Στις 5 Μαρτίου 1959, μετά από ακροαματική διαδικασία ενός σχεδόν μήνα, ολοκληρώνονταν στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών πολέμου της Αθήνας, μια πολύ σημαντική δίκη, αυτή του ειδικού συμβούλου της Κομαντατούρ στη Θεσσαλονίκη, Μαξ Μέρτεν, οργανωτή της εξόντωσης των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Η ελληνική και η διεθνής κοινή γνώμη συγκλονίζεται από τις αποκαλύψεις που γίνονται στη δίκη.
Κατάπληκτοι όμως οι πολίτες πληροφορούνται από τις εφημερίδες της εποχής ότι κάποιοι μάρτυρες κατηγορίας, αλλάζουν πλήρως τις αρχικές τους καταθέσεις, εμφανίζοντας τον Μέρτεν ως περίπου "αθώα περιστερά". Ένας από αυτούς, ο στρατηγός εν αποστρατεία, Αθανάσιος Χρυσοχόου. Τι είχε συμβεί;
Α΄ Για την ευθύνη της χιτλερικής Γερμανίας στο Ολοκαύτωμα
Ισχυρίζεται ο Αθ. Χρυσοχόου, ότι "αι γερμανικαί αρχαί δεν είχαν σχέσιν ή αρμοδιότητα δι' αυτό το πρόγραμμα των συστημάτων αντισημιτισμού και την εξόντωσιν των εκατομμυρίων Εβραίων", αλλά αυτό γίνονταν από λίγα άτομα του λεγόμενου "Ινστιτούτου Ρόζενμπεργκ". Και όταν ο πρόεδρος του δικαστηρίου του παρατηρεί ότι οι διώξεις της Θεσσαλονίκης εντάθηκαν χάρις στη μανία του Μέρτεν, ο Χρυσοχόου θα απαντήσει: "Εγώ δεν μπορώ να το παραδεχθώ".
Β' "Επρόκειτο περί κυρίου"
Σε άλλο σημείο της κατάθεσής του ο Χρυσοχόου δηλώνει ότι "όλες οι πληροφορίες δια τον Μέρτεν ήταν ότι επρόκειτο περί ενός κυρίου", και επιμένει ότι η καταστροφή από τους ναζί του ιστορικού εβραϊκού νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης "εορτάσθη ως μέγα ευεργέτημα"! Ενώ σε άλλο σημείο της κατάθεσής του θα πει για την καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου πως ήταν τάχα.... "γενικόν αίτημα των Χριστιανών της Θεσσαλονίκης".
Γ΄ Τα βασανιστήρια στην πλατεία Ελευθερίας
Πολύς λόγος είχε γίνει κατά την εξέταση Χρυσοχόου για το "καψόνι" και τα βασανιστήρια στα οποία είχαν υποβληθεί 9.000 νεαροί άνδρες Εβραίοι στην πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης, στις 8 Ιουλίου 1942, υπό την επίβλεψη του Μέρτεν. Για το θέμα αυτό ο Χρυσοχόου είχε φτάσει στο σημείο να ισχυριστεί ότι δεν ήταν βασανιστήρια τα όσα είχαν υποστεί οι Εβραίοι, κάτω από τον καυτό καλοκαιριάτικο ήλιο, αλλά... "διάφορα ακροβατικά γυμνάσματα". Για να προσθέσει μάλιστα ότι δήθεν τα βασανιστήρια σταμάτησαν όταν εμφανίσθηκε στην πλατεία Ελευθερίας ο Μέρτεν "από αυτό δε το γεγονός εχαρακτηρίσθη ως σωτήρ των δοκιμαζομένων Ισραηλιτών" !!
Δ΄ "Δεν γνωρίζω να έγιναν εκτελέσεις δι' αντίποινα
Ανάλογη ήταν η στάση του Χρυσοχόου και για το θέμα των εκτελέσεων από τους χιτλερικούς κατακτητές Ελλήνων φυλακισμένων και ομήρων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Παύλου Μελά, του Κούρνοβου και του Χαϊδαρίου. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι δεν γνώριζε να έγιναν "εκτελέσεις δι' αντίποινα, αλλά μόνο είχε ακούσει ότι σε τρία χωριά, εκτέλεσαν οι Γερμανοί όλους τους κατοίκους.
Ε΄ Ξεσκεπάζεται η προσπάθεια Χρυσοχόου να καλύψει τον Μέρτεν
Ηχηρή απάντηση στην προσπάθεια Χρυσοχόου να εμφανίσει ως "αθώα περιστερά" τον οργανωτή του αφανισμού των Εβραίων, Μαξ Μέρτεν, είχαν δώσει όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας που εξετάστηκαν από το δικαστήριο στη συνέχεια, με πιο χαρακτηριστική την κατάθεση του Εβραίου Ίνο Τιάνο, που ήταν ένας από αυτούς που είχαν υποστεί τα "καψόνια" στην πλατεία Ελευθερίας. Και ο οποίος είχε αναφέρει στο δικαστήριο ότι, όχι μόνο δεν σταμάτησαν τα βασανιστήρια, όταν εμφανίστηκε ο Μέρτεν, αλλά αντιθέτως συνεχίστηκαν αυτά με μεγαλύτερη αγριότητα, αποκαλώντας μάλιστα τον Μέρτεν ως Μακιαβέλλι.
 |
| Ο Μέρτεν (δεξιά) στη δίκη με τον Γερμανό συνήγορό του |
Κάποια στιγμή, στην τέταρτη-πέμπτη ημέρα της δίκης Μέρτεν, πουυ είχε αρχίσει στις 11 Φεβρουαρίου 1959, ένας από τους Γερμανούς δικηγόρους του που τον υπερασπιζόταν στο δικαστήριο, βγάζει επιδεικτικά από την τσέπη του ένα έγγραφο και το δίνει στον "χασάπη της Θεσσαλονίκης", όπως είχε αποκληθεί ο συγκεκριμένος εγκληματίας πολέμου. Ο οποίος, μόλις το πιάνει στο χέρι του, αρχίζει να φωνάζει: "θαυμάσια, θαυμάσια" !.
Ο πρόεδρος του δικαστηρίου, αντιστράτηγος της στρατιωτικής δικαιοσύνης, Ιωάννης Κοκορέτσας, ρωτάει τι αφορά αυτό το χαρτί, για να πάρει την απάντηση ότι με το έγγραφο, ανατρέπεται πλήρως το κατηγορητήριο και ότι θα παρουσιαστεί στο τέλος της δίκης. Το γεγονός αυτό, κάνει τον Επίτροπο του δικαστηρίου, συνταγματάρχη Ιωάννη Βασιλάκη αλλά και κάποιους από τους δικαστές της έδρας (ταξίαρχος Λ. Τζαβέλλας, αναπληρωτής του προέδρου του δικαστηρίου, συνταγματάρχες Γ. Κουμανάτος και Λ. Παπαηλίου και τους εφέτες Λ. Στιβαρό, πρόεδρος εφετών και Αρ. Πρωτονοτάριος, εφέτης) να χαρακτηρίσουν αυτή την ενέργεια ότι "αποτελεί τέχνασμα για τη δημιουργία εντυπώσεων και τον επηρεασμό των μαρτύρων κατηγορίας (εφημερίδα Μακεδονία, 17-2-1959 και εφημερίδα Ελευθερία, 17-2-1959)
Και μπορεί μέχρι τέλους της δίκης να μην παρουσιάστηκε από την υπεράσπιση το έγγραφο αυτό, ούτε και μετά την καταδίκη του Μέρτεν σε 25 χρόνια κάθειρξη. Εκείνη όμως η απλή επίδειξη ενός αγνώστου περιεχομένου χαρτιού, φαίνεται ότι έκανε τη δουλειά του. Καθώς μία σειρά μάρτυρες, μεταξύ των οποίων και πολύ γνωστά ονόματα, όπως ο στρατηγός Χρυσοχόου, που ήταν Γενικός Επιθεωρητής Νομαρχιών Μακεδονίας καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής και το τελευταίο διάστημα μάλιστα πριν την κατάρρευση των χιτλερικών, Γενικός Διοικητής (υπουργός) Μακεδονίας στην δωσίλογη κυβέρνηση κουίσλιγκς του Ιωάννη Ράλλη, ο αστυνομικός διευθυντής επί Κατοχής Μιχαήλ Μαντούβαλος και μερικοί άλλοι, να αλλάξουν πλήρως, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, τις καταθέσεις που είχαν δώσει τον Ιούλιο του 1957 στον ανακριτή.
Δίνουμε στη συνέχεια μερικά χαρακτηριστικά σημεία από την κατάθεση Χρυσοχόου ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου Εγκληματιών Πολέμου της Αθήνας, κατά την εκδίκαση της υπόθεσης Μέρτεν, όπως αυτά δημοσιεύθηκαν τότε στις εφημερίδες της εποχής:
Και μπορεί μέχρι τέλους της δίκης να μην παρουσιάστηκε από την υπεράσπιση το έγγραφο αυτό, ούτε και μετά την καταδίκη του Μέρτεν σε 25 χρόνια κάθειρξη. Εκείνη όμως η απλή επίδειξη ενός αγνώστου περιεχομένου χαρτιού, φαίνεται ότι έκανε τη δουλειά του. Καθώς μία σειρά μάρτυρες, μεταξύ των οποίων και πολύ γνωστά ονόματα, όπως ο στρατηγός Χρυσοχόου, που ήταν Γενικός Επιθεωρητής Νομαρχιών Μακεδονίας καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής και το τελευταίο διάστημα μάλιστα πριν την κατάρρευση των χιτλερικών, Γενικός Διοικητής (υπουργός) Μακεδονίας στην δωσίλογη κυβέρνηση κουίσλιγκς του Ιωάννη Ράλλη, ο αστυνομικός διευθυντής επί Κατοχής Μιχαήλ Μαντούβαλος και μερικοί άλλοι, να αλλάξουν πλήρως, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, τις καταθέσεις που είχαν δώσει τον Ιούλιο του 1957 στον ανακριτή.
Δίνουμε στη συνέχεια μερικά χαρακτηριστικά σημεία από την κατάθεση Χρυσοχόου ενώπιον του Ειδικού Δικαστηρίου Εγκληματιών Πολέμου της Αθήνας, κατά την εκδίκαση της υπόθεσης Μέρτεν, όπως αυτά δημοσιεύθηκαν τότε στις εφημερίδες της εποχής:
Α΄ Για την ευθύνη της χιτλερικής Γερμανίας στο Ολοκαύτωμα
Ισχυρίζεται ο Αθ. Χρυσοχόου, ότι "αι γερμανικαί αρχαί δεν είχαν σχέσιν ή αρμοδιότητα δι' αυτό το πρόγραμμα των συστημάτων αντισημιτισμού και την εξόντωσιν των εκατομμυρίων Εβραίων", αλλά αυτό γίνονταν από λίγα άτομα του λεγόμενου "Ινστιτούτου Ρόζενμπεργκ". Και όταν ο πρόεδρος του δικαστηρίου του παρατηρεί ότι οι διώξεις της Θεσσαλονίκης εντάθηκαν χάρις στη μανία του Μέρτεν, ο Χρυσοχόου θα απαντήσει: "Εγώ δεν μπορώ να το παραδεχθώ".
Β' "Επρόκειτο περί κυρίου"
Σε άλλο σημείο της κατάθεσής του ο Χρυσοχόου δηλώνει ότι "όλες οι πληροφορίες δια τον Μέρτεν ήταν ότι επρόκειτο περί ενός κυρίου", και επιμένει ότι η καταστροφή από τους ναζί του ιστορικού εβραϊκού νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης "εορτάσθη ως μέγα ευεργέτημα"! Ενώ σε άλλο σημείο της κατάθεσής του θα πει για την καταστροφή του εβραϊκού νεκροταφείου πως ήταν τάχα.... "γενικόν αίτημα των Χριστιανών της Θεσσαλονίκης".
Γ΄ Τα βασανιστήρια στην πλατεία Ελευθερίας
Πολύς λόγος είχε γίνει κατά την εξέταση Χρυσοχόου για το "καψόνι" και τα βασανιστήρια στα οποία είχαν υποβληθεί 9.000 νεαροί άνδρες Εβραίοι στην πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης, στις 8 Ιουλίου 1942, υπό την επίβλεψη του Μέρτεν. Για το θέμα αυτό ο Χρυσοχόου είχε φτάσει στο σημείο να ισχυριστεί ότι δεν ήταν βασανιστήρια τα όσα είχαν υποστεί οι Εβραίοι, κάτω από τον καυτό καλοκαιριάτικο ήλιο, αλλά... "διάφορα ακροβατικά γυμνάσματα". Για να προσθέσει μάλιστα ότι δήθεν τα βασανιστήρια σταμάτησαν όταν εμφανίσθηκε στην πλατεία Ελευθερίας ο Μέρτεν "από αυτό δε το γεγονός εχαρακτηρίσθη ως σωτήρ των δοκιμαζομένων Ισραηλιτών" !!
Δ΄ "Δεν γνωρίζω να έγιναν εκτελέσεις δι' αντίποινα
Ανάλογη ήταν η στάση του Χρυσοχόου και για το θέμα των εκτελέσεων από τους χιτλερικούς κατακτητές Ελλήνων φυλακισμένων και ομήρων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Παύλου Μελά, του Κούρνοβου και του Χαϊδαρίου. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι δεν γνώριζε να έγιναν "εκτελέσεις δι' αντίποινα, αλλά μόνο είχε ακούσει ότι σε τρία χωριά, εκτέλεσαν οι Γερμανοί όλους τους κατοίκους.
 |
| Ανταπόκριση στην εφημερίδα Ταχυδρόμος της Αιγύπτου, στις 20-2-1959 για τη δίκη |
Ηχηρή απάντηση στην προσπάθεια Χρυσοχόου να εμφανίσει ως "αθώα περιστερά" τον οργανωτή του αφανισμού των Εβραίων, Μαξ Μέρτεν, είχαν δώσει όλοι οι μάρτυρες κατηγορίας που εξετάστηκαν από το δικαστήριο στη συνέχεια, με πιο χαρακτηριστική την κατάθεση του Εβραίου Ίνο Τιάνο, που ήταν ένας από αυτούς που είχαν υποστεί τα "καψόνια" στην πλατεία Ελευθερίας. Και ο οποίος είχε αναφέρει στο δικαστήριο ότι, όχι μόνο δεν σταμάτησαν τα βασανιστήρια, όταν εμφανίστηκε ο Μέρτεν, αλλά αντιθέτως συνεχίστηκαν αυτά με μεγαλύτερη αγριότητα, αποκαλώντας μάλιστα τον Μέρτεν ως Μακιαβέλλι.
Η επιστολή Χρυσοχόου
Μετά την κατακραυγή του συνόλου σχεδόν του ελληνικού τύπου για την υπεράσπιση του Μέρτεν από τον Χρυσοχόου, ο επί Κατοχής Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, δύο σχεδόν εβδομάδες μετά, σε επιστολή του προς την εφημερίδα "Μακεδονία", η οποία είχε τη μεγαλύτερη και πληρέστερη δημοσιογραφική κάλυψη της πολύκροτης δίκης, την εγκαλεί για "πεπλανημένες εντυπώσεις" και διαψεύδει τα όσα δημοσιεύθηκαν στα πρακτικά της δίκης ότι ο Χρυσοχόου είπε πως "όλα καλά τα έκανε ο Μέρτεν". Ενώ επίσης επιτίθεται κατά του Βασιλικού Επιτρόπου της δίκης για τα όσα είχε αναφέρει κατά την ακροαματική διαδικασία ότι ο Χρυσοχόου "άλλα είπε στον ανακριτή, άλλα έγραψε στο βιβλίο του και άλλα κατέθεσε στο δικαστήριο". Ενώ τον κατηγορεί για "ανεδαφική κριτική".
Θυμίζουμε ότι η υπόθεση Μέρτεν ξεκίνησε τον Μάιο του 1957 όταν ο Γερμανός εγκληματίας, με τη συναίσθηση ότι πλέον ήταν απολύτως ασφαλής και ακαταδίωκτος, έφθασε στην Ελλάδα για να εξεταστεί ως μάρτυρας υπεράσπισης του υπασπιστή του, επίσης εγκληματία πολέμου, Αρθούρου Μάισνερ. Οι δικαστικές αρχές, όταν διαπίστωσαν την ταυτότητά του και ότι εκκρεμούσε σε βάρος του ένταλμα σύλληψης από το 1946, τον συνέλαβαν και τον παρέπεμψαν σε δίκη.
Στην Ελλάδα ο Μέρτεν ήλθε τον Απρίλιο του 1942, ένα χρόνο μετά τη γερμανική εισβολή, συνοδευόμενος από τον υπασπιστή του, Μάισνερ, με τον οποίο και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη τη διετία 1942-1944, όπου και ανέλαβε τη γενική εποπτεία της δίωξης των Εβραίων της Μακεδονίας, σύμφωνα με την από 7 Ιουλίου 1942 σχετική διαταγή της Κομαντατούρ «περί μέτρων κατά των Εβραίων και των περιουσιών αυτών», αντικαθιστώντας σε πολλές των περιπτώσεων και τον Γερμανό ανώτερο στρατιωτικό διοικητή Μακεδονίας και Αιγαίου.
Ο Μέρτεν, θεωρούνταν ως ο κύριος υπεύθυνος της γενοκτονίας των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, διατάσσοντας τη μεταφορά περίπου 45.000 ατόμων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, καθώς και την ευθύνη της λεηλασίας των περιουσιών τους, μέχρι και τυμβωρυχίας του εβραϊκού νεκροταφείου, που υπολογίσθηκε ότι ξεπερνούσαν σε αξία το τεράστιο για την εποχή εκείνη ποσό των 125.000.000 χρυσών φράγκων. Εξ αυτών και αποκαλούνταν «Δήμιος της Θεσσαλονίκης» ή «Χασάπης της Θεσσαλονίκης».
Περισσότερα για την υπόθεση Μέρτεν, τη δίκη του στο Ελληνικό Ειδικό Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου και τη φυγάδευσή του στη Γερμανία από την τότε κυβέρνηση της ΕΡΕ, καθώς και στοιχεία για τον στρατηγό Αθανάσιο Χρυσοχόου, διαβάστε:
https://farosthermaikou.blogspot.gr/2017/06/blog-post_5.html
http://farosthermaikou.blogspot.gr/2015/11/blog-post_44.html
http://farosthermaikou.blogspot.gr/2015/02/1959.html
Θυμίζουμε ότι η υπόθεση Μέρτεν ξεκίνησε τον Μάιο του 1957 όταν ο Γερμανός εγκληματίας, με τη συναίσθηση ότι πλέον ήταν απολύτως ασφαλής και ακαταδίωκτος, έφθασε στην Ελλάδα για να εξεταστεί ως μάρτυρας υπεράσπισης του υπασπιστή του, επίσης εγκληματία πολέμου, Αρθούρου Μάισνερ. Οι δικαστικές αρχές, όταν διαπίστωσαν την ταυτότητά του και ότι εκκρεμούσε σε βάρος του ένταλμα σύλληψης από το 1946, τον συνέλαβαν και τον παρέπεμψαν σε δίκη.
Στην Ελλάδα ο Μέρτεν ήλθε τον Απρίλιο του 1942, ένα χρόνο μετά τη γερμανική εισβολή, συνοδευόμενος από τον υπασπιστή του, Μάισνερ, με τον οποίο και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη τη διετία 1942-1944, όπου και ανέλαβε τη γενική εποπτεία της δίωξης των Εβραίων της Μακεδονίας, σύμφωνα με την από 7 Ιουλίου 1942 σχετική διαταγή της Κομαντατούρ «περί μέτρων κατά των Εβραίων και των περιουσιών αυτών», αντικαθιστώντας σε πολλές των περιπτώσεων και τον Γερμανό ανώτερο στρατιωτικό διοικητή Μακεδονίας και Αιγαίου.
Ο Μέρτεν, θεωρούνταν ως ο κύριος υπεύθυνος της γενοκτονίας των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, διατάσσοντας τη μεταφορά περίπου 45.000 ατόμων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, καθώς και την ευθύνη της λεηλασίας των περιουσιών τους, μέχρι και τυμβωρυχίας του εβραϊκού νεκροταφείου, που υπολογίσθηκε ότι ξεπερνούσαν σε αξία το τεράστιο για την εποχή εκείνη ποσό των 125.000.000 χρυσών φράγκων. Εξ αυτών και αποκαλούνταν «Δήμιος της Θεσσαλονίκης» ή «Χασάπης της Θεσσαλονίκης».
Περισσότερα για την υπόθεση Μέρτεν, τη δίκη του στο Ελληνικό Ειδικό Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου και τη φυγάδευσή του στη Γερμανία από την τότε κυβέρνηση της ΕΡΕ, καθώς και στοιχεία για τον στρατηγό Αθανάσιο Χρυσοχόου, διαβάστε:
https://farosthermaikou.blogspot.gr/2017/06/blog-post_5.html
http://farosthermaikou.blogspot.gr/2015/11/blog-post_44.html
http://farosthermaikou.blogspot.gr/2015/02/1959.html
ο Χρυσοχόου ήταν ένας απ τους μεγαλύτερους εμπλεκόμενους σε σφαγές....Η περίπτωση του αφορά τους ψυχολόγους και όχι τις δικαστικές αρχές.Ύποπτοι όσοι δεν τον καταδίκασαν σε βαριές τιμωριες.Πολύ ύποπτοι.Το ελληνικό κράτος τον χάιδεψε με στοργή(και αυτόν) και έτσι ξεκίνησε ο σπόρος για την ανατροφή των αυγών του φιδιού.......
ΑπάντησηΔιαγραφή