Το παρακράτος, το κράτος και η Θεσσαλονίκη

61 χρόνια από τη δολοφονία του μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη

εφημερίδα Ελεύθερος Άνθρωπος 24-7-1931

του Σπύρου Κουζινόπουλου
H Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που έχει μια μακρά παράδοση αγώνων για την υπεράσπιση των δύο ύψιστων ανθρώπινων αγαθών, της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Δυστυχώς, έχει και προϊστορία στη λειτουργία ενός μαύρου μετώπου, που παλιότερα οι πολίτες το αποκαλούσαν παρακράτος. Ενός μετώπου εθνικισμού, ρατσισμού, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας. Τεκμηριώνεται αυτό εάν δει κανείς τα όσα διαδραματίσθηκαν στην πόλη στη διάρκεια του τελευταίου ενός και πλέον αιώνα.

Από τον Αύγουστο του 1909, που δημιουργήθηκε από τον Αβραάμ Μπεναρόγια η «Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης», η οποία έγινε ευρύτερα γνωστή ως Φεντερασιόν και άρχισε να οργανώνει μια σειρά από εργατικές κινητοποιήσεις με αίτημα τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και αμοιβής των εργαζομένων, αρχίζουν να ξεφυτρώνουν και μία σειρά "λουλούδια" του παρακράτους, με την ενίσχυση των εργοδοτικών οργανώσεων αλλά και τη στήριξη του επίσημου κράτους. Στόχος, η αναχαίτιση του διαρκώς αναπτυσσόμενου ρωμαλέου εργατικού κινήματος που εκδηλώνονταν κυρίως με απεργιακές και άλλες κινητοποιήσεις, πρωτίστως των καπνεργατών, οι οποίες, πέρα από τη ζημία που προκαλούσαν στα εργοδοτικά συμφέροντα, αμφισβητούσαν και την κυριαρχία του κατεστημένου της εποχής. 

Όλα έδειχναν ότι τα όργανα του κράτους και οι δυνάμεις του παρακράτους έδιναν ιδιαίτερη έμφαση και ανέπτυσσαν την πιο έντονη δραστηριότητά τους στην εργατούπολη, όπως ήταν τότε, Θεσσαλονίκη, η οποία μετά τη Μικρασιατική καταστροφή αποκλήθηκε και "πρωτεύουσα των προσφύγων", λόγω της συρροής εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στην περιοχή, πολλοί από τους οποίους πλαισιώνοντας το εργατικό δυναμικό, βιώνουν στο πετσί τους την άγρια εκμετάλλευση και ριζοσπαστικοποιούνται.

Έμποροι του εθνικισμού
Για την αντιμετώπιση του ανερχόμενου εργατικού και αριστερού κινήματος, θα κάνει την εμφάνισή του ως αντίπαλο δέος ο  ελληνικός φασισμός, που συγκροτήθηκε σαν ένα μείγμα εθνικισμού, αντισημιτισμού και αντικομμουνισμού. Μέχρι το 1928 θα εμφανιστούν στη Θεσσαλονίκη περισσότερες από δέκα αντικομμουνιστικές κι αντισημιτικές συμμορίες, ανάμεσά τους οι «Λεγεώνες Εθνικής Σωτηρίας», η «Αντικομμουνιστική Ένωσις η Πατρίς», η «Εθνική Παμφοιτητική Ένωσις», ο «Σύλλογος Εθνικιστών Φοιτητών» κ.α. 

Εκείνη όμως που διέπρεψε και έγινε περισσότερο γνωστή, ήταν η φασιστική οργάνωση Ε.Ε.Ε., "Κόμμα Εθνικόν και Σοσιαλιστικόν" όπως αυτοπαρουσιάζονταν, που εμφανίστηκε στη Θεσσαλονίκη, στην περίοδο του μεσοπολέμου και η οποία δεν προπαγάνδιζε μόνο τη φασιστική ιδεολογία, καλλιεργώντας το ρατσισμό και την ξενοφοβία, αλλά επιδίδονταν και σε αιματηρές επιθέσεις των τραμπούκων της κατά απεργιακών κινητοποιήσεων, εργατικών σωματείων και στελεχών του ΚΚΕ. Με τα μέλη της, που ονομάζονταν "χαλυβδόκρανοι", λόγω του χαλύβδινου κράνους που φορούσαν στο κεφάλι να χτυπούν αλύπητα κάθε εργατική ή άλλη διεκδίκηση. Από τα "κατορθώματα" αυτής της ακροδεξιάς οργάνωσης, ήταν η πυρπόληση, στις 29 Ιουνίου 1931, του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ, με συνέπεια το θάνατο ενός τουλάχιστον ατόμου και τον ξεσπιτωμό 300 και πλέον φτωχών Εβραίων.

O αρχηγός της ΕΕΕ, ράφτης Κοσμίδης

Υπουργοί, υμνητές της Ε.Ε.Ε.
Όταν μετά λίγους μήνες ήρθε το θέμα στη Βουλή και ο αρχηγός της «Δημοκρατικής Ενώσεως» Αλέξανδρος Παπαναστασίου, κατέκρινε την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου για τη στήριξη που παρείχε στην Ε.Ε.Ε., εμφανίστηκαν υπέρμαχοι της, ο υπουργός Προνοίας, Λεωνίδας Ιασωνίδης, ο Διοικητής Μακεδονίας Στ. Γονατάς και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. 
Απαντώντας στις καταγγελίες του Α. Παπαναστασίου, ο Γονατάς έπλεξε το εγκώμιο της Ε.Ε.Ε.: «ο σκοπός της οργανώσεως αυτής είναι η εξύψωσις του εθνικού φρονήματος, η τόνωσις του θρησκευτικού συναισθήματος, η εδραίωσις των θεμελίων της ελληνικής οικογένειας και η προστασία των εγχώριων προϊόντων», όπως έλεγε. 
Νωρίτερα, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έλεγε στην ίδια συνεδρίαση της Βουλής ότι ναι μεν ήταν αντίθετος στις αντισημιτικές ενέργειες των ΕΕΕ, αλλά κατά τα άλλα "την ίδρυσιν και λειτουργίαν συνδέσμων σκοπούντων να συντάξουν την οργανωμένην κοινωνίαν κατά των ενεργειών των κομμουνιστών, την ευρίσκω απολύτως άμεμπτον". (εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 11ης Δεκεμβρίου 1931).

Υπουργοί, στρατηγοί και κρατικοί παράγοντες, υποδέχονται με μπάντες τους "Χαλυβδόκρανους" στο Σύνταγμα

H πορεία προς την Αθήνα
Ενδυναμωμένοι από την πολιτική κάλυψη που τους παρέχονταν και την πλούσια οικονομική τους ενίσχυση από το Σύνδεσμο Βιομηχάνων και άλλους οικονομικούς παράγοντες της εποχής, οι ακροδεξιοί φασίστες της ΕΕΕ αποφασίζουν να κάνουν δυναμική εμφάνιση και στην πρωτεύουσα, κατά το πρότυπο της "πορείας προς τη Ρώμη" του Μουσολίνι. Κι έτσι στις 25 Ιουνίου 1933, ενοικιάζοντας δύο αμαξοστοιχίες, κάπου 1.500 "Χαλυβδόκρανοι", όπως αποκαλούνταν τα μέλη της οργάνωσης, κατεβαίνουν στην Αθήνα. Κι εκεί, τους γίνεται επίσημη υποδοχή στην πλατεία Συντάγματος. 
Όπως διαβάζουμε στις εφημερίδες της εποχής, στη σχετική τελετή στο Σύνταγμα, μετείχαν οι υπουργοί της κυβέρνησης Τσαλδάρη:  Εσωτερικών Ιωάννης Ράλλης (ο μετέπειτα κουίσλιγκ κατοχικός "πρωθυπουργός") και  Δικαιοσύνης Ταλιαδούρος. Όπως επίσης ο πρόεδρος της Γερουσίας, Στυλιανός Γονατάς. Ενώ τους τριεψιλίτες ευλόγησε στην πλατεία Συντάγματος ο μητροπολίτης Βέροιας Πολύκαρπος. 

Ο εργάτης Τάσος Ταπούτης, δολοφονήθηκε
από τους τριεψιλίτες στην Αθήνα

Και επειδή σ΄αυτό τον τόπο κανείς δεν χάνεται, από την ώρα που μπει στο "λούκι" της ακροδεξιάς, να πούμε ότι δεν είναι τυχαίο που η πλειοψηφία αυτών των "Χαλυβδόκρανων", στη διάρκεια της χιτλερικής κατοχής, στελέχωσε τις  παραστρατιωτικές συμμορίες του Πούλου, του Κισά-Μπατζάκ, του Δάγκουλα και άλλων αστέρων του δοσιλογισμού, οι οποίες αποτέλεσαν το δεξί χέρι των Γερμανών, αναλαμβάνοντας την αντιμετώπιση των αντιστασιακών οργανώσεων, κυρίως του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και μετέχοντας σε δεκάδες εγκλήματα και ολοκαυτώματα..

Εντάθηκε η δράση τους μετά την Κατοχή
Η δράση όλων αυτών των φασιστικών ακροδεξιών στοιχείων, εντάθηκε μετά το τέλος της Κατοχής και στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, για να χτυπηθεί το μεγαλειώδες κίνημα της Εθνικής Αντίστασης που όπως και στην υπόλοιπη χώρα είχε αναπτυχθεί και στη Θεσσαλονίκη. Η οποία, εκτός των άλλων, είχε και το προνόμιο να δημιουργηθεί εδώ, ένα μόλις μήνα μετά την είσοδο των Ναζί στην πόλη, η πρώτη σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους χιτλερικούς εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση, η "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ", σαλπίζοντας το μήνυμα της αντίστασης κατά των κατακτητών. Των κατακτητών που τους υπηρέτησαν τυφλά επί 3,5 χρόνια διάφορα λούμπεν φασιστικά στοιχεία, σε πολλές περιπτώσεις με το αζημίωτο. Συμμετέχοντας στο "πλιάτσικο" και τη λεηλασία των Εβραικών περιουσιών, μετά την ομαδική αποστολή των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στα κρεματόρια του χιτλερικού θηρίου.

Οι πολιτικές δολοφονίες μετά την απελευθέρωση

Γιάννης Ζεύγος

Στέφανος Βελδεμίρης

Kάποιοι από αυτόν τον εσμό του φασισμού και της κίβδηλης "εθνικοφροσύνης", ήταν που στελέχωσαν τις παρακρατικές οργανώσεις τύπου "Καρφίτσας", οι οποίες έδρασαν στην πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας, όταν η ηττημένη στον Εμφύλιο Αριστερά, άρχισε να σηκώνει και πάλι κεφάλι. 
-Να μην ξεχνάμε ότι ο δολοφόνος, στις 20 Μαρτίου 1947,  του Γιάννη Ζεύγου, ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ και πρώην υπουργού στην κυβέρνηση του Καίρου, Χρήστος Βλάχος, ήταν τρόφιμος της ΕΣΑ και έμμισθος πράκτορας της Ασφάλειας.
  -Να μην λησμονούμε ότι ο δολοφόνος του νεολαίου στελέχους της ΕΔΑ, Στέφανου Βελδεμίρη, στις 26 ΟΚτωβρίου 1961, προπαραμονή των βουλευτικών εκλογών, ήταν αστυνομικός και μάλιστα σι διατεταγμένη υπηρεσία.

-Να θυμόμαστε πάντα ότι για τη διάπραξη της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς και μαραθωνοδρόμου της Ειρήνης, Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Μαίου 1963, είχε κινητοποιηθεί όχι μόνο ολόκληρος ο αστυνομικός μηχανισμός της Θεσσαλονίκης, αλλά και ο ακροδεξιός  παρακρατικός υπόκοσμος της πόλης, που δρούσε μέσα από την οργάνωση "Καρφίσα", μέλη της οποίας ήταν και οι δύο δολοφόνοι Σπύρος Κοτζαμάνης και Μανώλης Εμμανουηλίδης.

Γιώργης Τσαρουχάς

Γιάννης Χαλκίδης

-Τέλος, να έχουμε κατά νου ότι οι δολοφονίες του νεολαίου αγωνιστή του αντιδικτατορικού κινήματος, Γιάννη Χαλκίδη, στις  2 Σεπτεμβρίου 1967 και του πρώην βουλευτή και ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, Γιώργη Τσαρουχά, στις 9 Μαίου 1968, διαπράχθηκαν στη Θεσσαλονίκη από τα ανώτατα όργανα ΚΥΠ και Ασφάλειας της χούντας, στο όνομα της οποίας ομνύουν ακόμη και σήμερα οι ακροδεξιοί νεοφασίστες των Μιχαλολιάκου, Κασιδιάρη και σία.
Είναι λοιπόν χρέος όλων των δημοκρατικών πολιτών, όπου κι αν ανήκουν, να φράξουν μια για πάντα το δρόμο στους νοσταλγούς του μαύρου και σκοτεινού παρελθόντος, για να μην ξαναζήσει ποτέ ο τόπος μας τις μεθόδους του παρακράτους.