Οι κουρελήδες της Λευτεριάς

του Μάρκου Μπόλαρη

Η μονάδα που έπρεπε να παρουσιαστεί ως επίστρατος στις 29 Οκτώβρη του '40 ήταν Ορεινή Πυροβολαρχία στο Πράβι, τη σημερινή Ελευθερούπολη. Ντύθηκαν. Φόρτωσαν στα μουλάρια τα κανόνια του ορεινού, τους πυροσωλήνες, τις ρόδες, τα κασόνια με τις βόμβες και τις σφαίρες, σκηνές, είδη διοίκησης, είδη μαγειρείου, ότι βρέθηκε από τρόφιμα, ότι υπήρχε από ζωοτροφές, φορτώθηκαν τα  σακκίδιά τους με τα λιγοστά προσωπικά τους αντικείμενα, πήραν ανά χείρας κράνη, όπλα , ξιφολόγχες, σφαίρες και μπήκαν πεζή  στην πορεία. 

Στη Δράμα τους περίμενε ο καρβουνιάρης. Εκφόρτωση του υλικού από τους ημιόνους, φόρτωση των ημιόνων στο τραίνο, φόρτωση των υλικών και πυρομαχικών, επιβίβαση. Ταξίδεψαν νύχτα γιά να μην εκτεθούν στην ιταλική αεροπορία. Καθισμένοι στο δάπεδο του βαγονιού, τυλιγμένοι στις χλαίνες τους, αφού έβαλαν στο στόμα τους λίγη γαλέτα, πήραν τον πρώτο ύπνο τους. Ήταν συγκλονισμένος , καθώς τριάντα χρόνους μετά, ξαναδιηγόταν , τη παρακλήσει των εγγονών του, τις σωρευμένες   εμπειρίες του πολέμου του '40.

Είχε ξημερώσει όταν έφθασαν στη Φλώρινα. Γρήγορη αποβίβαση, η ταχύτερη δυνατή φόρτωση, σε συντεταγμένη πορεία προς το Μέτωπο. Προηγήθηκαν Μονάδες του Πεζικού, Υγειονομικού και ακολούθησε το Ορεινό Πυροβολικό με τους ημιονηγούς και του ημιόνους του βαριά φορτωμένους . 

Τις εμπειρίες των πρώτων ημερών, που συγκλονιστικά περιγράφει ο συμπολεμιστής τους Οδυσσέας Ελύτης, κρίσιμες εμπειρίες στην πρώτη , στις πρώτες μάχες με τις καλοεξοπλισμένες  και προετοιμασμένες από καιρό γιά πόλεμο εχθρικές μονάδες της φασιστικής Ιταλίας στα βουνά της Ηπείρου, της αρχικής απόκρουσης της επιθετικής τους ορμής, της ανάσχεσης της προκλητικής τους αλαζονείας, τις διαδέχτηκε η ανατροπή των συνθηκών του πολέμου, ακολούθησε η ελληνική αντεπίθεση, η απώθηση των ιταλικών μονάδων, το τσαλάκωμα της προπέτειας του Μουσολίνι, η έκπληξη της παγκόσμιας κοινής γνώμης και να  ο Ελληνικός Στρατός που ξαναελευθερώνει την Βόρειο Ήπειρο, και να οι σημαίες στο Αργυρόκαστρο, την Κορυτσά, το Τεπελένι, τους Αγίους Σαράντα, την Κλεισούρα.

Κι όλη αυτή η έκρηξη της ψυχής του έλληνα στρατιώτη, της ψυχής ενός Λαού που μονιασμένος υπερασπίζεται τα πάτρια, δεν πραγματοποιείται απέναντι απλώς σε  στρατό εκπαιδευμένο και με αριθμητικό πλεονέκτημα, με υπεροπλία, τεθωρακισμένα, αεροπλάνα, με  καινούργιο και σύγχρονο οπλισμό , αλλά και κάτω από την αμείλικτη σκληρότητα ενός βαρύτατου χειμώνα στην Πίνδο, που όχι μόνον θερίζει με την δριμύτητα του ψύχους οπλίτες, σλλά  δυσκολεύει ακόμη και την στοιχειώδη προμήθεια σε πυρομαχικά και τρόφιμα . Εστίαζε πάντα στην κορύφωση.

Η διήγηση πάντα κορυφωνόταν όταν περιέγραφε τις μάχες στην Τρεμπεσίνα. Άλλαζε ο τόνος της φωνής. Η ένταση των συναισθημάτων γύριζε πίσω τον χρόνο. Σταματούσε. Να πάρει ανάσες. Σαν να όπλιζαν με τους συστρατιώτες του το όρεινό πυροβόλο εκείνη την στιγμή.  Σαν να προσδιόριζαν με τους συμπολεμιστές του εκείνη την ώρα το σημείο που ήθελαν να πλήξουν !

Κρίσιμο στρατηγικά το πέρασμα της Κλεισούρας, καθώς από εκεί ο δρόμος οδηγεί στο Βεράτι, στην καρδιά της Αλβανίας. Κρισιμότατο ! Και πάνω από το αυτό το  πέρασμα ο ορεινός όγκος της Τρεμπεσίνας. Φονικές οι μάχες που δίνει το Β' Σώμα Στρατού με την 1η, 11η και 15η Μεραρχίες. Οχυρωμένοι ασφαλώς με πλεονέκτημα και θέσης και πολεμικού εξοπλισμού οι Ιταλοί. Διατηρούν τον έλεγχο της θέσης στην Τρεμπεσίνα.

Απαιτήθηκε η  συνδρομή της 5ης Μεραρχίας Κρητών από το Γ' Σώμα Στρατού που έγειρε καθοριστικά την πλάστιγγα υπέρ των Ελλήνων, αφού οι ορεσίβιοι κρητικοί  επίστρατοι της 5ης Μεραρχίας, έμπειροι από τον Ψηλορείτη και τις Μαδάρες χύθηκαν  με τις ξιφολόγχες πάνω στα χιόνια, μέσα σε μιά κόλαση πυρών , φωτιάς και θανάτου από το ιταλικό πυροβολικό κι έδωσαν την νίκη στήνοντας την ελληνική σημαία  στις κορυφές της Τρεμπεσίνας στις αρχές του Φλεβάρη, ανήμερα της Υπαπαντής,  στα 1941.

Ο αντίκτυπος της κατάληψης

Ήταν τέτοιος ο αντίκτυπος, ήταν τέτοιας έκτασης η εντύπωση που προκάλεσε η κατάληψη, η ματωμένη κατάληψη της Τρεμπεσίνας, ήταν τόσο μεγάλος η διεθνής επιβράβευση γιά τον Ελληνικό Στρατό κι αντίστοιχα η δυσμένεια γιά τον Ιταλικό, ώστε την εαρινή αντεπίθεση που εκδηλώθηκε στις 9 Μαρτίου για να καταληφθεί το στρατηγικότατο ύψωμα 731, ύψωμα που ελέγχει απόλυτα την κεντρική οδό,  την επέβλεψε ο ίδιος ο φασίστας δικτάτορας, ο Μουσολίνι. Όχι από την Ρώμη , όπως θα υποθέσατε. Όχι. Αλλά, με προσωπική μετάβαση επί τόπου. 

Από το πρωί της 9ης Μαρτίου ο Μουσολίνι είχε εγκατασταθεί σε προκεχωρημένο παρατηρητήριο στο ύψωμα Καμάριτ ακριβώς από το ύψωμα 731, που υπερασπιζόταν το 3ο Τάγμα του 19ου Συντάγματος Σερρών. Ο δικτάτορας ήθελε να γνωρίζουν οι δικοί του ότι τους έβλεπε, τους παρακολουθούσε, να αισθάνονται την καυτή φασιστική ανάσα του στο σβέρκο τους, να μη λυγίσουν. 

Λοχαγός Κουτρίδης Παναγιώτης, διοικητής
3ου Τάγματος του 19ου Συντάγματος

Ο ήρωας λοχαγός Π. Κουτρίδης

Την τιμή γιά μιά από τις ωραιότερες, τις ηρωικότερες, τις πιό ματωμένες, τις πιό ακατάβλητες  επικές μάχες του Ελληνικού Στρατού την έχει το 3ο Τάγμα του 19ου Συντάγματος Σερρών υπερασπιζόμενο το Ύψωμα 731, με διοικητή τον ήρωα Λοχαγό Παναγιώτη Κουτρίδη. 

Από τις 9 Μαρτίου μέχρι τις 19 του ίδιου μήνα, μέσα σε δέκα μέρες, οι Ιταλοί επιτέθηκαν δέκα εννέα φορές στο Ύψωμα 731. Το ύψωμα είχε αποψιλωθεί από κάθε βλάστηση, το είχαν ανασκάψει δεκάδες χιλιάδες βόμβες από τριακόσια βαριά ιταλικά πυροβόλα κι άλλους τόσους όλμους. Δεν υπήρχε ένδειξη ζωής πάνω στο 731. Και στις 6.30 τα χαράματα της 19ης Μαρτίου εξαπολύεται η τελική επίθεση από το Ιταλικό Σύνταγμα Πεζικού Σιένα. Προηγούνται τέσσαρα άρματα μάχης κι έπονται επίλεκτες μονάδες. Εφαρμόζεται η μέθοδος του κυλιομένου φραγμού του πυροβολικού που δίνει στις ιταλικές μονάδες την δυνατότητα να φτάσουν σε μικρή απόσταση από τα χαρακώματα των Ελλήνων.

Διακόπτω γιά να υπογραμμίσω τα ονόματα τριών Σερραίων εφέδρων ανθυπολοχαγών που ηγούνται  Λόχων του αμυνομένου 3ου Τάγματος , δηλαδή, του Ισαάκ Λαυρεντίδη στον 9ο Λόχο, του Αναστασίου Μαρτίνοβιτς στον 10ο Λόχο και του Σταύρου Σταυρίδη στον 11ο Λόχο, υπό τον Λοχαγό Παναγιώτη Κουτρίδη διοικητή του Τάγματος . Διακόπτω επειδή θεωρώ ότι το χρέος τιμής προς αυτούς τους άνδρες και τους ηρωικώς πεσόντες στο Ύψωμα 731 και όσους επέζησαν και χάρισαν την νίκη στα ελληνικά όπλα δεν το έχουμε πρεπόντως εκπληρώσει. Νύν καιρός ...

Τρόμος και σαστιμάαρ στους επιτθέμενους Ιταλούς

Ποιά η σαστιμάρα, ποιά η λαχτάρα, ποιός ο τρόμος που κατέλαβε τους επιτιθέμενους Ιταλούς, όταν μετά την καταστροφή των τριών τεθωρακισμένων τους και την φυγή του τέταρτου, καθώς πλησίαζαν στις ελληνικές θέσεις, που είχαν ισοπεδωθεί από τον καταιγισμό πυρών, ποιά θανατερή έκπληξη τους περίμενε όταν μέσα από τα νέα χαρακώματα, που άνοιξαν οι αμυνόμενοι την νύχτα, ξεπετάχτηκαν  δεκάδες μορφές γκρίζες από το χώμα που σώρευαν πάνω τους οι εκρήξεις, δεκάδες αποφασισμένοι πεινασμένοι, ξεπαγιασμένοι, με ξεσκισμένα ρούχα, κουρελήδες και με επιδέσμους στα κεφάλια, , σχεδόν όλοι τραυματισμένοι, οι Έλληνες στρατιώτες, οι τίμιοι της Πατρίδας, οι κουρελήδες της Ελευθερίας, υπήκοντες στην εντολή, στην κραυγή  του ηρωικού Σερραίου Λοχαγού Κουτρίδη, " Εφ' όπλου λόγχην !  Εξόρμησις ! " 

Οι γυμνοί απέναντι στους καλοντυμένους,  οι νηστικοί απέναντι στους χορτασμένους, οι ξυλιασμένοι κι εξουθενωμένοι από το παγετό επί δεκαήμερο απέναντι σε γυμνασμένους, οι έχοντες μόνον ξιφολόγχες και ελάχιστες σφαίρες απέναντι σε πάνοπλους, οι τραυματίες απέναντι σε καλοφορμαρισμένους επίλεκτους που πολεμούσαν μπροστά στα μάτια του Αρχηγού τους !

Μία ώρα και δέκα λεπτά ! 

Α Ε Ρ Α ! 

Κραυγή εκ βαθέων ! Κραυγή παιάνας !

Με ξιφολόγχες , με τα δόντια, με πέτρες, με πέντε σφαίρες με οκτώ χειροβομβίδες !

Εξουδετερώθηκαν οι επίλεκτοι του Μουσολίνι ! Πάνω από εκατό οι νεκροί, ενώ από τα διπλανά υψώματα το ορεινό πυροβολικό μάδησε και έτρεψε σε φυγή το υπολοιπο του Συντάγματος Πεζικού της Σιένα !

Και η τελική επίθεση των Ιταλών στο Ύψωμα 731 είχε συντριβεί. Δεν επανήλθαν. 

Απλώς, το παρέλαβαν μερικές βδομάδες αργότερα, μετά την Γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας, στις 6 Απρίλη, όταν ο Χίτλερ ανέλαβε να σώσει το γόητρο του Άξονα ! Λαχάνιασε.

Ξαναβίωνε την ένταση και την φρίκη της μάχης. Την αγριότητα , την φονικότητα, την αιματοχυσία, τον θάνατο, τους θανάτους, τους νεκρούς, τους διαμελισμένους, τους θανώντες και θαμμένους στα βορειοηπειρωτικά βουνά , συμμαχητές, συμπολεμιστές, φίλους !

Μας κοίταζε στα μάτια ! Εσείς, να μην τα ζήσετε ! Αλλά ... εάν χρειαστεί , να γνωρίζετε : Ούτε σπιθαμή ! 

Όπως στο Ύψωμα 731 ! 

Όπως στη Τρεμπεσίνα !

Φορτίο ευθύνης !

Τιμή και φορτίο η παρακαταθήκη των πατεράδων μας !