H αγάπη του Ναζίμ Χικμέτ για την Ελλάδα

Ο διακεκριμένος φιλέλληνας Τούρκος ποιητής που είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη

Ναζίμ Χικμέτ. Ο μεγάλος Τούρκος επαναστάτης ποιητής, ο οποίος έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα και το λαό της που τον ύμνησε στα δημιουργήματά του. Όχι μόνο γιατί είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη, αλλά και διότι θαύμαζε τον ελληνικό λαό για τους αγώνες του. Γι' αυτό εξάλλου και πολλά του ποιήματα αναφέρονται στη χώρα μας. Συμπληρώνονται φέτος εξήντα χρόνια από το θάνατο και 122 χρόνια από τη γέννηση του  Το έργο του ποιητή, πάντα σύγχρονο, εξακολουθεί να εμπνέει και σήμερα.

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20 Νοεμβρίου 1901. Ο πατέρας του υπηρετούσε στο υπουργείο Εξωτερικών, έκανε μάλιστα για λίγο και Πρόξενος στο Αμβούργο κι όταν απολύθηκε έκανε τον διαχειριστή σε κινηματογραφικές αίθουσες. Η μητέρα του, Αϊσέ Τζελιέ Χανούμ, ήτανε ζωγράφος.

Ο νεαρός Ναζίμ, ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση στην Κωνσταντινούπολη κι ύστερα γράφτηκε στη Ναυτική Σχολή Χάλκης, το 1918, κάτω από τη διοίκηση του Κεμάλ Πασά. Οταν αποφοίτησε μπήκε στο πολεμικό σκάφος Hamidiye ως εκπαιδευόμενος αξιωματικός καταστρώματος. Αργότερα, ανέλαβε καθηγητής στην Ανατολία, στο γυμνάσιο Bolu, για σύντομο διάστημα (1921). Επηρεάστηκε από τη ρωσική επανάσταση, έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας και πήγε στη Μόσχα, όπου σπούδασε στη Σχολή Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας (1922 - 1924). Εκτός, όμως, από την ακαδημαϊκή μόρφωση, ο Χικμέτ είχε την ευκαιρία να εμβαθύνει στη μαρξιστική φιλοσοφία και ιδεολογία, αλλά και να γνωρίσει προσωπικά τον, κατά έξι χρόνια μεγαλύτερό του, μεγάλο Ρώσο ποιητή Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, από το έργο του οποίου εμπνεύστηκε.

Αν και τα πρώτα του ποιήματα γράφτηκαν με συλλαβικό μέτρο, ο Χικμέτ σταδιακά απομακρύνθηκε από τα στενά πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και άρχισε να αναζητεί νέα μορφή για τα ποιήματά του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στη Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία της τουρκικής γλώσσας. Πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Ζουλφού Λιβανελί, ενώ αρκετά μελοποιήθηκαν και από τους Έλληνες συνθέτες Μάνο Λοΐζο και Θάνο Μικρούτσικο.

Τα έργα του Ναζίμ Χικμέτ που πέθανε στις 3 Ιουνίου 1963 στη Μόσχα από καρδιακή προσβολή, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες.   Με υπουργικό διάταγμα ο ποιητής ανέκτησε, μετά θάνατον, την τουρκική υπηκοότητα που του αφαιρέθηκε το 1951 εξαιτίας των αριστερών πολιτικών του πεποιθήσεων.

Αν η μισή μου καρδιά

        Αν η μισή μου καρδιά βρίσκεται, γιατρέ, εδώ πέρα

        η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται

       με τη στρατιά που κατεβαίνει προς το κίτρινο ποτάμι

        Η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται.

        Κι ύστερα, γιατρέ, την κάθε αυγή

        την κάθε αυγή, γιατρέ, με τα χαράματα

        πάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα τουφεκίζεται.

        Κι ύστερα, δέκα χρόνια, γιατρέ,

        που τίποτα δεν έχω μες στα χέρια μου

        να δώσω στο φτωχό λαό μου,

        τίποτα πάρεξ ένα μήλο

        Ένα κόκκινο μήλο

        Την καρδιά μου.