Νεορατσισμός και Ξενοφοβία

του Γρηγόρη Εδιρνέλη*

Αφορμή για το μακροσκελές αυτό δημοσίευμα αποτέλεσε το κύμα των γεγονότων των τελευταίων μηνών που δυσφήμησαν και δυσφημούν το Δήμο Ωραιοκάστρου και τον έφεραν με αρνητικό πρόσημο στην επικαιρότητα όχι μόνο στο πανελλήνιο αλλά και σε διεθνές επίπεδο.

Δυστυχώς η σημερινή δημοτική αρχή και προσωπικά ο ίδιος ο δήμαρχος κ. Γαβότσης, έδωσαν το πολιτικό έναυσμα και ερέθισμα σε (ελάχιστα ευτυχώς) ακραία ρατσιστικά και ξενοφοβικά στοιχεία, όχι μόνο του δήμου μας αλλά και μεταφερόμενα, να καταστήσουν την περιοχή μας ορμητήριο σε κάθε λογής «αγανακτισμένους» υπερπατριώτες, σε «άσπιλους» εθνικιστές, φαρισαϊζοντες «Χριστιανούς Ορθόδοξους» και σε κάθε λογής φασιστικό - ναζιστικά  στοιχεία και μορφώματα.

Τροφή λοιπόν στους παραπάνω έδωσαν, οι «συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας» κατά των κέντρων φιλοξενίας ακόμη και εκτός του Δήμου μας (βλ. στρατόπεδο Αναγνωστοπούλου στα Διαβατά), η αναφορά του δημάρχου ότι η Δυτική Θεσσαλονίκη δεν θα γίνει «χαβούζα» (λόγω των κέντρων φιλοξενίας) η αποτυχημένη «συγκέντρωση» διαμαρτυρίας που διοργάνωσε μπροστά στο Α.Τ. Ωραιοκάστρου, η διασπορά φοβικών συνδρόμων (βλ. υγειονομικές βόμβες, μολυσματικές ασθένειες, κ.λ.π.), οι «παραρμηνευθείσες» κατά τον ίδιο, δηλώσεις του για προτροπή σε πράξεις βίας των κατοίκων του Μελισσοχωρίου σε περίπτωση εγκατάστασης προσφύγων ακόμα και σε ιδιωτικές κατοικίες, η πρόσκληση στο δημοτικό συμβούλιο των διοικητικών συμβουλίων των συλλόγων γονέων του Δήμου και η μονόπλευρη ενημέρωση τους για τους «κινδύνους» που δήθεν απειλούν τα παιδιά μας από την συνύπαρξη τους με τα προσφυγόπουλα στις σχολικές αίθουσες ακόμα και μετά το πέρας του ωραρίου, κ.α.

Επειδή λοιπόν επαΐοντες και μη, ξενοφοβικοί και μη, κρυπτοναζί και μη, ακραίοι και μη, εθνικιστές και μη, λαϊκιστές και μη, βομβαρδίζουν καθημερινά τα ΜΜΕ τοπικά και πανελλήνια με ανακρίβειες, εσκεμμένα ψεύδη και με παραμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας, πραγματοποιώντας μάλιστα και cult «συγκεντρώσεις», ανέτρεξα σε έγκυρες επιστημονικές και ιστορικές πηγές για να συμβάλλω στην ορθή ενημέρωση κάθε αφανάτιστου δημοκρατικού συμπολίτη μας που θέλει μακριά από παραμορφωτικούς φακούς και τρομοφοβικά ουρλιαχτά, να δει αυτούσια την πραγματικότητα ούτως ώστε  να μην πέφτει θύμα της δημαγωγίας, παρασυρόμενος από άναρθρες και απάνθρωπες κραυγές μίσους και ανοησίας, ανιστόρητες απόψεις περί πατριωτισμού, καθιστώντας έτσι (με ευκολία) υπεύθυνες για τις δυσκολίες μας, ολόκληρες ομάδες ανθρώπων. Δεν είναι οι μετανάστες (που ζουν μέσα στην ανασφάλεια) εκείνοι που απειλούν την δική μας ασφάλεια.

ΝΕΟΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Η σημερινή μορφή του ρατσισμού απασχολεί όλες τις σύγχρονες κοινωνίες στον πλανήτη μας. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, ο νεορατσισμός ως φαινόμενο εμφανίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στη Γαλλία ως πολιτική έκφραση και πρακτική της άκρας δεξιάς ενάντια στο διογκούμενο κύμα μεταναστών που έφταναν από την Αφρική στην Ευρώπη. Ο νεορατσισμός διαφέρει από τον παραδοσιακό ρατσισμό διότι παρουσιάζεται ως ήπιος και επικεντρώνεται περισσότερο στις πολιτισμικές διαφορές σε σχέση με τον παραδοσιακό ρατσισμό. Ο νεορατσισμός προάγει τον πολιτισμικό διαχωρισμό και συνεπώς το γεωγραφικό διαχωρισμό που είναι απαραίτητος για τη διατήρηση του «ζωτικού χώρου» των ημεδαπών.

Ο νεορατσισμός ως πολιτική κίνηση και δόγμα της άκρας δεξιάς εμφανίζεται ως η «μοναδική» γραμμή άμυνας της κοινωνίας στη συνεχόμενη και ανεξέλεγκτη εισροή ξένων. Έτσι σε περιπτώσεις εθνικιστικών εξάρσεων, οι διακρίσεις ενάντια στους ξένους γίνονται περισσότερες και περισσότερο εμφανείς. Ο νεορατσισμός δεν βασίζεται στα διαφορετικά βιολογικά χαρακτηριστικά αλλά επικαλείται τις ασύμβατες πολιτισμικές διαφορές πχ. των μεταναστών με τους γηγενείς πληθυσμούς των χώρων που διαβιώνουν (Βεργίδης, 1998). Επιπλέον, ο νεορατσισμός υποστηρίζει το «φυσικό» δικαίωμα κάθε εθνικής ομάδας να προστατεύσει την ταυτότητά της, προβάλλοντας την αναγκαία διάκριση σε μια κυρίαρχη ομάδα έναντι των άλλων ομάδων μιας κοινωνίας με απώτερο σκοπό τη νομιμοποίηση της μεροληπτικής μεταχείρισης σε βάρος των άλλων. (1)

ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ

Ορισμός της ξενοφοβίας είναι "ο νοσηρός φόβος προς τους αλλοδαπούς ή τις ξένες χώρες". Με άλλα λόγια, αυτό σημαίνει μια αποστροφή σε ξένους ή αλλοδαπούς. Η ξενοφοβία είναι ένα συναίσθημα ή μια αντίληψη βασισμένη σε κοινωνικά κατασκευασμένες εικόνες και ιδέες και όχι σε ορθολογικά ή αντικειμενικά γεγονότα. Μια ξενοφοβική αντίληψη του κόσμου υποβιβάζει τα σύνθετα κοινωνικά και πολιτιστικά φαινόμενα σε απλοϊκά καλά και κακά σενάρια.

"Εμείς" (οι ντόπιοι) = το μοντέλο,  οι υγιείς, οι καλοί και φυσιολογικοί, το σημείο αναφοράς που ο καθένας θα πρέπει να μοιάζει, να αισθάνεται, να σκέφτεται βάσει αυτού - σε σχέση με "τους" (οι ξένοι) = οι μολυσματικοί, οι εγκληματίες, η απειλή, η διαταραχή, οι βίαιοι, οι διαρρήκτες, οι εισβολείς, κλπ. "Εμείς" (οι ντόπιοι) είμαστε οι καλοί σε σχέση με "τους" (οι άλλοι), οι κακοί. Είναι προφανές ότι δίνουμε αξία στις αντιλήψεις που έχουμε ως προς τους άλλους και τους εαυτούς μας, όπως "Εμείς" = θετικό και "αυτοί" = αρνητικό. (2)

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΡΦΗ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ -  ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ.

Ο ρατσισμός είναι ένα από τα χειρότερα και πιο απάνθρωπα φαινόμενα του σύγχρονου κόσμου. Είναι ένα φαινόμενο του άδικου συστήματος που κυβερνά τον κόσμο και καταστρέφει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. 

Ο σύγχρονος ρατσισμός, που αντιμετωπίζουμε σήμερα, είναι πιο πολύπλοκος από τον απλό και καθαρό ρατσισμό του παρελθόντος. Ο σύγχρονος ρατσισμός δεν μπορεί να εκφραστεί ανοιχτά χωρίς προσωπείο, όμως παρ' όλα αυτά οι ρατσιστικές ενέργειες ούτε μειώθηκαν ούτε εξαφανίστηκαν.

Σήμερα ο ρατσισμός είναι πιο έμπειρος και έξυπνος από παλιότερα και μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορους τρόπους και μορφές για να δράσει στην κοινωνία, να κατευθύνει τις σκέψεις και τις γνώμες των ανθρώπων και να οδηγήσει σε ρατσιστικές ενέργειες ενάντια στα θύματά του.

Πολλές φορές ο ρατσισμός κρύβεται πίσω από την καθημερινότητα, ακόμη και πίσω από φαινομενικά ανθρωπιστικές ενέργειες. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες προέρχονται κυρίως από φτωχές και υπανάπτυκτες χώρες ή από χώρες που βρίσκονται σε πόλεμο και αυτές οι καταστάσεις ενισχύουν τα ρατσιστικά αισθήματα των χωρών στις οποίες καταφεύγουν.

Ο ρατσισμός προσπαθεί να αποδείξει ότι οι πρόσφυγες είναι δειλοί, παράσιτα, ανίκανοι να ζήσουν τη ζωή τους και επομένως εγκατέλειψαν τις χώρες τους και ήρθαν εδώ για να καταναλώσουν τους πόρους μας χωρίς κόπο. Και εξαιτίας όλων αυτών αυξάνουν την ανεργία, προκαλούν προβλήματα στο σύστημα κοινωνικής ασφάλειας και γενικότερα προκαλούν διάφορες κοινωνικές αναστατώσεις, γίνονται κακό παράδειγμα για την κοινωνία, στελεχώνουν τις μαφιόζικες ομάδες, τη διακίνηση ναρκωτικών και λαθρομεταναστών.

Όλα τα παραπάνω αφορούν γενικά τις ευρωπαϊκές χώρες και την Ελλάδα, όμως στην Ελλάδα υπάρχουν ορισμένες ιδιαιτερότητες. Μια απ' αυτές είναι το χαμηλό ρατσιστικό συναίσθημα των Ελλήνων, που οφείλεται στο γεγονός ότι πριν από μερικές δεκαετίες πολλοί Έλληνες ήταν και οι ίδιοι πρόσφυγες. Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι πλήρως βιομηχανοποιημένη και έτσι διατηρείται ακόμα ένας ανατολίτικος τρόπος ζωής.

Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Αλέν Τουρέν εξηγεί το φαινόμενο της ξενοφοβίας ως αντίδραση που αποκαλύπτει τις αντιφάσεις μιας όλο και πιο κατακερματισμένης και ανασφαλούς κοινωνίας: «Μέσα από την ξενοφοβία εκδηλώνεται ο φόβος για όποιον είναι διαφορετικός από μας όχι μόνο στη φυσική του μορφή, αλλά και στην κουλτούρα, τη θρησκεία ή τους τρόπους ζωής. (3)

Τα χαρακτηριστικά του άλλου, ωστόσο, είναι μόνον ένα πρόσχημα, για να μπορούμε να προβάλλουμε πάνω του τις δικές μας αγωνίες. Απορρίπτοντας τον άλλον, για το ένα ή το ένα άλλο χαρακτηριστικό του, η ξενοφοβία θέτει σε κίνηση μια δυναμική η οποία φτάνει ακόμα και να αρνείται την ανθρωπιά του άλλου, χαρακτηρίζοντάς τον μη ανθρώπινο, επειδή είναι διαφορετικός από μας.  Η απανθρωποποίηση του άλλου είναι μια από τις χειρότερες συνέπειες της ξενοφοβίας. Για τον ξενόφοβο γίνεται αδύνατο να ζήσει μαζί με τους άλλους απέναντι στους οποίους λειτουργεί ένα αληθινό ταμπού. Οι άλλοι γίνονται αντιληπτοί ως ακάθαρτοι. Η παρουσία τους απειλεί την καθαρότητα μιας εξιδανικευμένης κοινότητας, η οποία επομένως πρέπει και να προστατευτεί.

Με αυτόν τον τρόπο γεννιέται ο απόλυτος ξένος, που γίνεται παγκόσμια απειλή απέναντι στην οποία πρέπει να αμυνθούμε.  Ωθούμενος ως τις ακραίες συνέπειες του, ένας τέτοιος συλλογισμός παράγει τον ρατσισμό, δηλαδή την πιο ακραία μορφή της ξενοφοβίας.  Φυσικά, όποιος είναι ξενόφοβος κινείται πάντοτε σε ένα γενικό επίπεδο, στιγματίζοντας μιαν ολόκληρη κοινότητα, έστω και αν σε προσωπικό επίπεδο θα έχει έναν Άραβα, Σενεγαλέζο, Αλβανό φίλο για να τον επιδεικνύει, απορρίπτοντας κάθε κατηγορία για ξενοφοβία εναντίον του ιδίου.  (4)

Σε κάθε περίπτωση, είναι αλήθεια ότι η ξενοφοβία γεννιέται όταν μια ταυτότητα αισθάνεται ότι κινδυνεύει από απειλές που δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμες. Η παγκοσμιοποίηση, εκτός του ότι θέτει υπό αμφισβήτηση την ταυτότητά μας, απειλεί και την ικανότητά μας για δράση. Όλο και πιο συχνά αισθανόμαστε ανήμποροι και ανίσχυροι. Σε ορισμένες καταστάσεις, βρισκόμαστε μπροστά σε μια αληθινή κατάρρευση του εγώ. Τότε γίνεται εύκολο να φορτώσουμε την ευθύνη γι' αυτή την κατάσταση σε κάποιον άλλον, ο οποίος είναι αναγνωρίσιμος από το ένα ή το άλλο ειδικό του γνώρισμα. Η αόριστη και ασύλληπτη απειλή μπορεί έτσι να εντοπιστεί και επομένως μπορεί να αποκρουστεί πιο εύκολα. Είναι η δυναμική του αποδιοπομπαίου τράγου. (5)

ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΟΒΟΣ

Αν δεχθούμε ότι η άγνοιά μας αποτελεί το υπέδαφος για την ανάπτυξη των φόβων μας, θα εστιάσουμε την προσοχή στους υπεύθυνους, για την ενημέρωση και την διάδοση της πληροφορίας, φορείς της πολιτείας.  Ως υπεύθυνους για την ενημέρωση και προετοιμασία των πολιτών θεωρώ τους κρατικούς λειτουργούς. Δάσκαλοι, καθηγητές, τοπική αυτοδιοίκηση, των σχετικών με τα επιμέρους θέματα υπουργείων και αποκεντρωμένης διοίκησης, είναι εκείνοι που οφείλουν να προλαμβάνουν την εκδήλωση φόβου στον πληθυσμό και όχι να την επιτείνουν με αόριστους, αβάσιμους και αναληθείς ισχυρισμούς ή φήμες συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην δημιουργία και εξάπλωση του ξενοφοβικού κλίματος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Η ανάγκη των ανθρώπων για επιβίωση, είναι που βρίσκεται στο κέντρο της ξενοφοβίας. Είμαστε κοινωνικά όντα, ωστόσο ζητάμε την ασφάλεια μέσα από την ομάδα. Αναζητάμε το να ανήκουμε σε μία ομάδα με κοινά στοιχεία με εμάς. Έτσι, οποιοσδήποτε είναι εκτός, γίνεται αυτόματα ο «ξένος». Και όπως καθετί άγνωστο, προκαλεί φόβο. Ο φόβος των ξένων υπήρχε πάντα. Κοιτάζοντας «πίσω» βλέπουμε τον φόβο που κυριαρχούσε έναντι των «βαρβάρων». Οι άλλοι που έχουν διαφορετικό χρώμα, διαφορετική θρησκεία, διαφορετική κουλτούρα. Η παγκοσμιοποίηση φέρνει όλο και πιο κοντά τους «ξένους» και η οικονομική κρίση αυξάνει τον φόβο απέναντι τους. Η γενικότερη ανασφάλεια λόγω κρίσης μεγαλώνει τον φόβο, τα άγχη, τις νευρώσεις. Φοβόμαστε πολύ περισσότερο για την ασφάλειά μας και η ανάγκη μας να κάνουμε συγκεκριμένο το αντικείμενο του φόβου μας, μας οδηγεί στην δαιμονοποίηση του «ξένου».

Οι μετανάστες ή οι πρόσφυγες μπαίνουν κάτω από την ίδια ομπρέλα. Τους φοβόμαστε για την μετάδοση ασθενειών, τους φοβόμαστε για την εγκληματικότητα. Πηγαίοι τίτλοι σε εφημερίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως «αλλοδαπός εγκληματίας», «ισλαμοποίηση», «αλλοίωση της εθνικής μας ταυτότητας» ενισχύουν τη δημιουργία στερεοτύπων και η ξενοφοβία παίρνει διαστάσεις ρατσισμού. Δεν είναι τυχαία η εμφάνιση ομάδων που προβάλουν τα εθνικά μας ιδεώδη και τον φιλελληνισμό. Η ακραία όμως μορφή της ξενοφοβίας δεν μπορεί παρά να επιφέρει βία. Ο ρατσισμός είναι μια προσβολή της ανθρωπότητας. Είναι η ντροπή της κοινωνίας.  Η αλληλεγγύη, η φιλία και η συνεργασία χτίζουν γέφυρες επικοινωνίας εξαλείφοντας τις ρατσιστικές προκαταλήψεις και τους αποκλεισμούς.

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑΣ

«Όταν λες και ξαναλές ένα ψέμα, στο τέλος γίνεσαι πιστευτός. Η προπαγάνδα είναι σαν την τέχνη. Δεν χρειάζεται να σέβεσαι την αλήθεια» ισχυριζόταν ο Πάουλ Γιόζεφ Γκαίμπελς ο Γερμανός πολιτικός και υπουργός προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας και δεξί χέρι του παγκόσμιου εγκληματία Αδόλφου Χίτλερ.

Το ψέμα για τον Γκαίμπελς ήταν απόλυτα θεμιτό, εφόσον εξυπηρετούσε τους στόχους που είχαν τεθεί, ενώ η επανάληψη θεωρούνταν ο καλύτερος τρόπος για να περάσει ο προπαγανδιστής το μήνυμά του. Ο Γκαίμπελς έλεγε με έμφαση: «Η προπαγάνδα είναι το μέσο για την επίτευξη ενός σκοπού. Αν ο σκοπός αυτός επιτευχθεί, τότε το μέσο αποδεικνύεται σωστό».

Τρανό παράδειγμα παραπληροφόρησης και γκαιμπελικής προπαγάνδας αποτελεί η παρακάτω «φήμη» η οποία έκανε ταχύτατα τον γύρο του διαδικτύου με απώτερο σκοπό να σπείρει μίσος και έχθρα, αλιεύοντας σε θολά νερά  προκαλώντας κοινωνική αναταραχή στη Λέσβο. Σύμφωνα λοιπόν με την φήμη αυτή «απαγορεύτηκε σε άγημα του Στρατού να προβεί στην καθιερωμένη υποστολή της Ελληνικής σημαίας από ομάδες μεταναστών».

Το «φημολογούμενο» διαψεύστηκε από το ίδιο το ΓΕΣ. Το όλο θέμα σύμφωνα με πληροφορίες εξετάζεται σοβαρά από τις αρμόδιες Εισαγγελικές αρχές.

Εδώ θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή όλων εκείνων που παράγουν ή δημοσιεύουν ή αναδημοσιεύουν εσκεμμένα ή αφελώς, άρθρα που προάγουν το φυλετικό μίσος και ωθούν με τον τρόπο τους, πολίτες σε πράξεις βίας  [νόμος 4285/2014]  (6).

Δυστυχώς, στην Ελλάδα και όχι μόνο, ένας από τους βασικούς προπαγανδιστικούς λόγους που προβάλλουν στις αντιδράσεις τους οι ξενοφοβικοί και νεορατσιστές, είναι πως τα παιδιά των προσφύγων και μεταναστών δεν είναι εμβολιασμένα, ισχυρισμός που εν τέλει αποδείχθηκε έωλος, ψευδής και ανυπόστατος. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό σχόλιο για το θέμα, να είναι εκείνο του Διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας «Εμβόλια για τα προσφυγόπουλα θα βρεθούν, εμβόλια κατά του ρατσισμού όμως, που θα βρούμε;».

Άλλος προπαγανδιστικός γκαιμπελίστικος ισχυρισμός χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση, αφορά την εθνική καταγωγή και τα θρησκευτικά πιστεύω των «άλλων». Μια μικρή σταχυολόγηση αυτών αποτελούν τα παρακάτω:

«μουσουλμάνοι, εν δυνάμει στρατός κατοχής», «τους έπιασε πρεμούρα να μορφώσουν τα προσφυγόπουλα», «Έλληνες αντισταθείτε στην κομποστοποίηση των λαών», «μουσουλμανική απόβαση στην χώρα μας», «όσοι θέλουν προσφυγόπουλα στα Ελληνικά σχολεία, να τα πάρουν σπίτι τους», «η Ελλάδα ισλαμοποιείται», «σχέδιο εξισλαμισμού της Ευρώπης στα σκαριά», «σε λίγα χρόνια θα εξαφανιστούν οι Έλληνες από την Ελλάδα», κ.λ.π.

Τι αποδεικνύεται όμως στην πράξη που ανατρέπει όλους αυτούς τους προπαγανδιστικούς μεν αλλά επικίνδυνους ισχυρισμούς των εθνικιστών – ρατσιστών και των συνοδοιπόρων τους που προσπαθούν να παρασύρουν στις ακραίες πεποιθήσεις τους Έλληνες; Το παράδειγμα της Αυστρίας. Συγκεκριμένα:  Από τις 5 Σεπτεμβρίου 2016, που άρχισαν στην Αυστρία τα μαθήματα της νέας σχολικής χρονιάς, συνολικά γύρω στις 15.000 προσφυγόπουλα βρίσκονται σε αίθουσες σχολείων σε όλη τη χώρα, στο πλαίσιο της έγκαιρης ένταξής τους στο αυστριακό σχολικό σύστημα, το οποίο δεν φέρεται να επιβαρύνεται από αυτή την ένταξη. Στην Αυστρία ισχύει η υποχρεωτική (εννεαετής) εκπαίδευση για όλα τα παιδιά και τους νέους, ανεξάρτητα από την υπηκοότητά τους και το καθεστώς της παραμονής τους στη χώρα, και ως εκ τούτου, σύμφωνα με την αυστριακή νομοθεσία, αποτελεί κοινή ευθύνη η όσο το δυνατόν ταχύτερη υποδοχή όλων των παιδιών και νέων, προσφυγικής προέλευσης, στα αυστριακά σχολεία για να τους δοθεί η ευκαιρία εκπαίδευσης και ένταξης στην αυστριακή κοινωνία. Σε αυτά τα παιδιά προσφυγικής προέλευσης συγκαταλέγονται και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες, δηλαδή, σύμφωνα με την αυστριακή νομοθεσία, τα παιδιά και οι νέοι κάτω των 18 ετών, που, χωρίς γονείς ή άλλους ενήλικους συνοδούς, βρίσκονται σε φυγή. (7)

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Η παγκόσμια κοινότητα δεσμεύτηκε να προστατεύει τα δικαιώματα των παιδιών με την υιοθέτηση της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού στις 20 Νοεμβρίου του 1989. Από τότε, η 20η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Σήμερα ζούμε σε έναν κόσμο, όπου σχεδόν όλοι συμφωνούν πως οποιοσδήποτε κάτω των 18 ετών είναι παιδί και έχει δικαίωμα σε ειδική φροντίδα και προστασία. Όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε και στο παρελθόν. Μόνο μετά την 20η Νοεμβρίου του 1989, όταν η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, άρχισε η ανθρωπότητα να επωφελείται από μια δέσμη δικαιωμάτων για όλα τα παιδιά και τους νέους.

Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι ο πρώτος παγκόσμιος νομικά δεσμευτικός κώδικας για τα δικαιώματα που όλα τα παιδιά πρέπει να απολαμβάνουν. Θέτει στοιχειώδεις αρχές για την ευημερία των παιδιών στα διάφορα στάδια εξέλιξής τους και αποτελείται από 54 άρθρα.

Η Σύμβαση ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Πολωνικής κυβέρνησης και της UNICEF, υιοθετήθηκε ομόφωνα από τη Γεν. Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου 1989 και τέθηκε σε ισχύ το 1990. Μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, ενώ στην Ελλάδα επικυρώθηκε το 1992 (ΦΕΚ 192/2.12.92).

Ειδικά για την εκπαίδευση παιδιών τρίτων χωρών – προσφύγων λαμβάνονται υπόψη και οι Νόμοι 2101/1992 με τον οποίο κυρώθηκε η «Διεθνής Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού» και ο Νόμος 3304/2005 για την «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού». Οι πράξεις παρεμπόδισης λειτουργίας σχολικών μονάδων είναι παράνομες, γιατί εκτός της παρεμπόδισης της λειτουργίας Δημόσιας Υπηρεσίας, αντιβαίνουν και τους παραπάνω Νόμους.»

Επιπρόσθετα η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών καθιέρωσε από το 1966 να εορτάζεται κάθε χρόνο στις 21 Μαρτίου, ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων σε ανάμνηση ενός τραγικού συμβάντος που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Στις 21 Μαρτίου του 1960 η αστυνομία της ρατσιστικής Νοτίου Αφρικής πυροβόλησε εν ψυχρώ κατά μιας διαδήλωσης φοιτητών στην πόλη Σάρπβιλ, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 70 άνθρωποι. Οι νεαροί διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ειρηνικά κατά των νόμων του Απαρτχάιντ, που είχε επιβάλλει το καθεστώς της λευκής μειοψηφίας στη χώρα, εφαρμόζοντας τη θεωρία της ανισότητας ανάμεσα στις φυλές. 

Ο ΟΗΕ μάς καλεί αυτή τη μέρα να ενώσουμε τις φωνές μας για τα θύματα του ρατσισμού, των φυλετικών διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.

Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Επίσης, με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς ο Συνήγορος για τα δικαιώματα του παιδιού, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη του δικαιώματος όλων των παιδιών στην εκπαίδευση και σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. «Απαιτούνται προσεκτικές ενέργειες, ώστε να υποστηριχθεί σταδιακά η ομαλή ένταξή τους στο σχολείο, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τους και τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, κυρίως όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός προσφύγων και μεταναστών», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση. Υπολογίζεται ότι τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας σε μετακίνηση δεν θα υπερβούν τα 18.000 σε όλη τη χώρα (1,4% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού).

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Την εκτίμηση ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα με την ενσωμάτωση των προσφυγόπουλων στη σχολική κοινότητα κάνει ο ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, Γιώργος Τσιάκαλος.

«Όπου μπήκαν παιδιά προσφύγων σε σχολεία, δεν είχαμε πουθενά καμία απολύτως αντίδραση», σχολίασε ο ίδιος, μιλώντας στο Πρακτορείο FM και πρόσθεσε πως «η ενσωμάτωση είκοσι χιλιάδων παιδιών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι μεγάλο πρόβλημα».

«Είναι πολύ λίγες οι αντιδράσεις και πολύ σωστά παίρνουν το δρόμο της δημοσιότητας, κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία αντίδραση αλλά είναι ελάχιστες», σημείωσε ο καθηγητής. Ο κ. Τσιάκαλος συνέκρινε δε, την παρούσα κατάσταση με τις αρχές της δεκαετίας του '90 οπότε στην Ελλάδα ενσωματώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες και τα παιδιά τους, τα οποία, «τα βλέπουμε στα πανεπιστήμια, τα βλέπουμε παντού,» κάτι που «σπάνια μια χώρα μπορούσε να καταφέρει τόσο γρήγορα και τόσο πετυχημένα».

ΕΝ ΕΙΔΕΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Συγκινητική ήταν χθες (10-10-2016) η υποδοχή που επιφύλασσαν οι μαθητές του 67ου ολοήμερου Δημοτικού σχολείου Θεσσαλονίκης στα προσφυγόπουλα που έφτασαν σήμερα για την πρώτη τους μέρα στο σχολείο. Μαζεμένοι με τους δασκάλους τους στο προαύλιο, καλωσόρισαν με χειροκροτήματα τους μικρούς πρόσφυγες, που κρατώντας κίτρινες τσάντες και συνοδευόμενοι από ανθρώπους του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης έφτασαν για την πρώτη τους μέρα στο σχολείο.

Ας γίνει κατανοητό σε όλους ότι τα παιδιά έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν και να συναντούν συνομήλικά τους παιδιά που ζουν στις γειτονιές τους και γενικότερα στην πατρίδα μας. Με μέριμνα και εποπτεία των δασκάλων της πολιτείας, έχουν δικαίωμα να παίζουν, να χαίρονται μαζί, να κάνουν φιλίες, να ανταλλάσσουν, να μαθαίνουν από τις ιστορίες και τους πολιτισμούς τους, να γίνονται κοινωνοί αυτού που όλη η Ευρώπη θαύμασε τα τελευταία χρόνια: μιας Ελλάδας που άνοιξε την αγκαλιά της στους ταλαιπωρημένους πρόσφυγες και έδωσε στα παιδιά τους χώρο και δυνατότητα να ασκήσουν αλλά και να διεκδικήσουν τα προβλεπόμενα από τις διεθνείς συμβάσεις δικαιώματά τους.

Ο αγώνας ενάντια στον φασισμό, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία, ο σεβασμός της διαφορετικότητας, η ανενδοίαστη έμπρακτη αλληλεγγύη και η ανοιχτόκαρδη ευφυής περιέργεια προς αυτό που μοιάζει αλλά δεν είναι ξένο είναι και πρέπει να είναι η στάση κάθε ανθρώπου που επιλέγει να στέκεται απέναντι σε όλα τα απολυταρχικά και εκμεταλλευτικά οικονομικά, πολιτικά και θρησκευτικά συστήματα της εποχής μας.

 Χωρίς να αγιοποιείται η μορφή του πρόσφυγα - μετανάστη, ας σταθούμε όλοι δίπλα στον ανθρώπινο πόνο, την εξαναγκαστική προσφυγιά, την καταναγκαστική ανέχεια και την ανάγκη των ανθρώπων να ζήσουν ειρηνικά και με ασφάλεια, χωρίς περιορισμούς και συνοριακές περιφράξεις για ένα αξιοπρεπές και ευτυχισμένο παρόν και μέλλον. Ας παλέψουμε όλοι μαζί ενάντια στα συμφέροντα που αιώνες τώρα είτε με ένοπλες συρράξεις είτε με οικονομικούς πολέμους ξεριζώνουν ολάκερους λαούς και τους οδηγούν στον θάνατο, στην προσφυγιά και την μετανάστευση.

*Ο Γρηγόρης Εδιρνέλης είναι δικηγόρος και δημοτικός σύμβουλος του δήμου Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης επικεφαλής της παράταξης ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ.

Πηγές

(1) Racism and Xenophobia in Society, Education, and Sport Settings. Department of Physical Education and Sports Sciences, University of Thessaly, Trikala, Hellas.

(2) Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης

(3) Ο Αλέν Τουρέν μιλάει στον Φάμπιο Γκαμπάρο, ανταποκριτή της ιταλικής «La Repubblica» στο Παρίσι.

(4) Σημειωματάριο Ιδεών του Θανάση Γιαλκέτση στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (5/7/09)

(5) Αλέν Ερενμπέργκ, κοινωνιολόγος.

(6)  ΦΕΚ 191/10-9-2014

(7) Real.gr 21/9/2016