Ο πρώτος μετά την απελευθέρωση δήμαρχος Σιδηροκάστρου

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ο Στέργιος Λεβέντης, που ήταν επικεφαλής των φοιτητικών κινητοποιήσεων στη Θεσσαλονίκη στα γεγονότα του Μάη 1936, θα εκλεγεί δήμαρχος Σιδηροκάστρου μετά την απελευθέρωση, θέση στην οποία θα παραμείνει επί πέντε μήνες, μέχρι την παύση όλων των αριστερών δημάρχων ύστερα από τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Ακολούθησε εναντίον του ένας Γολγοθάς διώξεων.

Εξόριστος στην Ανάφη

Μορφή του μεγαλειώδους έπους της Εθνικής Αντίστασης αλλά και του κομμουνιστικού κινήματος στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας, ένας ακαταπόνητος και ασυμβίβαστος αγωνιστής που τίμησε όχι μόνο τον τόπο καταγωγής του, το Σιδηρόκαστρο, αλλά και την πατρίδα, ήταν ο Στέργιος Λεβέντης. Η μνήμη του οποίου παραμένει άσβεστη αν και πέρασαν 37 χρόνια από τον θάνατό του.

Ο Λεβέντης, που γεννήθηκε το 1908 στην ακριτική Κούλα, όπου ο τσέλιγκας πατέρας του έβοσκε τα κοπάδια του, έζησε όλα τα παιδικά και νεανικά του χρόνια στο Σιδηρόκαστρο. Πνεύμα ανήσυχο και προοδευτικό, τον βρίσκουμε μαθητή γυμνασίου να συμμετέχει στον Κομμουνιστικό Όμιλο Σιδηροκάστρου, μαζί με τον Γιώργη Τσαρουχά από το Δρυνοχώρι (Κιραμλή), τον Περικλή Σταματόπουλο από την Κοίμηση, τον Ηρακλή Χαρμανίδη από τη Βυρώνεια και άλλους μαθητές από το Σιδηρόκαστρο και τα γύρω χωριά της επαρχίας Σιντικής του νομού Σερρών.

 

Επικεφαλής στους φοιτητικούς αγώνες

Λίγο μετά που τελείωσε το γυμνάσιο Σιδηροκάστρου, εγγράφηκε το 1933 στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου πρωτοστάτησε στους μεγάλους φοιτητικούς αγώνες της εποχής του Μεσοπολέμου για καλύτερες σπουδές, φτηνότερα συγγράμματα, ανάπτυξη των σχολών του Πανεπιστημίου και δημιουργία φοιτητικών εστιών. Και όταν έγινε η μεγάλη σφαγή των απεργών εργατών της Θεσσαλονίκης, στις 9 Μαΐου 1936, υπήρξε ο επικεφαλής των κινητοποιήσεων των φοιτητών για υποστήριξη των εργατικών αιτημάτων και καταδίκη της αιματοχυσίας από την τότε κυβέρνηση Μεταξά που προετοίμαζε τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Εκείνη τη μέρα τον συναντάμε να είναι ανεβασμένος στα κάγκελα της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής και ως εκπρόσωπος της «Αριστερής Παράταξης Φοιτητών» να μιλάει στο εξεγερμένο πλήθος, διαβεβαιώνοντας ότι οι φοιτητές μαζί με τον υπόλοιπο λαό βρίσκονται στο πλάι της αγωνιζόμενης εργατιάς.

Όπως διαβάζουμε σε μία ανταπόκριση που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες της εποχής, στις 18 Μαΐου 1936: «Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κάλεσε σε απολογία έξι φοιτητές, μεταξύ των οποίων τον Στέργιο Λεβέντη με την κατηγορία ότι στις 7 Μαΐου διατάραξαν την τάξιν του πανεπιστημίου και στις 9 Μαΐου έκαναν συγκέντρωσιν χωρίς άδεια, μαζί με ξένα προς το Πανεπιστήμιο στοιχεία». Εκείνη η δίωξη οδήγησε στην αποβολή του Λεβέντη καθώς και του συμπατριώτη, φίλου και αργότερα κουμπάρου του, Γιώργη Τσαρουχά, οι οποίοι μετά από αυτό έφυγαν στην Αθήνα για να τελειώσουν τις σπουδές τους.

Κρατούμενος στο Τμήμα Μεταγωγών Θεσσαλονίκης καθ' οδόν προς τις φυλακές

Η ανταρτοομάδα στον Λαϊλιά

Μόλις οι φασίστες Βούλγαροι κατακτητές πάτησαν το πόδι τους στην Ανατολική Μακεδονία και επέβαλαν τα σκληρά και καταπιεστικά τους μέτρα, τον Απρίλιο του 1941, ο Στέργιος Λεβέντης μαζί με τον επίσης Σιδηροκαστρινό Σταμάτη Χιώτη, από τους πρώτους κιόλας μήνες της Κατοχής, άρχισαν να εκδίδουν την πολυγραφημένη εφημερίδα «Ελεύθερος Λαός», που χέρι χέρι κρυφά κυκλοφορούσε όχι μόνο στο Σιδηρόκαστρο αλλά και σε αρκετά χωριά της περιοχής. Η έκδοση της εφημερίδας σταμάτησε μετά από λίγους μήνες όταν οι δύο πατριώτες έχοντας την πληροφορία ότι επίκειται η σύλληψή τους από την Οχράνα, τη βουλγαρική Ασφάλεια, κατέφυγαν στη χαράδρα της Νεράιδας, όπου έστησαν το λημέρι τους σε ένα μεγάλο δάσος φυλλοβόλων και αειθαλών δέντρων.

Με τη σύζυγό του Κυριακή

Η αντάρτικη ομάδα την οποία δημιούργησαν στη Νεράιδα οι δύο Σιδηροκαστρινοί έφτασε να αριθμεί 100 άντρες, οπότε η έδρα της μεταφέρθηκε στο Λαϊλιά Σερρών. Κι εκεί, στο βουνό, ανέπτυξαν σημαντική αντιστασιακή δραστηριότητα, ενώ πήραν επαφή και άρχισαν συνεργασία με τους Βούλγαρους παρτιζάνους που πολεμούσαν το φασιστικό καθεστώς της Σόφιας στην περιοχή μεταξύ του Άνω Πετριτσίου και της Βροντούς, με επικεφαλής τον Μίρτσο Ρασμπόινικοφ. Δυστυχώς ο Χιώτης είχε άσχημο τέλος, καθώς στη Θεσσαλονίκη, όπου μετέβη λίγο αργότερα, τον συνέλαβαν οι Γερμανοί και τον έστειλαν στο φοβερό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Αουσβιτς, από όπου δεν επέστρεψε ποτέ.

Χάρη στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ τα χωριά γύρω από το Σιδηρόκαστρο –Πολύβρυσο, Λαγόνι, Άνω και Κάτω Αμπέλια, Νεράιδα, Παλαιόκαστρο, Βαμβακόφυτο, Καμαρωτό, Κοίμηση, Στρυμονοχώρι, Χαρωπό και Θερμοπηγή– αποτελούσαν από το 1943 ελεύθερες περιοχές. Οι Βούλγαροι δεν πάτησαν σ’ αυτά παρά μόνο στις 25 Μαρτίου 1944, όταν δόθηκε σκληρή μάχη των ανταρτών με τον βουλγαρικό στρατό, μετά από την οποία οι Βούλγαροι στρατιώτες, λόγω και των απωλειών που είχαν, έπαψαν να βγαίνουν ακόμη και από τους στρατώνες των πόλεων.

Ομιλητής τη μέρα της απελευθέρωσης στην
κεντρική πλατεία του Σιδηροκάστρου 

 Επικεφαλής των ανταρτών του ΕΛΑΣ

Ο Στέργιος Λεβέντης θα επιστρέψει στο Σιδηρόκαστρο στις 13 Σεπτεμβρίου 1944 μαζί με τους ηρωικούς αντάρτες του αρχηγείου Μποζ Νταγ, που θα συγκροτήσουν στη συνέχεια το 21ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Και στην πλατεία της πόλης, που είχε κατακλυστεί στο μεταξύ από μεγάλο πλήθος κόσμου, θα εκφωνήσει έναν πύρινο λόγο ζητώντας να διαθέσουν όλοι τον καλύτερο εαυτό τους για να πάει μπροστά ο τόπος, για να δουν καλύτερες μέρες όλοι οι πολίτες σε μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δημοκρατική.

Έπειτα από ελεύθερες εκλογές που γίνονται και στις οποίες ψηφίζουν για πρώτη φορά στα χρονικά και οι γυναίκες, ο Στέργιος Λεβέντης θα αναδειχτεί ο πρώτος μετά την απελευθέρωση δήμαρχος Σιδηροκάστρου. Πασχίζει να επιλυθούν τα προβλήματα που είχαν γίνει βουνό στα τριάμισι χρόνια της βουλγαρικής κατοχής. Οργανώνει συσσίτια, ιδιαίτερα για τα παιδιά και τους απόρους, επαναλειτουργώντας τα σχολεία, φροντίζοντας να βρουν δουλειά οι άνεργοι συμπολίτες του. Την πρώτη κιόλας μέρα της δημαρχίας του, ύστερα από δική του εντολή, ανοίγουν όλες οι αποθήκες που τις είχαν πιο πριν οι κατακτητές. Και όλα τα τρόφιμα και ο ιματισμός που υπήρχαν εκεί μοιράζονται στους κατοίκους.

 

Ο Στ. Λεβέντης (δεξιά) ως δήμαρχος Σιδηροκάστρου σε εκδήλωση με τον Μητροπολίτη Σιντικής Βασίλειο

Ο Γολγοθάς των διώξεων

Στη θέση του δημάρχου θα παραμείνει πέντε μήνες, μέχρι την παύση όλων των αριστερών δημάρχων ύστερα από τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Για να ακολουθήσει εναντίον του, όπως και για ακόμη δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές της Αντίστασης, ένας Γολγοθάς διώξεων με φυλακίσεις και εξορίες από το ανώμαλο μεταπολεμικό καθεστώς. Παρ’ όλα αυτά ο Στέργιος Λεβέντης δεν θα πάψει να αγωνίζεται και να οργώνει τον νομό Σερρών ως υποψήφιος βουλευτής της ΕΔΑ. Και η δικτατορία της χούντας, όμως, θα του επιφυλάξει διωγμούς, εξορίζοντάς τον στη Γιούρα και φυλακίζοντάς τον στο Γεντί Κουλέ. Εκεί, στο Επταπύργιο, λόγω των άθλιων συνθηκών κράτησής του από τα όργανα της δικτατορίας και την έλλειψη περίθαλψης, ο αγωνιστής της Αριστεράς θα απωλέσει το μεγαλύτερο μέρος της όρασής του.

Παρά τα προβλήματα στα μάτια, ο Στέργιος Λεβέντης δεν θα υποστείλει τη σημαία του αγώνα και οι πρώτες μετά τη Μεταπολίτευση βουλευτικές εκλογές θα τον βρουν να οργώνει τον νομό Σερρών στο πλευρό του ΚΚΕ, πιστός στις ιδέες του, στα ιδανικά του μαρξισμού - λενινισμού, μέχρι τον θάνατό του στις 5 Φεβρουαρίου 1988.