Η αποστασία του 1965, οι αποδοκιμασίες και τα “πακέτα”

Σκίτσο του Στέφανου Ρυκούδη που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη για τη δίκη
του Γιάννη Αικατερινάρη με την κατηγορία της "περιύβρισης αρχής" των αποστατών

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ένα περιστατικό που συνέβη στη Θεσσαλονίκη κατά τα περιβόητα γεγονότα των "Ιουλιανών" και τα πάρτι σε βάρος της θέλησης του ελληνικού λαού από το τρίγωνο παλάτι-δεξιά- αποστάτες: Λίγο μετά την ορκωμοσία του ως υπουργός Εργασίας στην τρίτη και τελευταία κυβέρνηση των αποστατών, υπό τον Στέφανο Στεφανόπουλο, ο Γεώργιος Μπακατσέλος έρχεται στη Θεσσαλονίκη την ιδιαίτερη εκλογική του περιφέρεια.

Γεώργιος Μπακατσέλος

Στην πόλη, όπως και στην υπόλοιπη χώρα, οργανώνονται καθημερινά συλλαλητήρια διαμαρτυρίας κατά της συνταγματικής εκτροπής, της οποίας ένας εκ των οποίων ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Στη διάρκεια ενός από αυτά τα συλλαλητήρια, συλλαμβάνεται, κρατείται στην Ασφάλεια και παραπέμπεται σε δίκη ο αρχιτέκτονας Γιάννης Αικατερινάρης ενώ οι αρχές προσπαθούν με κάθε τρόπο ν α καταπνίξουν τις αντιδράσεις που προκαλεί η λαϊκή δυσαρέσκεια.

Ο Γεώργιος Μπακατσέλος έφτασε στο αεροδρόμιο "Μακεδονία" την Κυριακή 16 Οκτωβρίου 1965, με ολόκληρο τον κρατικό μηχανισμό αλλά και τις οργανώσεις της ΕΡΕ να κινητοποιούνται για να του ετοιμάσουν "θερμή υποδοχή", προκειμένου να εμφανιστεί ότι οι ενέργειες των αποστατών τύγχαναν λαϊκής αποδοκιμασίας. Προκειμένου όμως να εμφανιστεί η πλαστή αυτή εικόνα, οι ενέργειες στις οποίες επιδίδεται η αστυνομία ξεπερνούν κάθε όριο.

Έτσι, δύο μέρες πριν την άφιξη Μπακατσέλου, η αστυνομική διεύθυνση Θεσσαλονίκης καλεί "δι υπόθεσίν του" στο αστυνομικό κτίριο τον πρόεδρο της εκτελεστικής επιτροπής Θεσσαλονίκης της Ένωσης Κέντρου, Τερζόγλου, στον οποίο γίνονται έντονες απειλητικές συστάσεις όπως οι οπαδοί του κόμματος "απόσχουν πάσης εκδηλώσεως αποδοκιμασίας κατά του αφικνομένου εις Θεσσαλονίκην υπουργού κ. Μπακατσέλου".

(εφημερίδα Μακεδονία, 16 Οκτωβρίου 1965)

Σα να μην έφτανε αυτό, τρεις ώρες πριν ο αποστάτης υπουργός φτάσει στη Θεσσαλονίκη, η αστυνομία διενεργεί προληπτικές συλλήψεις δεκάδων δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι μεταφέρονται στο τμήμα της Γενικής Ασφάλειας όπου κρατούνται επί τετράωρο και πλέον, όπως διαβάζουμε σε μία ανακοίνωση του Συλλόγου Προσφύγων και Γηγενών Φοίνικα "Η Πρόοδος", ενώ την ίδια ώρα ολόκληρος ο Φοίνικας εμφάνιζε όψη στρατοκρατούμενης περιοχής, προκειμένου να αποφευχθούν αποδοκιμασίες κατά Μπακατσέλου την ώρα της διέλευσης του αυτοκινήτου του από τους δημοκρατικούς κατοίκους.

(εφημερίδα Μακεδονία 18 Οκτωβρίου 1965)

Η αστυνομοκρατία αυτή δεν εμποδίζει εκατοντάδες νέους, κυρίως μέλη της ΕΔΗΝ (νεολαία της Ένωσης Κέντρου) και της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη να συγκεντρωθούν σε πολλά σημεία από όπου θα διέρχονταν το αυτοκίνητο του αποστάτη Μπακατσέλου για να τον αποδοκιμάσουν. Τέτοιες εκδηλώσεις υπήρξαν συγκεκριμένα στου Βότση, στο Ντεπό, στη Σαλαμίνα (περιοχή Μ.Μπότσαρη), στην Αγία Τριαδα, στον Λευκό Πύργο και κατά μήκος της οδού Τσιμισκή.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, οι μεγαλύτερες εκδηλώσεις αποδοκιμασίας σημειώθηκαν όταν η φάλαγγα αυτιοκινήτων με τον Μπακατσέλο πέρασε από την περιοχή του Φαλήρου. Όταν οι διαμαρτυρόμενοι νέοι άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα κατά της αποστασίας επιτέθηκαν με αγριότητα εναντίον τους οι αστυνομικοί και κραδαίνοντας τα κλομπ που κρατούσαν άρχισαν να χτυπάνε αδιακρίτως στο πλήθος με συνέπεια να τραυματιστούν και να μεταφερθούν στο νοσοκομείο δύο νέοι, ενώ συνελήφθησαν πάνω από 40 άτομα. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και τα στελέχη της ΕΔΗΝ Ι.Σιδηρόπουλος, Σ. Μαλακατές, Η. Κουσίδης και Γ. Μαναβής, οι οποίοι αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι.

Δεν συνέβη όμως το ίδιο με το στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη, Γιάννη Αικατερινάρη ο οποίος μετά από τετραήμερη κράτησή του στην Ασφάλεια, παραπέμφθηκε σε δίκη. Σύμφωνα με την περιγραφή της σύλληψής του, όπως δημοσιεύθηκε στην αθηναϊκή εφημερίδα Ελευθερία του Πάνου Κόκκα που είχε ήδη ταχθεί με τους αποστάτες:

"Ενώ η πομπή διήρχετο εκ της περιοχής της Αγίας Τριάδος και της οδού Τσιμισκή, νεαροί ανήκοντες εις την ΕΔΗΝ προεκάλεσαν επεισόδια καρυγάζοντες διάφορα συνθήματα υπέρ του Παπανδρέου. Από των αστυνομικών συνελήφθησαν περί τα 30 άτομα τα οποία αργότερον αφέθηκαν ελεύθερα. Εκρατήθη μόνον ο Ιωάννης Αικατερινάρης ετών 25 μηχανικός, ο οποίος παρεπέμφθη με την κατηγορίαν της περιϋβρίσεως αρχής".

(εφημερίδα Ελευθερία, 19 Οκτωβρίου 1965)

Πρωτοσέλιδο δημοσίευμα στη δεξιά εφημερίδα Η Δράσις 18-10-1965

Η αφήγηση του Γιάννη Αικατερινάρη

Το περιστατικό της σύλληψης και της παραπομπής του σε δίκη, θυμάται και εξιστορεί ο πρώην πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Μακεδονίας και τότε στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη, Γιάννης Αικατερινάρης, 56 χρόνια μετά την περίοδο των "Ιουλιανών".

Στη δίκη μου -ως κατηγορούμενου για διαμαρτυρίες και "πρόκληση επεισοδίων"- παρέστη συνήγορος ο Σύλλας Παπαδημητρίου, π. βουλευτής της ΕΔΑ.. Όσο για μάρτυρες, από τους πολλούς που προσφέρθηκαν για την υπεράσπισή μου ...δεν ξέραμε ποιους θα επιλέγαμε γιατί μόνο λίγοι μπορούσαν να καταθέσουν ! \

Πριν την δίκη παρέμεινα κρατούμενος για μερικές μέρες -λόγω αργιών;- στα υπόγεια της "Εθνικής Ασφάλειας" στην οδό Πολωνίας (σημερινή Αλεξάνδρου Σβώλου). Τί σύμπτωση ...δεσμοφύλακάς μου τις νύχτες ήταν κάποιος που παράλληλα έκανε τη μέρα και εργολαβίες οικοδομικών έργων! Ζητούσε λοιπόν από μένα τον νεαρό και ταπεινό αρχιτέκτονα, αλλά και κρατούμενό του, να τον ...κατατοπίσω ...κατασκευαστικά! Του ζήτησα και έφερε ...μπλοκ και μολύβια!

Όταν έγινε η δίκη στα παλαιά δικαστήρια της οδού Εθνικής Αμύνης, προσήλθαν ως μάρτυρες υπεράσπισης πολλοί φίλοι. Ανάμεσά τους θυμάμαι τους αείμνηστους Μάκη Τρικούκη και Τάσο Δαρβέρη, καθώς και τους Τάκη Σιμώτα, Αλέκο Δημητριάδη, Μπάμπη Καλλιπολίτη, Στέφανο Ρυκούδη, Τάκη Κουλάνδρου, Άλκη Γεωργιάδη, Νιόνιο Σαββόπουλο κ.ά. (σημ. Κατά πάσα πιθανότητα παρευρίσκονταν και ο πάντα φίλος μου Σπύρος Σακέτας με τον αείμνηστο Κωστή Μοσκώφ).

Ο Στέφανος Ρυκούδης, φίλος και ταλαντούχος σκιτσογράφος που εργαζόταν περιστασιακά στην εφημερίδα "Θεσσαλονίκη", έκανε μια καταπληκτική γελοιογραφία με αφορμή τη δίκη! Αξέχαστες εποχές αγώνων και ...τραγωδιών... Εκείνη την περίοδο χάσαμε τον σύντροφο από την "Σπουδάζουσα Νεολαία της ΕΔΑ", συνομήλικό μου και φίλο, Σωτήρη Πέτρουλα...

Αρχιτέκτονας ο Κων. Μητσοτάκης
στις κυβερνήσεις των αποστατών

Πως κυκλοφορούσαν τα "πακέτα" επί αποστασίας

Σχετικά με τις συνθήκες και τα κίνητρα όπου έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο κατά την περίοδο της αποστασίας, στην οποία κεντρική φιγούρα ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αξίζει να ανατρέξουμε σε δύο βιβλία.

Στο βιβλίο που έγραψε ο Μακάριος Δρουσιώτης το 1974, με τίτλο Το άγνωστο παρασκήνιο της τουρκικής εισβολής, (εκδόσεις Αλφάδι, Λευκωσία, 2002, σσ. 14-18) αναφέρει: "... ο Τομ Πάπας ήταν αυτός που συνέδραμε οικονομικά για την εξαγορά των βουλευτών που είχαν αποστατήσει από την Ένωση Κέντρου".

Στο βιβλίο του δημοσιογράφου Χρίστου Χριστοδούλου Ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης (εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1999), Ο Λευτέρης Βόδενας, στενός συνεργάτης του τότε εκδότη των εφημερίδων "Μακεδονία" και "Θεσσαλονίκη" Ι. Βελλίδη, ο οποίος είχε ενεργό συμμετοχή στην ανατροπή του Παπανδρέου, αφηγείται: "... μια μέρα ανέβηκα στον 7ο όροφο της οδού Φιλελλήνων 1 και πήρα κάτι καφέ δέματα.... Τα πήρα από τα γραφεία της ESSΟ Πάπας που ήταν εκεί και τα κατέβασα στα γραφεία της "Μακεδονίας" που ήταν στο δεύτερο όροφο. Από κει πέρασαν κάποιοι βουλευτές και τα πήραν".

Και ο ρόλος της CIA

Σε αυτό το πάρτι εξαγοράς συνειδήσεων και ανατροπής εκλεγμένων κυβερνήσεων πήραν μέρος, όπως αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια αργότερα όχι μόνο το παλάτι, η δεξιά, τα μεγάλα συμφέροντα και οι αρχιερείς της αποστασίας, αλλά και ο ξένος παράγοντας και πρωτίστως η CIA.

Όπως χαρακτηριστικά έγραψε στα 1976 η έγκυρη αμερικανική εφημερίδα Washington Post: “H CIA πάντα διέθετε χρήματα για να επηρεάζει τα αποτελέσματα όλων των εκλογών που είχαν διεξαχθεί στην Ελλάδα πριν το πραξικόπημα του 1967”. Ενώ ακόμη πιο ξεκάθαρη ήταν η άλλη μεγάλη εφημερίδα των ΗΠΑ New York Times, η οποία σημείωνε τον Αύγουστο του 1974 σε δημοσίευμά της: “Ο John Maury, σταθμάρχης της CIA από το 1962 ως το 1968, εργάστηκε για λογαριασμό των ανακτόρων το 1965. Βοήθησε τον βασιλιά Κωνσταντίνο να εξαγοράσει βουλευτές της Ενώσεως Κέντρου, ώστε να ανατραπεί η κυβέρνηση Παπανδρέου”.

Περισσότερα για τα Ιουλιανά και την Αποστασία του 1965: 

https://farosthermaikou.blogspot.com/2018/07/1965.html