποκάλυψη τους, έδωσαν δύο κλωτσιές στον Κ. Δημάδη και έφυγαν, ενώ δεν εμφανίστηκε κανένα όργανο της τάξης. (εφημερίδα Οδηγητής, 14 Ιανουαρίου 1947) 

Ο Κώστας Δημάδης στο γραφείο του στη Μακεδονία

Το 1963 ανέλαβε τη διεύθυνση της "Μακεδονίας", στην οποία είχε προσληφθεί από το 1933 ως συντάκτης ύλης και από την πρώτη στιγμή ζήτησε από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας πιστή τήρηση των αρχών της δεοντολογίας και του πλουραλισμού. "Τα γράφουμε όλα και απ' όλες τις πλευρές. Όχι μονομερώς. Και να είναι όλα έγκυρα, εξακριβωμένα. Να είναι η αλήθεια. Σκέψου έναν καθρέφτη". (Τάκης Ψαράκης, "Εφημερίδες και δημοσιογράφοι", περιοδικό Ένα, τεύχος 41, 21 Νιοεμβρίου 1985, σ. 246.) 

Με την τακτική αυτή της ισορροπίας η Μακεδονία πέτυχε εντυπωσιακή κυκλοφορία αλλά και να αναγνωριστεί η αντικειμενικότητά και ο πλουραλισμός της, σε βάρος των άλλων ανταγωνιστριών της εφημερίδων της Θεσσαλονίκης που εφάρμοζαν άλλα κριτήρια στην επ[ιλογή των ειδήσεών τους. (Μανώλης Κανδυλάκης, Εφημεριδογραφία της Θεσσαλονίκης,  τομ. Δ΄ University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008, σ. 328).

Από την Μακεδονία  ο Κώστας Δημάδηςοποία αποχώρησε τυπικά λίγες μέρες πριν τον θάνατό του το 1994. Αιωνία η μνήμη του.

Διαβάστε ακόμη: 

https://farosthermaikou.blogspot.com/2016/01/1929.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2015/05/blog-post_25.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2012/10/blog-post_6107.html#more