Φάρος του Θερμαϊκού: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου 1944 μέσα από τα κείμενα γνωστών συγγραφέων

Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2023

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου 1944 μέσα από τα κείμενα γνωστών συγγραφέων

Κοσμοπλημμύρα στην πλατεία Αγ. Σοφίας για να τιμηθούν οι απελευθερωτές αντάρτες του ΕΛΑΣ

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Aξίζει να ανατρέξει κανείς στα όσα έγραψαν για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί, ύστερα από την είσοδο των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στις 30 Οκτωβρίου 1944, οι ποιο σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων και του πνεύματος που ανέδειξε η πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας κατά τον τελευταίο αιώνα. Με τους περισσότερους από αυτούς να έχουν ζήσει το σημαντικό αυτό ιστορικό γεγονός.

Τα κείμενά τους δίνουν αποστομωτική απάντηση στους ισχυρισμούς ότι οι Γερμανοί έφυγαν χωρίς παρενόχληση, όπως λένε οι αρνητές της ιστορικής αλήθειας. Ή πάλι αν με την είσοδο των ανταρτικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη, η πόλη ανέπνευσε τον αέρα της ελευθερίας και διασώθηκαν οι βασικές υποδομές της (ηλεκτρισμός, ύδρευση, μύλοι, σιδηρόδρομος) κλπ.

Κείμενα συγγραφέων της Θεσσαλονίκης για την απελευθέρωση στις 30-10-1944.

Οι συγγραφείς που μεταξύ άλλων έγραψαν για την απελευθέρωση της πόλης από τους Ναζί με την είσοδο των ανταρτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην πόλη είναι οι:

-Περικλής Σφυρίδης (1996). Ψυχή μπλε και κόκκινη. Αθήνα: Καστανιώτης.

-Γεώργιος Θ. Βαφόπουλος, (χ.χ.) 1903-1996. Σελίδες αυτοβιογραφίας: Η ανάσταση. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής

-Στέλιος Γεωργιάδης (1955). Θεσσαλονίκη η Ανυπότακτη Πόλη, μαρτυρίες και έρευνα για τον αγώνα 1941-1945. Θεσσαλονίκη.

-Ντίνος Χριστιανόπουλος (2008). Θεσσαλονίκη ου μ’ εθέσπισεν. Θεσσαλονίκη: Ιανός.

-Μανώλης Αναγνωστάκης (2000[1976]). Τα Ποιήματα. Αθήνα: εκδόσεις Νεφέλη.

-Γιώργος Ιωάννου (1992). Το Δικό Μας Αίμα. Αθήνα: Κέδρος.

-Στέργιος Βαλιούλης (1985). Πολίτης Β΄ Κατηγορίας. Θεσσαλονίκη: Ρέκος

-Φραγκίσκος Σομμαρίπας (1997). Η Λάμψη του Γκρίζου. Αθήνα: Εστία.

-Γιώργος Καφταντζής (2008). Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης στον καιρό της Κατοχής. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

-Κώστας Τομανάς (1996). Χρονικό της Θεσσαλονίκης 1921-1944. Νησίδες, Σκόπελος, σ. 254

-Ρούλα Παπαδημητρίου (2003). Στον ίσκιο του Λευκού Πύργου. Αθήνα: Εξάντας, σ. 553.

Παραθέτουμε χαρακτηριστικά από ένα μικρό απόσπασμα από δύο μεγάλους των γραμμάτων της Θεσσαλονίκης, του Γιώργου Βαφόπουλου και του Γιώργου Ιωάννου που έγραψαν για την άγια ημέρα της απελευθέρωσης:

Γιώργος Βαφόπουλος, Σελίδες αυτοβιογραφίας, τ. 2, η Ανάσταση, σ.231

«Την άλλη μέρα μπήκε συνταγμένος ο στρατός του ΕΛΑΣ, με το συνταγματάρχη Μπακιρτζή και τον περιβόητο καπετάνιο Μάρκο Βαφειάδη. Κι έγινε τότε στους δρόμους ένα τρελό ξεφάντωμα, ένα πανηγύρι του ταλαιπωρημένου λαού, σχηματίστηκε μια τεράστια παρέλαση στην παραλιακή λεωφόρο, όπου πήραν τη θέση τους οι εργάτες με τους επαγγελματίες, οι μαθητές με τους δασκάλους, τα κορίτσια των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, οι γυναίκες από τις ακρινές συνοικίες, μικρά παιδιά».

Γιώργος Ιωάννου, Το δικό μας αίμα (η παραπεταμένη απελευθέρωση), σ. 110

Στο μεταξύ τα χωνιά ωθούσαν τον κόσμο προς την πλατεία της Αγια-Σοφιάς. Εκεί κατέληγαν όλα τα αφρισμένα ποτάμια. Από την οδό της Αγίας Σοφίας κατέβαιναν, σαρώνοντας τις γειτονιές, τα παιδιά –και όχι μόνον τα παιδιά– του Κουλέ Καφέ, του Αγίου Παύλου, της Ακρόπολης, της Κασσάνδρου. Το Τσινάρι, Εσκί-Ντελίκ, Προφήτης Ηλίας, Διοικητήριο κατέβαιναν τη Βενιζέλου. Είχαν καλύτερο δρόμο αυτοί όχι μονάχα κατηφορικό μα φαρδύ κι ασφαλτοστρωμένο και βάδιζαν πιο λεβέντικα. Από το Βαρδάρι πάλι έρχονταν ξιπόλιτη, ρακένδυτη, πειναλέα, σπαρταρώντας από ενθουσιασμό η Ραμόνα, η Επτάλοφος, ο Παλαιός Σταθμός, η Νεάπολη, η Σταυρούπολη, ενώ αντίθετα από ανατολικά κατέφθαναν μέσα σε σκόνη και αλαλαγμό με τρομπέτες, παντιέρες, λάβαρα και χωνιά η Τούμπα –η «Τούμπα-Στάλινγκραντ» έλεγαν μόνοι τους– η Αγία Φωτεινή, η Ευαγγελίστρια, η Τριανδρία, ακόμα και η τόσο μακρινή Καλαμαριά. Πλημμύρισαν δρόμοι, πλατείες πανζουρλισμός. Φιλιόμασταν, αγκαλιαζόμασταν, χαϊδευόμασταν, δεν ξέραμε τι λέμε από την ταραχή μας. Λέγαμε «Χριστός Ανέστη», λέγαμε «Ελευθερία», «Ποτέ ξανά». Σάμπως να ’ταν στο χέρι μας. Αλλά έτσι νομίζεις σε τέτοιες στιγμές».

Τα γεγονότα της απελευθέρωσης

Όλα αυτά περιλαμβάνονται στο:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2018/10/blog-post_49.html

Επίσης μπορεί να διαβάσει κανείς για εκείνο το σημαντικό ιστορικό γεγονός:

-Οι σκληρές μάχες του ΕΛΑΣ εναντίον των Γερμανών για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

https://farosthermaikou.blogspot.com/2016/10/blog-post_77.html

-Απάντηση σε ανιστόρητες θεωρίες

https://farosthermaikou.blogspot.com/2020/11/blog-post_11.html

-Τι έγραφε η εφημερίδα του ΕΔΕΣ Μακεδονίας για την απελευθέρωση Θεσσαλονίκης:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2019/11/blog-post_9.html

-Για το χαλκευμένο "Σύμφωνο" στο Λιβάδι:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2014/10/h_30.html