Πως γιορτάστηκε το πρώτο ελεύθερο Πάσχα μετά την Κατοχή

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Ήταν 6 Μαίου 1945. Η Θεσσαλονίκη, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα, γιορτάζει χαρμόσυνα το πρώτο ελεύθερο Πάσχα, μετά την αποτίναξη της γερμανικής σκλαβιάς ύστερα από τρεισήμισι μαύρα χρόνια ναζιστικού ολέθρου και συμφοράς. Παντού, σε όλες τις πόλεις, τις συνοικίες και τα χωριά, εκδηλώσεις χαράς και αγαλλίασης, έστω κι αν αυτές γίνονταν λιτά από τους περισσότερους, καθώς έλειπαν βασικά είδη διατροφής και ο οβελίας ήταν απλησίαστος. Μόνιμη έγνοια για την ομαλή λειτουργία της πόλης, ήταν η εξεύρεση καύσιμης ύλης, κυρίως καυσόξυλων και κάρβουνων, για να μπορούν να λειτουργούν οι φούρνοι, παράγοντας ψωμί.

Eφημερίδα Ελευθερία, δημοσιογραφικό όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας ακόμη από την Κατοχή

Εκτός από την Ανάσταση του Χριστού, εκείνο το σημαδιακό Πάσχα, οι πολίτες, πανηγυρίζουν και για τη συντριβή του Χιτλερικού τέρατος το οποίο εκείνες τις ημέρες σπαρταρούσε πριν το οριστικό τέλος του. Δεδομένου ότι οι σοβιετικές στρατιές του Κόκκινου Στρατού, υπό τον στρατάρχη Ζούκοφ, είχαν κυκλώσει το Βερολίνο, ενώ τα στρατεύματα Αμερικανών και Βρετανών υπό τον στρατηγό Μοντγκόμερι, διαβαίνοντας τον Έλβα, βάδιζαν τάχιστα κατά της γερμανικής πρωτεύουσας στην οποία ο παράφρονας Αδόλφος Χίτλερ είχε αυτοκτονήσει από τις 30 Απριλίου μαζί με την αγαπημένη του Εύα Μπράουν.

Τα πρώτα μαύρα σύννεφα
Εκείνο το Πάσχα, στο εσωτερικό της Ελλάδος είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται απειλητικά τα σύννεφα του εμφυλίου πολέμου, καθώς αφοπλισμένες οι δυνάμεις της Εθνικής Αντίστασης, μετά την ολέθρια Συμφωνία της Βάρκιζας, είχαν αρχίσει να δέχονται τις λυσσαλέες επιθέσεις κρατικών οργάνων και φασιστικών παρακρατικών συμμοριών, ενώ πάνω από 7.000 δημοκρατικοί πολίτες είχαν περάσει το Πάσχα στις φυλακές όλης της χώρας.  

Παρ’ όλα αυτά, οι οργανώσεις του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (ΕΑΜ, ΕΠΟΝ και Εθνική Αλληλεγγύη)  και οι δυνάμεις των κομμάτων της Αριστεράς, όχι μόνο δεν πτοήθηκαν, αλλά γιόρτασαν εκείνο το Πάσχα περήφανα και αγωνιστικά. Με αντάρτικα τραγούδια και θεατρικά σκετς, δίνοντας και το αληθινό νόημα της Ανάστασης, όπως την προσδοκούσε ο ελληνικός λαός στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς.  

Παραθέτουμε στη συνέχεια το ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του ΕΑΜ Μακεδονίας «Ελευθερία», στις 8 Μαίου 1945, μετά τη διήμερη αργία, με ενδιαφέροντα στοιχεία για τον εορτασμό της Ανάστασης και του Πάσχα στις διάφορες συνοικίες της Θεσσαλονίκης.

Έγραφε η εφημερίδα:

Θεατρική παράσταση στην Αθήνα το Πάσχα 1945

Το δημοσίευμα της «Ελευθερίας»

«Η πρώτη Ανάσταση μετά την απελευθέρωση, γιορτάστηκε σε όλη την πόλη της Θεσσαλονίκης και τις λαϊκές συνοικίες, παλλαϊκή και πηγαία, όπως ξέρει να γιορτάζει ο λαός, γιατί συμβολίζει και την εθνική του Ανάσταση και απολύτρωση από τη φασιστική σκλαβιά.

 Στα σπίτια και στα καφενεία, στις πλατείες και στους δρόμους των συνοικιών αντηχούσαν βροντερά αντάρτικα τραγούδια και ανταλλάσσονταν ευχές για την εξαφάνιση και των τελευταίων υπολειμμάτων της φασιστικής αντίδρασης στη χώρα μας.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, αμέσως μετά την Ανάσταση, το συμβούλιο της ΕΠΟΝ Πόλης Θεσσαλονίκης έδωσε χορό στην αίθουσα «Μοσκώφ» που κράτησε μέχρι το πρωί. Το γλέντι άρχισε με το σερβίρισμα της πατροπαράδοτης μαγειρίτσας.

Οι εφημερίδες μας «Ελευθερία» και «Λαϊκή Φωνή» που εκδόθηκαν εκείνο το βράδυ, έγιναν ανάρπαστες.

Την Κυριακή του Πάσχα, η Εθνική Αλληλεγγύη Πανεπιστημίου, οργάνωσε γιορτή στην οποία απαγγέλθηκαν με μεγάλη επιτυχία το ποίημα «Τον αντρειωμένο μην τον κλαις» από τη μικρή Σουλιώτου, το σατυρικό ποίημα «Έρχεται» του φοιτητού Γ.Καραγιαννίδη και παίχθηκαν διάφορα σκετς.

Στο Τσινάρι, στο φρούριο αυτό του αντιφασιστικού αγώνα, ο ενθουσιασμός και η χαρά του λαού για την συντριβή του φασισμού, ήταν απερίγραπτη. Στα σπίτια και στα καφενεία, αντηχούσαν τα αντάρτικα τραγούδια, το εμβατήριο «Μιας νέας Ανάστασης χτυπάει η καμπάνα» και πολλά άλλα.

Στην ωραία Βάρνα, στις Συκιές, στη Νεάπολη, στην Ξηροκρήνη, κυριαρχούσε ο ίδιος φλογερός λαϊκός ενθουσιασμός.

Στην Καλαμαριά σε διάφορα σπίτια οργανώθηκαν γλέντια στα οποία απαγγέλθηκαν ποιήματα και παίχθηκαν διασκεδαστικά σκετς.

Όσο για την ηρωϊκή Τούμπα, αυτή ξεπέρασε σε χαρά και ενθουσιασμό κάθε προηγούμενο και ο δημοκρατικός και αντιφασιστικός λαός της, πρωτοστάτησε στις εκδηλώσεις για τη συντριβή του φασισμού, τη νίκη των δημοκρατικών συμμαχικών δυνάμεων και την επικράτηση της ειρήνης στην πολυβασανισμένη Ευρώπη.

Οι λαϊκές αυτές εκδηλώσεις και τα εθνικά δημοκρατικά και λαϊκά τραγούδια, κράτησαν μέχρι αργά τη νύχτα. Στο γήπεδο της ΜΕΝΤ, χιλιάδες λαού με θερμές δημοκρατικές αντιφασιστικές εκδηλώσεις, παρακολούθησαν συνάντηση των ποδοσφαιρικών ομάδων Άνω και Κάτω Τούμπας και καταχειροκρότησαν τους παίκτες των δύο ομάδων της ΕΠΟΝ Τούμπας. Τη νύχτα, δόθηκε εξαιρετικά επιτυχημένη γιορτή της ΕΠΟΝ Κάτω Τούμπας, όπου επικράτησε αφάνταστος ενθουσιασμός και θερμές εκδηλώσεις υπέρ του ΕΑΜ και της δημοκρατίας.

Πρέπει να σημειωθεί ιδιαιτέρως πως ο γιορτασμός παντού έγινε πολιτισμένα με παραδειγματική τάξη», κατέληγε το δημοσίευμα της εφημερίδας "Ελευθερία".