Η πρώτη μέρα του πραξικοπήματος στη Βορ. Ελλάδα

57 χρόνια από τη δικτατορία της χούντας των συνταγματαρχών

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Πενήντα επτά χρόνια, συμπληρώνονται από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Από την αποφράδα εκείνη Παρασκευή, που μια φούχτα επίορκων αξιωματικών, στηριγμένων στις ξένες “πλάτες” που διέθεταν, βούτηξαν επί επτά ολόκληρα χρόνια τη χώρα στο σκοτάδι, την καθυστέρηση, το αίμα, τη βία και την τρομοκρατία. Για να θυμόμαστε τη μαύρη αυτή επέτειο, παρουσιάζουμε αποκαλυπτικά στοιχεία για τις συλλήψεις στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα τις πρώτες ημέρες μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας.

Η Μακεδονία και η Θράκη, πλήρωσαν ιδιαίτερα βαρύ φόρο αίματος, δακρύων και οδύνης κατά τη μαύρη αυτή περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Με τη ζωή των ηρώων και μαρτύρων του αντιδικτατορικού αγώνα Γιώργου Τσαρουχά και Γιάννη Χαλκίδη. Με τους χιλιάδες συλληφθέντες και εκτοπισμένους στα ξερονήσια της Γυάρου, της Λέρου κ.α. Με τους εκατοντάδες κρατούμενους στις φυλακές του Γεντί-Κουλέ, τις στρατιωτικές φυλακές Διαβατών, τα μπουντρούμια της ασφάλειας στο Βαρδάρι και τη Βαλαωρίτου, καθώς και στα αστυνομικά τμήματα της εποχής εκείνης.

Παραθέτουμε στη συνέχεια ένα χρονικό των συλλήψεων και εκτοπίσεων της χούντας στη Βόρεια Ελλάδα, την πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος, επειδή έχουμε χρέος απέναντι στη Δημοκρατία, απέναντι στην ιστορία, να θυμόμαστε πάντα την μαύρη αυτή επέτειο, προκειμένου να μην επιτραπεί στο μέλλον η επανάληψή παρόμοιων γεγονότων.

Αρχίζουν οι συλλήψεις

Οι συλληφθέντες μόνο κατά την 21η Απριλίου 1967, κυρίως Αριστεροί αλλά και αρκετά στελέχη του Κέντρου, ανήλθαν σε όλη τη χώρα σε 8.270. Στη συνέχεια οι 6.118 από αυτούς εξορίστηκαν τελικώς στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της νήσου Γυάρου.

Από τη Βόρεια Ελλάδα, εκτοπίστηκαν μόνο την πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος συνολικά 1.467 άτομα, άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, σύμφωνα με τους ονομαστικούς καταλόγους ανα νομό που είχε δώσει στη δημοσιότητα το καθεστώς. Από αυτούς, οι 364 προέρχονταν από την πόλη της Θεσσαλονίκης και είχαν συλληφθεί από την Υποδιεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας Θεσσαλονίκης. Στον αριθμό αυτό πρέπει να προστεθούν και άλλοι 78 και προέρχονταν από τον υπόλοιπο νομό, σύμφωνα με τις συλλήψεις που είχε διενεργήσει η Διοίκηση Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης.

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Οι περισσότερες συλλήψεις έγιναν στη βορειοελλαδική πρωτεύουσα, σύμφωνα με τον συγγραφέα του χρονικού «Με τις λόγχες στα πλευρά», Κώστα Παπανικολάου, ο οποίος μας έδωσε την πιο ολοκληρωμένη  καταγραφή των συλλήψεων σε όλη την Ελλάδα, τις πρώτες ημέρες του πραξικοπήματος.

Οι πρώτες πληροφορίες για το πραξικόπημα, έρχονται από την Αθήνα λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 20ης προς την 21η Απριλίου. Δημοσιογράφοι που μεταβαίνουν στο Γ’ Σώμα Στρατού για να εξακριβώσουν τις πληροφορίες, δεν βλέπουν καμιά κίνηση, καθώς τα πάντα ήταν επιφανειακά ήρεμα. Μέχρι τις 4:30 τα ξημερώματα, που τα τανκς βγαίνουν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και επίλεκτα τμήματα καταλαμβάνουν θέσεις σε κεντρικά σημεία της πόλης. Αρχίζουν οι συλλήψεις.

Οι πρώτοι που αντιλαμβάνονται ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει, είναι πολίτες οι οποίοι, πηγαίνοντας στο Σιδηροδρομικό Σταθμό για να επιβιβαστούν σε λεωφορεία του ΟΑΣΘ και να μεταβούν στις δουλειές τους, βλέπουν το σταθμό να είναι κυκλωμένος από τανκς. Κάποιοι από τους πολίτες αυτούς, σταματώντας διερχόμενους οδηγούς ΙΧ αυτοκινήτων, θα καταφέρουν να ειδοποιήσουν έγκαιρα στελέχη της ΕΔΑ και της «Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη», ώστε να αποφύγουν τη σύλληψη.

Πολλοί από τους πατριώτες που συλλαμβάνονται από χωροφύλακες τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος, δέρνονται βάναυσα. Η μεγαλύτερη αγριότητα, εκδηλώθηκε από αστυνομικούς του 16ου αστυνομικού τμήματος Ευόσμου, που κακοποιούν μέχρι αναισθησίας τους περισσότερους από τους πολίτες που συλλαμβάνουν. Μεμονωμένες κακοποιήσεις, έγιναν και σε μερικά άλλα τμήματα όπως στο 10ο τμήμα Νεαπόλεως και στο παράρτημα Σταυρουπόλεως.

Από τους συλληφθέντες, 15 μέλη της Επιτροπής Πόλης της ΕΔΑ Θεσσαλονίκης, μεταφέρθηκαν στα κρατητήρια της Εθνικής Ασφάλειας, που τότε βρίσκονταν στην πλατεία Δημοκρατίας. Η στενότητα χώρου, ήταν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα. Στην Εθνική Ασφάλεια, σε ένα κελί 1,50Χ3 μέτρα, τοποθέτησαν 13 άτομα. Ενώ στις 23 Απριλίου, σε ένα θάλαμο των φυλακών Επταπυργίου στοίβαξαν 200 άτομα. Και στο 13ο τμήμα Επταλόφου, κλείσθηκαν 14 άτομα σε χώρο 2Χ3 μ.

Οι κεντρικοί δρόμοι της Θεσσαλονίκης, μόλις γίνεται γνωστή η εκδήλωση του πραξικοπήματος, κατακλύζονται από πλήθη κόσμου, που ζητά διψασμένα να πληροφορηθεί τι ακριβώς συμβαίνει. Μια ομάδα από νέους, ξεκινούν από την οδό Εγνατίας προς το Διοικητήριο, συγκροτώντας αυθόρμητη διαδήλωση. Σιγά-σιγά προστίθενται και άλλοι, κάπου 500 άτομα.

Μπροστά στο υπουργείο Βορείου Ελλάδος, όπως ονομαζόταν τότε, 7 τανκς έχουν στραμμένα τα πολυβόλα καταπάνω τους και ο επικεφαλής του τμήματος ταγματάρχης, ζητά να διαλυθούν γιατί θα διατάξει πυρ. Οι διαδηλωτές οπισθοχωρούν πίσω προς την Εγνατία, με την ελπίδα ότι θα έχουν συγκεντρωθεί και άλλα πλήθη, για μια πιο δυναμική κινητοποίηση. Τίποτα όμως δεν γίνεται εκεί. Και οι ελπίδες ότι θα ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή λαϊκή οργή ενάντια στους νεκροθάφτες της Δημοκρατίας, δυστυχώς δεν επαληθεύονται. Όπως επίσης δεν καρποφορεί και μια άλλη προσπάθεια για τη συγκρότηση διαδήλωσης στην Τούμπα.

Στον υπόλοιπο νομό Θεσσαλονίκης, συλλαμβάνονται 88 άτομα, 34 στον δυτικό τομέα, 23 στον ανατολικό, 9 στο Σωχό και 9 στο Ζαγκλιβέρι.

Το ΠΑΜ και η δολοφονία Τσαρουχά

Μία από τις προσωπικότητες της Αριστεράς που πληροφορείται αμέσως την επιβολή της δικτατορίας, είναι ο βουλευτής της ΕΔΑ, Γιώργης Τσαρουχάς, ο οποίος θα απομακρυνθεί από το σπίτι του, θα κρυφθεί και λίγες μέρες αργότερα θα ηγηθεί της αντιστασιακής οργάνωσης «Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο» στη Θεσσαλονίκη αλλά και θα αναδειχθεί σε γραμματέα της κομματικής οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ. Ο Τσαρουχάς, ως γνωστόν, θα δολοφονηθεί από τη χούντα μέσα στα κρατητήρια της ΚΥΠ Θεσσαλονίκης, στη διάρκεια φρικτών βασανιστηρίων.  

Οι συλληφθέντες από την πόλη και το νομό Θεσσαλονίκης, από τα αστυνομικά τμήματα, θα μεταφερθούν τα μεσάνυχτα της 24ης Απριλίου στο Επταπύργιο, από όπου, ύστερα από τριήμερη παραμονή, μεταφέρονται στη νέα παραλία για να επιβιβασθούν στο αρματαγωγό “ΣΑΜΟΣ” και να μεταφερθούν στον τόπο εξορίας.

ΦΛΩΡΙΝΑ

Όταν το πρωί οι κάτοικοι πληροφορήθηκαν από τα ραδιόφωνα την κήρυξη της δικτατορίας, ανήσυχοι άρχισαν να συγκεντρώνονται γύρω από την κεντρική πλατεία της πόλης, ενώ στις 9:30 π.μ. έκλεισαν όλα τα καταστήματα και λίγο πριν τις 10 άρχισαν οι συλλήψεις από την ασφάλεια και τη χωροφυλακή και ολοκληρώθηκαν μέχρι τις 11 π.μ. Συνολικά, συνελήφθησαν 29 άτομα στο νομό Φλώρινας, από τους οποίους: 7 στη Φλώρινα, 14 στο Αμύνταιο, 2 στο Αμμοχώρι, 2 Άνω-Κάτω Βεύη και από ένας στις κοινότητες Άνω Υδρούσας, Σκλήθρου, Λόφων και Κλειδίου. Σε διαμαρτυρίες των κρατουμένων για τους λόγους της σύλληψής τους, εισέπρατταν στερεότυπα την απάντηση ότι ήταν διαταγή από το στρατό.

Τους Φλωρινιώτες, τους έκλειναν 8 άτομα σε ένα κελί 2Χ1,5 μ. κι εκεί έμειναν 6 ημέρες, υποφέροντας από τρομερό συνωστισμό, ενώ τους πίεζαν με κάθε τρόπο να υπογράψουν δηλώσεις αποκήρυξης των ιδεών τους και αποδοχής της δικτατορίας.

Τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1967, επιβίβασαν τους κρατουμένους, που ήταν δεμένοι με χειροπέδες σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και με συνοδεία και άλλων αυτοκινήτων ξεκίνησαν προς το άγνωστο. Τελικά, η φάλαγγα των αυτοκινήτων, μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι, έφτασε στο Βόλο, το πρωί της 27ης Απριλίου, από όπου οι κρατούμενοι επιβιβάστηκαν σε αρματαγωγό, για να μεταφερθούν στη Γιούρα.

ΚΑΣΤΟΡΙΑ

Στις 10 το πρωί της 21ης Απριλίου 1967, άρχισαν οι συλλήψεις στο νομό Καστοριάς, ενώ παράλληλα διατάχθηκε απαγόρευση της κυκλοφορίας και ο στρατός κατέλαβε θέσεις σε κεντρικά σημεία. Οι γιατροί υποχρεώθηκαν να ζητούν ειδική άδεια για να επισκεφθούν κάποιο άρρωστο.

Συνολικά συνελήφθησαν 20 άτομα, 9 από την πόλη της Καστοριάς και 11 από την ύπαιθρο, ιδιαίτερα Δε από το Άργος Ορεστικό, Κορυσσό, Πολυκάρπη, Καλοχώρι κ.α. Οι κρατούμενοι έμειναν στα κελιά της ασφάλειας Καστοριάς 5 ημέρες και στις 8 το βράδυ της 26ης Απριλίου τους ειδοποίησαν να ετοιμασθούν για μεταφορά, αφού στο μεταξύ τους έδωσαν μια καραβάνα, ένα κουτάλι και μια κουβέρτα. Στη συνέχεια δε τα στρατιωτικά αυτοκίνητα στα οποία επιβιβάστηκαν, τράβηξαν προς άγνωστη κατεύθυνση.

Μετά από λίγες ώρες, έφτασαν στα Γρεβενά, με συνοδεία μοτοσικλετιστών της ΕΣΑ και στη συνέχεια ακολούθησαν το δρομολόγιο προς Λάρισα και Βόλο, για να επιβιβαστούν την επόμενη ημέρα στο αρματαγωγό, με κατεύθυνση τη Γιούρα, στην οποία έφτασαν στις 29-4-67.

ΚΟΖΑΝΗ

Οι Κοζανίτες, μόλις πληροφορήθηκαν το πρωί της 21ης Απριλίου την εκδήλωση του πραξικοπήματος, ξεχύθηκαν στους δρόμους και γύρω στις 10 π.μ. δόθηκε διαταγή να κλείσουν τα καταστήματα και να αποσυρθεί ο πληθυσμός στα σπίτια του. Συνολικά, στο νομό Κοζάνης συνελήφθησαν 65 άτομα. Και συγκεκριμένα: 14 άτομα από επαρχία Κοζάνης, 4 από την πόλη της Κοζάνης, 6 από Σέρβια, 2 Βελβεντό, 1 Αιανή, 1 Κάτω Κόμη, 6 από επαρχία Βοϊου, 3 Σιάτιστα, 1 Πελουρή, 1 Νεάπολη, 1 Τσοτύλι και οι υπόλοιποι από τις υπόλοιπες περιοχές. Επίσης, από την επαρχία Πτολεμαϊδας συνελήφθησαν 45 άτομα. Και μια χαρακτηριστική περίπτωση: Ο πρόεδρος της κοινότητας Φιλώτα, που πήγε να επισκεφθεί τους συλληφθέντες συγχωριανούς του, θεωρήθηκε “ύποπτος” από τους αστυνομικούς, για να συλληφθεί και ο ίδιος φεύγοντας από την Κοζάνη.

ΓΡΕΒΕΝΑ

Το κακό μαντάτο για την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, μεταδόθηκε αστραπιαία, λίγο πριν αρχίσουν στις 9 το πρωί της 21-4-67 οι συλλήψεις στο νομό Γρεβενών. Πιάστηκαν συνολικά 28 άτομα, που οδηγήθηκαν αρχικά στα αστυνομικά τμήματα και στις 26 Απριλίου συγκεντρώθηκαν όλοι στις φυλακές Γρεβενών. Στις συλλήψεις, πήραν μέρος και τα ΤΕΑ, άνδρες των οποίων μετείχαν σε μερικές περιπτώσεις σε κακοποιήσεις συλληφθέντων. ΤΕΑτζήδες, επιτέθηκαν σε παράγοντα της αριστεράς, κακοποιώντας τον με τον χειρότερο τρόπο, ενώ κατά τη διάρκεια της μεταφοράς των κρατουμένων από τα χωριά Κλιματάκι και Βατόλακο, τους έδερναν αλύπητα.

Το βράδυ της 27ης Απριλίου, οι όμηροι της χούντας επιβιβάστηκαν σε καμιόνια, για να φτάσουν το πρωί της επομένης στο Βόλο, για να μεταφερθούν στη Γιούρα.

ΠΙΕΡΙΑ

Συνελήφθησαν 67 πολίτες και ανάμεσα σε αυτούς μια γυναίκα με τρία παιδιά, που τα άφησε μόνα, γιατί τη συνέλαβαν με τον άνδρα της. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συλληφθέντων ήταν γέροι και άρρωστοι, στην πλειοψηφία τους παλιοί εξόριστοι και φυλακισμένοι. Οι κρατούμενοι φυλακίστηκαν στο Α’ αστυνομικό τμήμα Κατερίνης, σε κελιά που ήταν για συνολικά 25 άτομα.

Στις μία τα μεσάνυχτα, οι όμηροι της χούντας διατάχθηκαν να βγουν από τα κελιά δύο-δύο. Επικράτησε ανησυχία, καθώς το γεγονός ότι πριν μπουν στα στρατιωτικά καμιόνια, που τους παρέλαβαν, τους ανάγκασαν να περάσουν μπροστά από παραταγμένους άνδρες με πολυβόλα και αυτόματα, το σύνδεσαν με τις φήμες που υπήρχαν, ότι οι συλληφθέντες είχαν προγραφεί για να εκτελεστούν σε χαράδρα του Ολύμπου.

Την επομένη, μεταφέρθηκαν στον Κολινδρό, στα παραπήγματα ενός παλιού στρατοπέδου, όπου μεταφέρθηκαν και άλλοι κρατούμενοι από τη Βέροια και τα Γιαννιτσά, συνολικά 350 άτομα.

Τρεις ημέρες αργότερα, οι κρατούμενοι φορτώθηκαν και πάλι στα καμιόνια για να μεταφερθούν σε μια τοποθεσία μεταξύ Λεπτοκαριάς και Πλαταμώνα, όπου περίμενε το αρματαγωγό για να τους μεταφέρει στον τόπο της εξορίας τους.

ΠΕΛΛΑ

Το πραξικόπημα έγινε γνωστό γύρω στις 7 το πρωί της 21ης Απριλίου, όταν άρχισαν και οι πρώτες συλλήψεις από άνδρες της ασφάλειας και της χωροφυλακής. Συνελήφθησαν συνολικά 137 άτομα, από αυτούς 8 ήταν γυναίκες. Αναλυτικά, συνελήφθησαν 52 από την επαρχία Εδέσσης, 19 από την επαρχία Γιαννιτσών και 36 από την επαρχία Αριδαιάς. Από τους κρατούμενους, οι επτά ήταν ηλικιωμένοι μεταξύ 60-70 ετών και έξι ανάπηροι από τους οποίους οι 2 με κομμένα πόδια.

Οι συλληφθέντες κρατήθηκαν στα κρατητήρια Γιαννιτσών, Εδέσσης, στις παλιές φυλακές Εδέσσης και τα αστυνομικά τμήματα Ριζαρίου και Αριδαίας. Στις φυλακές και τα κρατητήρια, έμειναν μέχρι τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Παρασκευής, σε άσχημες συνθήκες. Την ίδια μέρα, τους μετέφεραν στον Κολινδρό και από εκεί στον Πλαταμώνα, όπου τους παρέλαβαν τα αρματαγωγά. Τότε οι συλληφθέντες κατάλαβαν ότι δεν τους πήγαιναν για εκτέλεση, αλλά στην εξορία. Μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους, ταλαιπωρήθηκαν μια εβδομάδα περίπου στη θάλασσα.

ΗΜΑΘΙΑ

Οι συλλήψεις, άρχισαν στις 10 το πρωί της 21ης Απριλίου 1967. Από όλο το νομό Ημαθίας, συνελήφθησαν συνολικά 135 άτομα που προέρχονταν 40 από την πόλη της Βέροιας, 36 από την πόλη της Νάουσας και οι υπόλοιποι από τα χωριά του νομού. Ανάμεσά τους ήταν και δύο μωρομάνες  με τα μικρά τους, η μια με δύο βρέφη ηλικίας 40 ημερών το ένα και ενός έτους το άλλο και η άλλη με μωρό 3 μηνών.

Στη Νάουσα, όλοι οι όμηροι κρατήθηκαν στο κρατητήριο της ασφάλειας, σε ένα χώρο όπου στοιβάχτηκαν 19 άτομα κάτω από συνθήκες εξοντωτικές και απάνθρωπες. Πολλοί λιποθυμούσαν, ενώ οι πόρτες άνοιγαν ελάχιστες ώρες το 24ωρο.

Μέσα στην κόλαση αυτή οι όμηροι κρατήθηκαν οκτώ ημέρες. Τα χαράματα του Μεγάλου Σαββάτου 29 Απριλίου 1967, τους φόρτωσαν στα τζέημς για άγνωστη κατεύθυνση. Από τον Κολινδρό, όπου κρατήθηκαν την πρώτη ημέρα, μεταφέρθηκαν την επόμενη στον Πλαταμώνα και από εκεί στο αρματαγωγό, με κατεύθυνση τη Σάμο, τη Μυτιλήνη και μετά τη Γιούρα. Το ταξίδι κράτησε 86 ώρες.

ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Τη μέρα του πραξικοπήματος, συνελήφθησαν από όλο το νομό 24 άτομα και συγκεκριμένα: 4 από Πολύγυρο, 2 Ορμύλια, 1 Στάγειρα, 1 Νικήτη, 2 Στρατονίκη, 1 Στρατώνι, 1 Ιερισσός, 1 Ταξιάρχη, 1 Άθυτος, 2 Φώκαια, 3 Μουδανιά, 1 Τρίγλια, 1 Καλλικράτεια, 1 Γαλάτιστα, 1 Βάβδος, 1 Αρναία. Μεταξύ αυτών ήταν και οι ανάπηροι Χρ. Αρβανίτης, από τον Ταξιάρχη, με ένα πόδι και Ν. Παπαβούλτσιος από τον Πολύγυρο, με παράλυτο το δεξί χέρι και πόδι, από σφαίρα κατά την Αντίσταση, ενώ μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο πρόεδρος της κοινότητας Σταγείρων, που ξυλοκοπήθηκε από άνδρες της ασφάλειας.

Οι Κασσανδρινοί, κρατήθηκαν στην υποδιοίκηση χωροφυλακής Κασσάνδρας μέχρι τις 26-4-67 και σε συνέχεια μεταφέρθηκαν στον Πολύγυρο. Αργά τα μεσάνυχτα, τους στοίβαξαν σε δύο στρατιωτικά αυτοκίνητα και με συνοδεία αποσπάσματος Χωροφυλακής, τους μετέφεραν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και από εκεί στις 4 τα χαράματα της 27ης Απριλίου επιβιβάστηκαν στο αρματαγωγό για να μεταφερθούν στον τόπο της εξορίας τους. Κατά τη διάρκεια της κράτησης στα κρατητήρια Πολυγύρου, πέρασαν στιγμές αγωνίας, γιατί δεν υπήρχε καμιά πληροφορία για την τύχη τους. Λίγο πριν την μεταφορά, τους επισκέφθηκε στο προαύλιο ο δεσπότης, πέρασε μπροστά από τον καθένα, τους χαιρέτισε, ζήτησε τα ονόματά τους, λέγοντάς τους καλά λόγια και προσφέροντας από ένα πακέτο τσιγάρα.

ΚΙΛΚΙΣ

Οι συλλήψεις στο νομό Κιλκίς, που άρχισαν γύρω στις μία το μεσημέρι της 21ης Απριλίου, έγιναν σε συνεργασία της χωροφυλακής με το στρατό και τα ΤΕΑ. Συνελήφθησαν στην αρχή ογδόντα άτομα, από τα οποία όμως μόνο 58 έφτασαν στη Γιούρα. Μεταξύ των συλληφθέντων περιλαμβάνονται και 3 γυναίκες υπερήλικες. Σε μερικές περιπτώσεις, διαπράχθηκαν και αγριότητες, όπως με τον πρόεδρο της κοινότητας Γάβρας, που όταν τον συνέλαβαν, του είπαν να αποχαιρετήσει τους δικούς του, γιατί δεν πρόκειται να τους ξαναδεί.

Οι συλληφθέντες κατάγονταν κυρίως από το Μεταλλικό, το Γάβρα, Κορομηλιά, Παλαιό Γυναικόκαστρο, Μαυρονέρι, Μ. Απόστολοι, Πυργωτό, Γουμένισσα, Αξιούπολη, Πολύκαστρο, Πευκοδάσος, Μ. Στέρνα, Μ. Βρύση κ.α. Οι όμηροι της χούντας, κρατήθηκαν άλλοι από αυτούς επί τριήμερο στο σχολείο του Κιλκίς και άλλοι στο στρατόπεδο της Ν. Σάντας. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στον Κολινδρό Πιερίας και στις 27 Απριλίου με τα αρματαγωγά μεταφέρθηκαν στη Γιούρα.

Εκδηλώθηκαν στο νομό Κιλκίς και ορισμένα άγνωστα μέχρι σήμερα περιστατικά: Στα Αμάραντα, την επομένη του πραξικοπήματος, στις 22 Απριλίου, ο στρατός συνέλαβε 75 άτομα, άνδρες και γυναίκες, οδηγώντας τους στο σχολείο του χωριού. Εκεί, από το πρωί μέχρι το βράδυ αναγκάστηκαν να καθίσουν στα θρανία, με τα χέρια πλεγμένα μπροστά και βλέποντας μόνο προς μια κατεύθυνση, ενώ γύρω τους στρατιώτες τους φρουρούσαν. Αφέθηκαν ελεύθεροι αργά το βράδυ με την παρέμβαση ενός συνταγματάρχη που δήλωσε ότι ο ίδιος είχε εγγυηθεί για τη ζωή τους.

ΣΕΡΡΕΣ

Στις 6 το πρωί, στρατιωτικά τμήματα κατέλαβαν επίκαιρες θέσεις σε κεντρικά σημεία της πόλης και στις 8:15 άρχισαν οι συλλήψεις, 6 στελέχη της ΕΔΑ που πήγαν στα γραφεία του κόμματος για να καταστρέψουν τα αρχεία, καίγοντάς τα, συνελήφθησαν από όργανα της ασφάλειας επί τόπου.

Συνολικά συνελήφθησαν από το νομό Σερρών 296 άτομα. Μεταξύ τους βρίσκονταν αρκετοί άρρωστοι και υπερήλικες, καθώς επίσης και 8 γυναίκες, μια από τις οποίες, η Μεταξία Κουζινοπούλου, με ακατάσχετη αιμοραγία.

Από τα αστυνομικά τμήματα, όπου κρατήθηκαν τις πρώτες δυο ημέρες, 150 από τους συλληφθέντες μεταφέρθηκαν στην Εμπορική Σχολή, που από διδακτήριο είχε μετατραπεί από τους πραξικοπηματίες σε φυλακή. Ενώ άλλοι οδηγήθηκαν σε μια παλιά καπναποθήκη, καθώς επίσης και στους στρατώνες πεζικού.

Ήταν Μεγάλη Πέμπτη, οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούσαν πένθιμα, στις εκκλησίες έψαλλαν “σήμερον κρεμάται επί ξύλου”, όταν δόθηκε η εντολή για τη μεταφορά των συλληφθέντων, που δύο-δύο, δέθηκαν σαν κοινοί εγκληματίες με χειροπέδες και σχοινιά. Έτσι, 1967 χρόνια μετά τη σταύρωση του Χριστού, κάποιοι άλλοι, αγωνιστές της Δημοκρατίας τη φορά αυτή, σταυρώνονταν πάλι και οι σταυροί στήνονταν ξανά. Ενώ, ένας νέος Γολγοθάς άρχιζε από το λιμάνι των Ελευθερών Καβάλας, όπου μεταφέρθηκαν οι Σερραίοι δημοκράτες, μέχρι τη Γιούρα που κατέληξαν.

ΔΡΑΜΑ

Οι συλλήψεις στην πόλη και στην ύπαιθρο της Δράμας, άρχισαν λίγο μετά τις 10 το πρωί της 21-4-67. Συνελήφθησαν 42 άτομα, 9 στην πρωτεύουσα του νομού και οι υπόλοιποι στα χωριά τους. Ανάμεσά τους υπήρχαν 2 ανάπηροι και 12 ηλικιωμένοι ηλικίας 62 έως 75 χρονών.

Από την ύπαιθρο συνελήφθησαν: Δοξάτο 60, Καλλίφυτο 1, Κύργια 2, Χωριστή 4, Περιθώρι 3, Δασωτό 1, Εφθαλιά 1, Νικηφόρος 2, Σιταγροί 2, Μυλοπόταμος 1, Κρύα Βρύση 2, Αδριανή 1, Πρωσοτσάνη 2, Φωτολίβος 2, Πετρούσα 1.

Οι όμηροι, κρατήθηκαν στο τμήμα ασφαλείας και στο Β’ αστυνομικό τμήμα, σε ανήλιαγα κελλιά, μετρώντας τις ώρες με αγωνία. Στα κρατητήρια έμειναν 7 ημέρες συνολικά, κάτω από συνεχή ψυχολογική πίεση, με συνέπεια ο Ανδρέας Μωρόπουλος να πάθει νευρικό κλονισμό και να απολυθεί αργότερα από την κόλαση της Γιούρας σαν ψυχοπαθής.

Επτά ημέρες έμειναν κρατούμενοι οι Δραμινοί αγωνιστές, με την αγωνία να τους κατατρώει, καθώς δεν υπήρχε καμιά πληροφορία για την τύχη τους. Και την όγδοη, σιδηροδέσμιους τους μετέφεραν με τζέημς στο λιμάνι των Ελευθερών Καβάλας, από όπου τους επιβίβασαν στο αρματαγωγό “ΣΑΜΟΣ” για τον τόπο της εξορίας τους.

ΚΑΒΑΛΑ

Τις συλλήψεις, που άρχισαν στις 9 π.μ., διενήργησαν στην μεν πόλη της Καβάλας άνδρες της ασφάλειας, ενώ στην ύπαιθρο η χωροφυλακή. Συνολικά συνελήφθησαν 61 άτομα, 30 από την πόλη και οι υπόλοιποι από τις κοινότητες του νομού.

Ανάμεσα στους συλληφθέντες οι υπερήλικες Θ. Κουτομενίδης, 71 χρονών, Ε. Τάκου, Α. Τριανταφυλλίδης, Ε. Γαλεάδης και το ανδρόγυνο Σ. και Κ. Μπαρμπουνάκη. Επίσης η μωρομάνα Μ. Διπλού και ο βαριά άρρωστος Π. Κιουρτσής.

Δεν έλειψαν και οι αγριότητες. Οι συλληφθέντες στη Χρυσούπολη, βασανίσθηκαν, ενώ τον Π. Μπίτσιο τον απείλησαν ότι θα τον σκοτώσουν για παραδειγματισμό. Και στην Ελευθερούπολη τους τρεις συλληφθέντες τους απείλησαν με πνιγμό.

Στις 27 Απριλίου με στρατιωτικά καμιόνια έγινε η μεταφορά των κρατουμένων στο ιστορικό λιμάνι των Ελευθερών για τους επιβιβάσουν για τον τόπο της εξορίας, ενώ σε μια διαδρομή 20 χιλιομέτρων, ήταν παραταγμένοι στρατιώτες με πλήρη εξάρτυση. Στο αρματαγωγό, μεταφέρθηκαν και οι όμηροι από τους νομούς Σερρών, Ξάνθης, Δράμας, Ροδόπης και Έβρου, όλους με χειροπέδες στα χέρια.

Το ταξίδι κράτησε 2 ημέρες και το Μ. Σάββατο έφθασαν στη Γιούρα και αποβιβάστηκαν στο 4ο όρμο.

ΞΑΝΘΗ

Στο νομό Ξάνθης συνελήφθησαν 40 άτομα, μεταξύ των οποίων και 5 γυναίκες. Από την πόλη της Ξάνθης ήταν 19 και από τον υπόλοιπο νομό 21 άτομα. Μεταξύ των συλληφθέντων  ήταν και... εξαιρετικά επικίνδυνοι, όπως ο γερο-Θανάσης 84 χρονών και άρρωστος, ο Μ. Μητσούδης 76 χρονών, ο Μ. Παπαπέτρου 72 χρόνων και καρδιοπαθής κ.α.

Στις 8:30 το βραδύ της 27ης Απριλίου τους επιβίβασαν ανά 8 σε καμιόνια, με έναν ενωμοτάρχη κι ένα χωροφύλακα με το δάκτυλο στη σκανδάλη, για συνοδούς. Μια ώρα αργότερα, είχαν φτάσει στο λιμάνι των Ελευθερών, όπου τους επιβίβασαν στο αρματαγωγό για τη Γιούρα.

ΡΟΔΟΠΗ

Το πραξικόπημα έγινε αντιληπτό στις 7:30 το πρωί, όταν ένοπλοι χωροφύλακες έκαναν την εμφάνισή τους με τζιπ στην πόλη της Κομοτηνής. Οι συλλήψεις άρχισαν δύο ώρες αργότερα, στις 9:30 π.μ.

Συνελήφθησαν συνολικά 52 άτομα, τα οποία στη συνέχεια στοίβαξαν κυριολεκτικά στα 1ο και 2ο αστυνομικά τμήματα και το τμήμα ασφαλείας. Εκεί παρέμειναν μέχρι τις 24 Απριλίου για να μεταφερθούν μετά στις ποινικές φυλακές.

Το βράδυ της 27ης Απριλίου στις 1:30 μετά τα μεσάνυχτα, άνοιξε η πόρτα των κελιών και εμφανίστηκε ένας ανθυπομοίραρχος λέγοντας: “Σε μια ώρα πρέπει να είστε έτοιμη για αναχώρηση”. Περνώντας από διπλή σειρά χωροφυλάκων στις 3 τα ξημερώματα μπήκαν στα τζέημς, για να μεταφερθούν στο αεροδρόμιο, όπου αφέθηκαν τρεις ελεύθεροι, με παρέμβαση τοπικών παραγόντων. Στο αεροδρόμιο παρέμειναν μέχρι τις 7 το πρωί, δεμένοι σφιχτά, μέχρι να φτάσουν τα τζέημς με ομήρους από τον Έβρο. Και μετά μέσω Ξάνθης, έφτασαν στο λιμάνι των Ελευθερών για να επιβιβασθούν στο αρματαγωγό.

ΕΒΡΟΣ

Οι συλλήψεις άρχισαν εδώ πολύ νωρίς, γύρω στις 8:30 π.μ. και συνολικά συνελήφθησαν 119 άτομα, μεταξύ των οποίων και 2 γυναίκες, τις οποίες λίγο αργότερα απέλυσαν μαζί με 6 άνδρες που πιάστηκαν χωρίς την υπόδειξη του στρατού. Οι συλληφθέντες προέρχονταν από την Αλεξανδρούπολη, Ορεστιάδα, Σουφλί, Διδυμότειχο, Ν. Βύσσα, Ελληνοχώρι, Φέρρες, Πύθιον, Λάβαρα κ.α.

Κρατήθηκαν 5 μερόνυχτα στα κρατητήρια των υποδιοικήσεων χωροφυλακής και τη νύχτα της 6ης έγινε η μεταφορά τους στις φυλακές της Αλεξανδρούπολης όπου έμειναν 2 ώρες και μετά μεταφέρθηκαν μαζί με τους ομήρους του νομού Ροδόπης στο στρατόπεδο της φρουράς Ελευθερουπόλεως. Τέλος, μετά από μικρή παραμονή εκεί, μεταφέρθηκαν στο λιμάνι των Ελευθερών για να επιβιβαστούν στο αρματαγωγό “ΣΑΜΟΣ”.