Όταν και η εφημερίδα του ΕΔΕΣ πανηγύριζε για την είσοδο του ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Μία από τις εφημερίδες που κυκλοφορούσαν μυστικά στη Βόρεια Ελλάδα κατά την περίοδο της κατοχής, ιδιαίτερα τον τελευταίο χρόνο και στην οποία θα μπορούσε κανείς να της καταλογίσει κάθε άλλο παρά φιλοαριστερή γραμμή, δίνει αποστομωτική απάντηση σε κάποιες αναθεωρητικές φωνές που ανιστόρητα ακούγονται εσχάτως. Και οι οποίες αμφισβητούν για το εάν όντως απελευθερώθηκε η πόλη με την είσοδο του ΕΛΑΣ το 1944, ή εάν οι Γερμανοί αποχώρησαν μόνοι από τη Θεσσαλονίκη.

Πρόκειται για την εφημερίδα "Η Φωνή της Ελλάδος", που δεν είχε καμιά σχέση με το ΕΑΜ ή το ΚΚΕ, καθώς αποτελούσε το δημοσιογραφικό όργανο στη Μακεδονία του ΕΔΕΣ, με αρχηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα. Της αντίπαλης δηλαδή προς τον ΕΛΑΣ ανταρτικής οργάνωσης, η οποία δρούσε κυρίως στην περιοχή της Ηπείρου, διέθετε όμως οργάνωση και στη Θεσσαλονίκη, αποτελούμενη κυρίως από πρώην αξιωματικούς του Ελληνικού στρατού.

Στο φύλλο με αριθμό 15 της "Φωνής της Ελλάδος", που κυκλοφόρησε την επομένη της απελευθέρωσης, με ημερομηνία 1η Νοεμβρίου 1944, η εφημερίδα υπό τον τίτλο "Η Θεσσαλονίκη ελεύθερη" τόνιζε σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμά της ότι οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να επιταχύνουν την απομάκρυνσή τους από τη Θεσσαλονίκη "κάτω από τη συνεχή πίεση που εξαπόλυσε πάνω τους ο ΕΛΑΣ". Και ότι ο λαός της Θεσσαλονίκης "που με λαχτάρα και αγωνία παρακολουθούσε την εξέλιξη της επιχειρήσεως, ξεχύθηκε αμέσως σαν χείμαρρος στους δρόμους για να υποδεχτεί τους ηρωϊκούς αντάρτες μας", δηλαδή τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Σύμφωνα με την περιγραφή της εφημερίδας του ΕΔΕΣ Μακεδονίας, οι πρώτες ομάδες των ανταρτών του ΕΛΑΣ έκαναν την εμφάνισή τους στο Διοικητήριο και από εκεί κατέβηκαν στη συνέχεια στο κέντρο της Θεσσαλονίκης "μέσα σε ένα παραλήρημα χαράς και ενθουσιασμού του λαού που η έννοια της λευτεριάς τον είχε τρελάνει κυριολεκτικά"

Μάλιστα, όπως ανέφερε η "Φωνή της Ελλάδος", κάποια στιγμή, εκείνη την ιστορική ημέρα της 30ης Οκτωβρίου, παρέλασαν ενωμένα στην οδό Τσιμισκή τμήματα της ΕΠΟΝ, δηλαδή της οργάνωσης νέων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, μαζί με ομάδες νέων του ΕΔΕΣ, ενώ "ο λαός έκλαιγε από χαρά στο ελπιδοφόρο θέαμα που παρουσίαζαν τα νιάτα μας αδελφωμένα κάτω από την κυανόλευκη στον κοινό αγώνα για τη λευτεριά".

Το χρονικό έκδοσης της "Φωνής της Ελλάδος"

Η αντιστασιακή αυτή εφημερίδα του ΕΔΕΣ Θεσσαλονίκης, είχε αρχίσει να κυκλοφορεί τον Φεβρουάριο του 1944, εκδίδοντας 14 φύλλα το υπόλοιπο διάστημα της Κατοχής και μέχρι την ημέρα της απελευθέρωσης. Συντάσσονταν από τον τραπεζικό υπάλληλο Μανώλη Παπαδάκη, τον ταγματάρχη Ιδομενέα Μανωλιάδη και τον φοιτητή Χρήστο Φυργάδη, στη συνέχεια στοιχειοθετούνταν σε ένα πατάρι στην περιοχή των Λαδάδικων και τέλος τυπώνονταν υπό άκρα μυστικότητα στο υπόγειο τυπογραφείο "Ερμής" στην οδό Ίωνος Δραγούμη, με τυπογράφο τον Παναγιώτη Παπαγεωργιάδη.

Ο Μανώλης Κανδυλάκης στο τετράτομο έργο του "Εφημεριδογραφία της Θεσσαλονίκης" που ερεύνησε σχετικά για τη "Φωνή της Ελλάδος", ανέφερε ότι στην έκδοση της εφημερίδας βοηθούσαν επίσης ο Σταύρος Πάσχος, μετέπειτα δήμαρχος Θεσσαλονίκης και ο δικηγόρος από τον Πολύγυρο Μηταφτσής. Παρέθεσε μάλιστα και συνομιλία με τον Παπαγεωργιάδη ο οποίος ενημέρωνε ότι η εκτύπωση των παράνομων εφημερίδων γινόταν όταν σταματούσε το τύπωμα των νόμιμων εντύπων.

Προκήρυξη του ΕΔΕΣ προς το λαό της Θεσσαλονίκης στο πρώτο
μετά την απελευθέρωση φύλλο της Φωνής της Ελλάδος

Σχολιάζοντας το φύλλο της 1ης Νοεμβρίου 1944 ο Μ.Κανδυλάκης στον 4ο τόμο της Εφημεριδογραφίας του γράφει για το συγκεκριμένο φύλλο της "Φωνής της Ελλάδος": "Εντυπωσιάζει το -μικρό- κύριο άρθρο της που χαιρετίζει την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης γιατί εκθειάζει τον ΕΛΑΣ και για τη γλώσσα του: "Οι Γερμανοί κάτω από τη συνεχή πίεση που ξαπόλυσε πάνω τους ο ΕΛΑΣ (...) αναγκάστηκαν να επιταχύνουν τη φευγάλα τους και στις 3 το απόγευμα η Θεσσαλονίκη μας είχε ξεκαθαριστεί ολότελα κι' απ' το τελευταίο ίχνος των νατζήδων" (δηλαδή των Ναζί).

Τέλος να πούμε ότι σ' εκείνο το φύλλο της 1ης Νοεμβρίου, η εφημερίδα δημοσίευε πρωτοσέλιδα προκήρυξη προς το λαό της Θεσσαλονίκης της Κεντρικής Διοικούσας Επιτροπής Μακεδονίας του ΕΔΕΣ και αφού σημείωνε ότι πλέον το λαμπρό αστέρι της λευτεριάς κρέμεται πάνω από την πόλη του μεγαλομάρτυρα με τα τίμια και ηρωϊκά χέρια των ανταρτών, έκλεινε ζητωκραυγάζοντας: "Ζήτω η λευτεριά, ζήτω οι αντάρτες μας, ζήτω ο λαός της Θεσσαλονίκης, ζήτω η γλυκιά μας πατρίδα"

Η "Φωνή της Ελλάδος" συνέχισε να εκδίδεται και μετά την απελευθέρωση, ως νόμιμη πλέον εφημερίδα, αλλά όχι όμως για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Διαβάστε επίσης για τους ισχυρισμούς περί μη απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ: https://farosthermaikou.blogspot.com/2019/10/blog-post_6.html