21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1967: Η δικτατορία σώζει την Ελλάδα από τους Έλληνες

σκίτσο του Μϊνου Αργυράκη

του Tάκη Κατσιμάρδου

Πως η ίδια η χούντα περιέγραφε με  κωμικοτραγικό τρόπο τους «εθνικούς κινδύνους » και δικαιολογούσε τις πρώτες μέρες του πραξικοπήματος γιατί ο στρατός κατέλαβε την εξουσία κατασκευάζοντας εικονικές πραγματικότητα.

Τα παρανοϊκά άλλοθι των δικτατόρων του 1967 μπορεί να προκαλούν εκ των υστέρων θυμηδία και στον καιρό τους να ήταν κωμικοτραγικά. Αν 48 χρόνια μετά έχει κάποιο νόημα, όμως, ν’  ανακληθούν στη μνήμη οι πρώτες και αμέσως μετά την επιβολή της χούντας δικαιολογίες για το στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα, αυτό δεν βρίσκεται στη φαιδρότητα της κατάστασης. Αλλά σε μια άλλη διαχρονικότητα.

Ιδού περί τίνος πρόκειται, προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων. Για την επιβολή της δικτατορίας, σε πρώτη φάση, κατασκευάστηκε από το κράτος και παρακράτος της Δεξιάς, τους στρατοκράτες και τους φορείς, γενικώς, της αντίδρασης μια δήθεν πραγματικότητα. Με βασικό υλικό την κινδυνολογία και τον φόβο.

Ο πυρήνας της ήταν πως «η Ελλάδα κινδυνεύει». Επομένως όλα επιτρέπονται για να …σωθεί η πατρίδα.

Μετά, εν ονόματι αυτής ακριβώς της εικονικής πραγματικότητας, αμφισβητήθηκε η αναγκαιότητα της ελευθερίας, δημοκρατίας, του κοινοβουλευτισμού, των δικαιωμάτων κτλ.

Το ίδιο σχήμα, χωρίς τανκς και κάνες όπλων «αφρόνων αξιωματικών» στη χώρα μας, διαφορετικά αλλού, βρίσκεται σήμερα σε πλήρη ισχύ. Άλλου είδους πραξικοπηματικές ανατροπές επιχειρούνται, μ’ άλλους τρόπους χαλκεύονται δεσμά ή επιχειρείται να προωθηθούν μεταδημοκρατικές υποδουλώσεις, αλλά αυτή είναι η ουσία.

Ίσως μετά από τρεις-τέσσερις δεκαετίες, σημερινές εικονικές πραγματικότητες να προκαλούν ιλαρότητα, όπως συμβαίνει στις μέρες μας με την προπαγάνδα της χούντας και του …αθάνατου κράτους της Δεξιάς.

Σε μια τέτοια βάση ιδωμένο το 1967 δεν απέχει 48 χρόνια από το 2015…

Το σύνθημα από τη Θεσσαλονίκη

Η συνομωσία κατά της Ελλάδας θα κορυφωνόταν στις 23 Απριλίου 1967. Θ΄ άρχιζε από τη Θεσσαλονίκη και θα εξαπλωνόταν σ’ όλη τη χώρα. Το σύνθημα της εξέγερσης είχε δοθεί στις 18 Απριλίου. 30000 άνδρες των Λαμπράκηδων και 2000 πεπειραμένοι σαμποτέρ ήταν έτοιμοι να δράσουν . Οι αρχές ασφαλείας, που αριθμούσαν μόλις 27000, δεν μπορούσαν ν’ αντιμετωπίσουν τον εσωτερικό εχθρό, γι’ αυτό και καταφύγανε το στρατό. Οι στρατιωτικοί, όμως, προκειμένου να μη αιματοκυλιστεί ο τόπος έδρασαν προληπτικά. Συλλάβανε τους εμπειροπόλεμους σαμποτέρ του «Λαικού Μετώπου» της Ενωσης Κέντρου –κομμουνιστών, όπως επίσης κι ελάχιστους άλλους πολιτικούς, που κινδύνευαν να τους σκοτώσουν οι συνωμότες κι έτσι η Ελλάδα σώθηκε. «Ο στρατός ανέλαβε την διακυβέρνησιν της χώρας δια να προλάβη τον εμφύλιον σπαραγμόν, να αποκαταστήση την τάξιν και να επαναφέρη την ενότητα του Εθνους….»

Φαίνεται απίστευτο, αλλά ακριβώς αυτό ήταν το αρχικό επίσημο σενάριο της χούντας για να …εξηγήσει στους Ελληνες την επιβολή της δικτατορίας.

Κυκλοφόρησε τρεις μέρες μετά το πραξικόπημα και ήταν η πρώτη «διαφωτιστική» έκδοση της «επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967».

Βρίσκεται στ’ αρχεία του υπουργείου Παιδείας κι έχει δημοσιοποιηθεί από τον καθηγητή Π. Πετρίδη στη σειρά των απόρρητων ντοκουμέντων («Εξουσία και παραεξουσία στην Ελλάδα 1957-1967», εκδόσεις «Προσκήνιο», 2000).

Αργότερα θα επιχειρηθεί ν’ αμβλυνθεί ο πρωτογονισμός του πρώτου σεναρίου, το οποίο θα γραφεί και θα ξαναγραφεί.

Μια παραλλαγή του, με ουσιώδεις αλλαγές, θα δει το φως σε μπροσούρα της χούντας υπό τον τίτλο «21 Απριλίου 1967. Ο στρατός μας έσωσε την Ελλάδα. Η Ελλάδα πρέπη να ζήση και θα ζήση».

Άλλο θα εκπονήσουν, στην πρώτη επέτειο της «επανάστασης» (Μάρτιος 1968) οι γκαιμπελίσκοι της «Γενικής Διευθύνσεως Τύπου και Πληροφοριών του Υπουργείου Προεδρίας Κυβερνήσεως», που έχει καταλάβει ο αρχηγός της χούντας Γ. Παπαδόπουλος.

Η πρώτη «διαφωτιστική» έκδοση θ΄ αποσυρθεί, αλλά θα παραμένει για πάντα για να προκαλεί τη νοημοσύνη. Αν και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τότε δεν υπήρχαν μεν παρανοϊκοί συγγραφείς, αλλά δεν έλειπαν και ανεγκέφαλοι αναγνώστες…

Όλα έτοιμα από τις 18 Απριλίου

Τις παραμονές της 21ης Απριλίου όλα ήταν έτοιμα για την καταστροφή της Ελλάδας. Διαβάζουμε στο προοίμιο του τερατολογικού σεναρίου: «Οι Παπανδρέου και ο τύπος ωμίλουν απεριφράστως περί επαναστάσεως και τα στελέχη των έθετον ζήτημα μεταβολής του καθεστώτος καδύνου: τά τρόπον παράνομον. Οι κομμουνισταί διεκήρυσσον τα σχέδιά των δι΄ εξεγέρσιν…»

Όλα ήταν έτοιμα και «την 18ην Απριλίου ο Αρχηγός των καταδικασθέντων δια την συνομωσίαν του «Ασπίδα» Α. Παπατέρπος απηύθυνεν από τας φυλακάς μήνυμα προς τους οπαδούς του «Λαικού Μετώπου» διακηρύσσων ότι «ήλθεν η ώρα» και καλών τούτους να επιδείξουν αδάμαστον αγωνιστικότητα και αποφασιστικότητα». Προφανώς ήτο το σύνθημα…»

Αμέσως μετά το σύνθημα «την ιδίαν ημέραν, μαχητικά στελέχη κομμουνιστών ήρχισαν να κινούνται από όλην την χώραν προς την Θεσσαλονίκην, όπου την 23ην Απριλίου θα ωμίλει εις υπαίθριαν συγκέντρωσιν ο κ. Γ. Παπανδρέου. Ο τελευταίος προανήγγειλεν ήδη καθαρώς ανατρεπτικά συνθήματα στρεφόμενα κατά του καθεστώτος, του Βασιλέως, των συμμάχων των Ενόπλων Δυνάμεων και του Συντάγματος, υπέρ της βίας και της επαναστάσεως…» Φυσικά, ο « ραδιοσταθμός του ΚΚΕ από την Ανατολικήν Γερμανίαν έρριπτεν ανατρεπτικά συνθήματα, ενώ κινεζόφιλοι ωμίλουν επισήμως περί αμέσου εξεγέρσεως τόσον δια των εντύπων των όσον και δια των αλβανικών ραδιοσταθμών…. »

30.000 οι Λαμπράκηδες, 27.000 οι αστυνομικοί

 Μερικά ακόμη αποσπάσματα είναι εξίσου αποκαλυπτικά για το μέγεθος του …κινδύνου :

- «Ο εσωτερικός κομμουνισμός ηδυνήθη να συγκροτήση μαχητικά τμήματα υπό την επωνυμίαν «Νεολαία Λαμπράκη» με 30000 μέλη έναντι 27.000 ανδρών των Σωμάτων Ασφαλείας…»

- «Περί τα 2000 στελέχη (της παλαιάς κομμουνιστικής ανταρσίας του 1946-1949) εκπαιδευθέντα εις ειδικάς Σχολάς της Ανατολικής Ευρώπης και της Σοβιετικής Ενώσεως κατέφθασαν δια να επανδρώσουν τον ανατρεπτικόν μηχανισμόν της ΕΔΑ…»

- «Εκ των εκλογών (του 1963) ο Γ. Παπανδρέου εκέρδισεν 171 έδρας επί συνόλου 300 και κατέστη Κυβέρνησις. Εκ των βουλευτών όμως, 35 έως 40 ήσαν κομμουνισταί ή όργανά των… Οι πράκτρορές των, ως απεκαλύφθη κατέλαβον τας υπηρεσίας πληροφοριών, ασφαλείας και εθνικής προπαγάνδας. Υπό το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού εξαπελύθη άγριος διωγμός εναντίον παντός αντικομμουνσιστικού στοιχείου εις τον κρατικόν μηχανισμόν, τα Σώματα Ασφαλείας και τα Ενόπλους Δυνάμεις…Η παιδεία παρεδόθη εις τους κομμουνιστάς…»

- «Μαχητικά στελέχη των κομμουνιστών αφικνούνται στην πρωτεύουσα και φιλοξενούνται σε σπίτια κομμουνσιτών… Εχουν φθάσει ήδη 15000…»

- «Ελήφθη απόφασις συλλήψεως του βασιλέως…»

- «Ρώσος με ειδική εντολή αφίχθη εις Αθήνας για να δώση γραμμή εις την ΕΔΑ…»

- «Στην Πάτρα θα αποβιβαστούν από ρωσικά πλοία όπλα…»

- «Οι κομμουνιστές θα ανατινάξουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις…»

- «Ρωσικά πλοία θα διέλθουν από τα Δαρδανέλλια και θα πλέυσουν στο Αιγαίο…»

- «Το ΕΑΜ υπάρχει και δρα σε όλες τις υπηρεσίες… Ελέγχει το 100% του υπουργείου Γεωργίας, το 60% του υπουργείου Παιδείας, το 25% της Αστυνομίας Πόλεων… Η διοίκησις περιήλθεν εις τα χέρια τους»

- «Οπλοστάσιον εις τον Ταύγετον, εις την Εύβοιαν, εις την Λάρισαν…»

Καθώς η …πατρίδα κινδύνευε, λοιπόν, «αι αστυνομικαί αρχαί (!) εδήλωσαν υπευθύνως ότι αδυνατούν να αναλάβουν την τήρησιν της τάξεως την 23ην Απριλίου….» Ετσι «εζητήθη από τον στρατόν να αναλάβη το έργον.» Αλλά οι «αρμόδιοι αξιωματικοί», ενώ βεβαίως θα μπορούσαν να το κάνουν, « εκτιμήσαντες τας σχετικάς πληροφορίας και την όλην κατάστασιν, διεπίστωσαν ότι η αιματοχυσία και μάλιστα εις ευρείαν κλίμακα καθίστατο αναπόφευκτος. Κατόπιν τούτου ο αρχηγός του ΓΕΣ (Γρ. Σπαντιδάκης) και οι αρμόδιοι συνεργάται του εκ των αξιωματικών, προς αποφυγήν της αιματοχυσίας απεφάσισαν να θέσουν εις εφαρμογήν το σχέδιον προληπτικής δράσεως…»

Έτσι «το σχέδιον επραγματοποιήθη την 21ην Απριλίου ομαλώς, επιτυχώς και αναιμάκτως» κι έτσι ωραία και απλά όλα τα΄ σκιαξε η φοβέρα και τα πλάκωσε η σκλαβιά!

«Ανακούφιση» με 10.000 συλλήψεις

Η απάντηση για το πως κι έγινε δυνατή η πραγματοποίηση του σχεδίου, σε μια χώρα την οποία είχε αλώσει ο εσωτερικός εχθρός είναι λακωνική: «Στρατός, ναυτικό και αεροπορία επέδειξον απόλυτον συνοχήν και αποφασιστικότητα. Ουδεμία αντίδρασις του λαού υπήρξεν. Αντιθέτως ο λαός υπεδέχθη την επέμβασιν του στρατού με ανακούφισιν. Τα δυο μοναδικά θύματα εσημειώθησαν εκ τυχαίων λόγων. Το 99% των συλληφθέντων αποτελείται από γνωστούς σεσημασμένους κομμουνιστάς με πλουσίαν ανατρεπτικήν δράσιν, επαγγελματικά στελέχη του ΚΚ και επαναπατρισθέντας κατά το 1964-65 ειδικούς των εξεγέρσεων και των οδομαχιών και του σαμποτάζ.» Αλλά γιατί συνελήφθησαν μέλη της κυβέρνησης και η πολιτική ηγεσία ; Η απάντηση είναι απολύτως σχιζοφρενική: «Μόνον το 1% των συλληφθέντων αποτελείται από πολιτικά πρόσωπα τα πλείστα των οποίων ετέθησαν υπό προσωρινήν κράτησιν χάριν ασφαλείας των» !

Παραδόξως, εδώ υπήρχε και μια αλήθεια. Αυτό το 1% «μεταφραζόταν» σε 100 περίπου πολιτικούς, ενώ συνολικά οι πολίτες που συνελήφθησαν τη νύχτα της 21ης Απριλίου έφταναν τις 10.000…

Οι κίνδυνοι, όμως, που απειλούσαν την Ελλάδα έπρεπε μετά την επίκλησή τους και την πραγματοποίηση του πραξικοπήματος ν΄ αποδειχτούν. Αλλά αυτό ήταν το τελευταίο, που απασχολούσε. Το παν ήταν η επίκλησή, τα υπόλοιπα αδιάφορα και η σχετική …επιχειρηματολογία παραπέμπει σε θυμίζει τρελοκομείο.

Ιδού τα τεκμήρια: «Κατά την επακολουθήσασαν έρευναν εις τα γραφεία της ΕΔΑ και των παρακομμουνιστικών οργανώσεων ευρέθησαν άφθονα χρήματα, εντοιχισμένοι ράβδοι χρυσού, όπλα, ασύρματοι, κείμενα εντολών δια την σχεδιαζόμενην μαχητικήν ενέργειαν της 23ης Απριλίου η οποία εκ Θεσσαλονίκης θα εξηπλούτο εις ολόκληρον την χώραν, οδηγίαι δι΄επαναστατικήν δράσιν και κατάλογοι προγραφών με την σημείωσιν ότι η εξόντωσις των εις αυτούς αναφερομένων προσώπων θα επραγματοποείτο συντόμως…»

Όσο για τα πειστήρια της εξέγερσης συνομωσίας, που θα προσαχθούν, τα δυο πρώτα εικοσιτετράωρα μετά την επιβολή της χούντας, είναι πράγματι αδιάσειστα: ένα χαρτονόμισμα των 10 ρουβλίων, κατάλογοι μελών της ΕΔΑ κατά συνοικία και επάγγελμα, έπιπλα γραφείου και εκδόσεις της ΕΔΑ.. Παραδόξως ούτε ένα όπλο, έτσι για τα μάτια, δεν προσκόμισαν. Αλλά την τρίτη μέρα είπαν πως ανακάλυψαν αποθήκη με στολές αστυφυλάκων, που υποτίθεται θα χρησιμοποιούσαν οι κομμουνιστοσυμμορίτες. Μόνο που δεν μπήκαν στον κόπο να παρουσιάσουν ούτε ένα πηλήκιο. Την επομένη καταφύγανε σε δημοσίευμα της εφημερίδας του Καίρου Αλ Αχράμ. Αυτή επιβεβαίωνε συγκέντρωση κομμουνιστικών στρατευμάτων εισβολής στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα….

Μετά την επικράτησή η χούντα δεν χρειαζόταν αποδείξεις για τις εθνικές απειλές.

Ο κίνδυνος να γελοιοποιηθεί, κατασκευάζοντας αποδείξεις, παραμόνευε, καθώς ή ίδια ήταν ακριβώς ο εχθρός. Άλλωστε τα παραμύθια ήταν χρήσιμα προ της 21ης Απριλίου. Τώρα απαιτούνταν η βία, οι διώξεις, οι φυλακές τα δεσμά…