Μεγαλώνει το πρόβλημα διάβρωσης των ακτών του Θερμαϊκού

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις λαμβάνει το πρόβλημα της διάβρωσης των ακτών του Δήμου Θερμαϊκού, την ίδια ώρα που οι κάθε είδους αρμόδιοι και πρωτίστως η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αδιαφορούν προκλητικά, παρά τις κατά καιρούς μεγαλόστομες διακηρύξεις για την αντιμετώπιση του θέματος. Πολύ περισσότερο που όπως προειδοποιούν οι ειδικοί επιστήμονες, η διάβρωση "καταπίνει" κάθε χρόνο 10 εκατοστά της ανατολικής ακτής του Θερμαϊκού κόλπου και πρωτίστως της Περαίας, των Νέων Επιβατών και της Αγ. Τριάδας.

Όλοι θυμόμαστε την καταστροφή πριν λίγα χρόνια στην παραλία της Περαίας, εξ αιτίας αυτού του φαινομένου, ενός κτίσματος μέσα στο οποίο υπήρχαν οι ηλεκτρονικοί πίνακες του αντλιοστασίου της αποχέτευσης. 

Και όμως, εδώ και πολλά χρόνια η δημοτική παράταξη “Συμπολιτεία Θερμαϊκού” και ειδικοί επιστήμονες, προειδοποιούσαν για τις καταστροφικές διαστάσεις της διάβρωσης, προτείνοντας μάλιστα και συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Προτάσεις που διαπιστώθηκε ότι προσέκρουαν “εις ώτα μη ακουόντων”.

Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Ιωάννης Κουμεντάκης, "Αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα η αλλοίωση της ακτογραμμής, ο κίνδυνος να κατακλυσθεί το υψόμετρο του εδάφους που είναι χαμηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας είναι άμεσος"

Για το τεράστιο πρόβλημα της διάβρωσης των ακτών του Θερμαϊκού η “Συμπολιτεία” είχε διοργανώσει στις 11 Μαίου 2014 ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα στους Νέους Επιβάτες, ενώ στη συνέχεια, κατ΄ επανάληψη είχε φέρει το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο Θερμαϊκού, προτείνοντας τη δημιουργία επιστημονικής επιτροπής για τη διερεύνηση του θέματος και τη διατύπωση προτάσεων για τις άμεσες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν προκειμένου να σταματήσει σε πρώτη φάση η επέκταση της διάβρωσης. Μάλιστα, μετά από σχετικές κρούσεις, είχε προτείνει τη συμμετοχή στην επιτροπή του καταγόμενου από τη Νέα Μηχανιώνα διακεκριμένου καθηγητή Γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Κώστα Αλμπανάκη, ο οποίος μάλιστα είχε προσφερθεί να βοηθήσει αφιλοκερδώς στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ο καθηγητής Κώστας Αλμπανάκης, σε μελέτη που είχε εκπονήσει ακόμη από το έτος 2004, επικεφαλής επιστημονικής ομάδας αποτελούμενης από τους Μ. Στύλλα, Κ. Βουβαλίδη και Γ. Συρίδη, κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου, είχε επισημάνει ότι κατά μέσο όρο,η ακτή σε ορισμένα σημεία του Δήμου Θερμαϊκού, υποχωρεί κατά 10 εκατοστά τον χρόνο, λόγω ανθρωπογενών επεμβάσεων, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται στην περιοχή τα πιο έντονα φαινόμενα διάβρωσης στην Ελλάδα.

Όπως επίσης σημειώνονταν στη μελέτη, μπορεί η διάβρωση να είναι μια διαδικασία που συντελείται από την αρχαιότητα στις ακτές του Θερμαϊκού, επιταχύνεται όμως τα τελευταία χρόνια λόγω των εντονότερων ανθρωπογενών παρεμβάσεων. Με συνέπεια την ταχύτερη διάβρωση και την “εξαφάνιση”, σιγά - σιγά της παραλίας σε διάφορες περιοχές του Δήμου Θερμαϊκού.

Την παρέμβαση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και άλλων αρμόδιων φορέων ζητάει ο νέος δήμαρχος Θερμαϊκού Θοδωρής Τζέκος για το ζήτημα της διάβρωσης των ακτών. Ο αυξανόμενος ρυθμός διάβρωσης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ανησυχεί, καθώς σε ορισμένα σημεία η παραλία έχει εξαφανιστεί, όπως στην περιοχή της σκάλας στην Αγία Τριάδα και στην περιοχή του ΚΑΠΠΑ.

Οι αιτίες της διάβρωσης

Το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών παρατηρείται και στις παραλίες της Επανομής και της Νέας Μηχανιώνας, όμως εκεί που εμφανίζεται πιο έντονα, είναι στην παραλιακή ζώνη, μήκους 6.5 χιλιόμετρων του παλαιού Δήμου Θερμαϊκού, από την Περαία μέχρι την Αγία Τριάδα. Πέρα από την αύξηση της στάθμης της θάλασσας, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, τέσσερις είναι οι κύριες αιτίες της έντονης διάβρωσης που παρατηρείται στο μέτωπο αυτό. Με σημαντικότερη, την κατασκευή στο αεροδρόμιο “Μακεδονία” του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10/28 και των δυο προβόλων του λιμανιού του ΚΑΠΠΑ σε συνδυασμό με τον πλωτό κυματοθραύστη.

Βαρύ περιβαλλοντικό τίμημα, όπως καταγγέλλουν οι οικολόγοι, θα πληρώσει ο Θερμαϊκός κόλπος από την επέκταση του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10-28 του αεροδρομίου «Μακεδονία». Με επέκταση του αρχικού διαδρόμου 10-28 κατά 1.000 μέτρα εντός του Θερμαϊκού, προκλήθηκαν αναταράξεις στο οικοσύστημα του κόλπου. Δεδομένου ότι με την κατασκευή αυτού του υπερδιαδρόμου, άλλαξαν οι κινήσεις των θαλάσσιων ρευμάτων του Θερμαϊκού, με συνέπεια να υπάρξουν μεταβολές στο θαλάσσιο οικοσύστημα, που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα.

Για την κατασκευή του διαδρόμου προσαπογειώσεων μέσα στο Θερμαϊκό, είχαν διαμαρτυρηθεί από το 2005 φορείς πολιτών της Περαίας, ενώσεις παράκτιων αλιέων, επιστήμονες και οικολογικές οργανώσεις, χωρίς κανείς να τους δώσει σημασία, ενώ παραμένει αναπάντητο και το αίτημα για την εκπόνηση μιας επιχειρησιακής μελέτης των συνεπειών από την κατασκευή του διαδρόμου 10-28.

Οι αρχικές ενστάσεις αφορούσαν κυρίως περιβαλλοντικές επιπτώσεις, λόγω της δραστικής τροποποίησης της παράκτιας δυναμικής, που θα αλλάξει τις ισορροπίες κίνησης και απόθεσης άμμου, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν έντονες διαβρώσεις στις ακτές (Καλαμαριά, Περαία, Νέοι Επιβάτες, Αγία Τριάδα) και έντονες προσχώσεις ένθεν και ένθεν της επέκτασης.

Όπως είχε αναφέρει σε ρεπορτάζ της η “Εφημερίδα των Συντακτών” στις 22 Απριλίου 2019, οι ελάχιστες δεσμεύσεις που έθετε η περιβαλλοντική μελέτη, όπως η χρήση πετασμάτων ιλύος (διαχωριστικά από λάσπη) δεν υλοποιήθηκαν. Ο υγρότοπος εντός του οποίου κατασκευάστηκε αρχικά το αεροδρόμιο υποβαθμίστηκε περισσότερο, ενώ υπήρχαν καταγγελίες για άντληση υπόγειων νερών κάτω από τον χώρο του μπαζώματος. Στο «αλιευτικό καταφύγιο» στους Ν. Επιβάτες σημειώθηκαν σοβαρά προβλήματα από τις προσαμμώσεις.

Άλλες αιτίες που συντελούν στο φαινόμενο της διάβρωσης, είναι η, χωρίς να υπάρχει προηγουμένως μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κατασκευή κάθετης προβλήτας στην σκάλα των Νέων Επιβατών, η κατασκευή πεζοδρόμου στην παραλία της Περαίας μέχρι την πλατεία των Νέων Επιβατών και κατασκευή του κρηπιδότοιχου στα βράχια της Αγίας Τριάδας την περίοδο 1996-98. Η κατασκευή του κρηπιδότοιχου, όπως επισήμανε σε έρευνα που διενήργησε ο Γεωλόγος Δημήτρης Κοκκόρης, είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί το ενεργό τμήμα της παραλίας να αλλάξουν οι κυματικές συνθήκες της περιοχής και να έχουμε φαινόμενα ανάκλασης και διάθλασης των κυματισμών .

Τα ατέλειωτα “ΘΑ” της Περιφέρειας

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, που στην ευθύνη της είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου, αδιαφορεί εξοργιστικά και περιορίζεται σε συνεχή “θα”, ενώ μία μελέτη που εκπονήθηκε προ διετίας από καθηγητή του ΑΠΘ, με χρηματοδότηση από το Δήμο Θερμαϊκού, περιορίστηκε δυστυχώς μόνο στο θέμα της προσάμμωσης στη Σκάλα των Νέων Επιβατών.

Στα χαρτιά, παραμένουν και οι βαρύγδουπες εξαγγελίες της Μητροπολιτικής Επιτροπής Θεσσαλονίκης, η οποία από τον Απρίλιο ακόμη του 2018 είχε ανακοινώσει παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της διάβρωσης στην ακτή του Δήμου Θερμαϊκού, μετά τη θετική γνωμοδότηση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου.

Σύμφωνα με τις εξαγγελίες εκείνες, οι παρεμβάσεις θα γίνουν στην ακτή της Αγίας Τριάδας, στην ακτή των Νέων Επιβατών, αλλά και στην ακτή που βρίσκεται νοτιοδυτικά του αερολιμένα Θεσσαλονίκης, στην περιοχή του "ΚΑΠΠΑ-2000". Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, πρόκειται να γίνουν τοποθετήσεις αμμώδους υλικού, σε μήκος 1.200 μέτρων στην ακτή της Αγίας Τριάδας, 1.300 μέτρων στην ακτή των Νέων Επιβατών και 260 μέτρων στην περιοχή "ΚΑΠΠΑ". Επιπλέον, στην ακτή των Νέων Επιβατών, θα κατασκευαστούν ένας πρόβολος, δυτικά του υφιστάμενου λιμανιού και τρεις κυματοθραύστες, προκειμένου να προστατεύονται οι ακτές και να μειώνεται η διαβρωτική δράση των κυματισμών. Με την ίδια λογική θα κατασκευαστεί και ένας ύφαλος κυματοθραύστης, μήκους 210 μέτρων, στην περιοχή "ΚΑΠΠΑ". 

Αν και πέρασαν πέντε σχεδόν χρόνια από τότε, το έργο παραμένει στα χαρτιά, χωρίς την παραμικρή ένδειξη σύντομης υλοποίησής του. Επιβεβαιώνοντας τους φόβους και της αντιπολίτευσης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, που έκανε από τότε λόγο για αποσπασματική αντιμετώπιση του θέματος.

Αυξάνονται οι περιοχές που αντιμετωπίζουν διάβρωση

Τις περιοχές που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο διάβρωσης κατά μήκος του παράκτιου μετώπου της Κεντρικής Μακεδονίας αποκάλυψαν, τους τελευταίους μήνες, οι μετρήσεις που διενεργούν δύο ψηφιακοί πλωτήρες συνδεδεμένοι με δορυφόρο, στις θαλάσσιες περιοχές του Μακρύγιαλου Πιερίας και της Επανομής καθώς και οι αναλύσεις δειγμάτων από τον πυθμένα της θάλασσας και την άμμο σε 18 περιοχές της Περιφέρειας. 

Με βάση τα στοιχεία για την ποιότητα των υδάτων, τις μεταβολές στη μορφολογία της ακτογραμμής και τον παρόντα βαθμό διάβρωσης των ακτών, έχει εκτιμηθεί ότι θα υπάρξουν ζητήματα τρωτότητας την περίοδο 2050 – 2099 και με καταιγίδα κατηγορίας 5 στις περιοχές της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας και Χαλκιδικής καθώς και στη Μητροπολιτή Ενότητα Θεσσαλονίκης. 

Πιο συγκεκριμένα: 

-Στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης, οι περιοχές με τον μεγαλύτερο κίνδυνο διάβρωσης είναι η Περαία, η περιοχή μερταξύ Μηχανιώνας-Επανομής, η περιοχή μεταξύ Επανομής και Νέας Ηράκλειας καθώς και οι περιοχές του Σταυρού, της Παραλίας Βρασνών και της Ασπροβάλτας. 

-Στην Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας είναι οι Νέοι Πόροι, ο Πλαταμώνας, η Παραλία Παντελεήμονα, η Λεπτοκαρυά, το Λιτόχωρο, η Ολυμπιακή Ακτή, η Παραλία Κατερίνης, η Αλυκή και ο Μακρύγιαλος. 

-Στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής, στις περιοχές που κινδυνεύουν από διάβρωση περιλαμβάνονται η Νέα Καλλικράτεια, η παραλία Νέας Τρίγλιας, η περιοχή μεταξύ Νέων Μουδανιών και Ν. Ποτίδαιας, η Ελάνη, η Σκάλα Φούρκας, η Μόλα Καλύβα, οι περιοχές κοντά στο Πευκοχώρι, το Πολύχρονο, τη Νικητής και την Ελιά Νικήτης, καθώς και ο Τριπόταμος, το Μετόχι Αγ.Παύλου και η Ουρανούπολη.

 Οι παραπάνω μετρήσεις έγιναν στο πλαίσιο λειτουργίας του Παρατηρητηρίου για την Πρόληψη και Διαχείριση του κινδύνου Διάβρωσης των Ακτών, μιας δομής που βρίσκεται στην τελική φάση υλοποίησης από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με δήμους, δημόσιες υπηρεσίες και φορείς περιβαλλοντικής διαχείρισης.. 

Παραδέχθηκε το υπουργείο ότι δεν έγιναν έργα

Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών παραδέχτηκε εγγράφως πριν λίγο καιρό ότι δεν κατασκευάστηκαν τα έργα προστασίας των ακτών από τη διάβρωση στο ανατολικό τμήμα του Θερμαϊκού κόλπου, μετά την επέκταση του διαδρόμου προσαπογειώσεων αεροσκαφών 10-28 στο αεροδρόμιο Μακεδονία, παρότι αυτό προβλεπόταν ρητά στην αδειοδότηση του έργου από το 2000, γιατί απλά ολοκληρώθηκε το χρονοδιάγραμμα του αναδόχου και το έργο έκλεισε!

Τα παραπάνω αποκαλύφθηκαν στη γραπτή απάντηση του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, σε ερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ για την ανησυχητική διάβρωση των ακτών του Δήμου Θερμαϊκού, που κατέθεσαν ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτης Φάμελλος και οι βουλευτές Α’ και Β’ Θεσσαλονίκης, Δώρα Αυγέρη, Χρήστος Γιαννούλης, και Κωνσταντίνος Ζουράρις.

Το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών, στην απάντησή του, επιβεβαιώνει ότι

-Η κατασκευή συνοδών έργων προστασίας των ακτών αποτέλεσε όρο του έργου από την αρχική του αδειοδότηση από το 2000 (ΚΥΑ 105214/17.11.2000) 

- Υπήρξε καθυστέρηση στην περιβαλλοντική αδειοδότηση των συνοδών έργων προστασίας των ακτών, μετά από την εκπόνηση ακτομηχανικής μελέτης, από το Δήμο Θερμαϊκού.

- Λόγω αδυναμίας συντονισμού της ΥΠΑ με το Δήμο, και παρά την μεγάλη σημασία του έργου, τα έργα προστασίας των ακτών δεν υλοποιήθηκαν γιατί το χρονοδιάγραμμα της εργολαβίας ολοκληρώθηκε (15.11.2019) και μέχρι τότε οι απαραίτητες εγκρίσεις δεν εκδόθηκαν!

Τόσο το Υπουργείο Υποδομών  και Μεταφορών, όσο και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχουν σοβαρότατες ευθύνες για τη μη υλοποίηση ενός σημαντικού έργου, το οποίο θα συνέβαλλε στην ανάσχεση ενός αποδεδειγμένα επικίνδυνου  φαινόμενου για την περιοχή.

Από την ημερίδα της "Συμπολιτείας" στο γηπεδάκι beach volley των Νέων Επιβατών στις 11-5-2014

Η ημερίδα της “Συμπολιτείας Θερμαϊκού”

Ενδιαφέροντα και αποκαλυπτικά, ήταν τα στοιχεία που είχαν παρουσιαστεί την Κυριακή 11 Μαίου 2014, στην ημερίδα της δημοτικής παράταξης “Συμπολιτεία Θερμαϊκού”, με εισηγητές τον καθηγητή του τμήματος πολιτικών μηχανικών του ΑΠΘ, Γιάννη Κρεστενίτη και τον τότε ευρωβουλευτή, Κρίτωνα Αρσένη.

Όπως είχε αναφερθεί στην ημερίδα, η διάβρωση της ανατολικής ακτής του Θερμαϊκού θα μπορούσε να είχε αντιμετωπισθεί με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, με την ονομασία “COASTANCE-Κοινή Περιφερειακή Στρατηγική Δράση για την αντιμετώπιση της παράκτιας διάβρωσης και της επίδρασης των Κλιματικών Αλλαγών”, που χρηματοδοτήθηκε από τη δράση MED. Σημειωτέον δε ότι με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα αυτό, υλοποιήθηκε από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης μία παρόμοια δράση για την προστασία των ακτών από τη διάβρωση, παρά το γεγονός ότι ασχολήθηκε μόνο με την ακτή της Κάριανης Καβάλας, που φυσικά δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε κατ΄ ελάχιστο με τις ακτές του δήμου Θερμαϊκού τόσο σε έκταση όσο και σε σπουδαιότητα.

Ήταν εύλογο λοιπόν το ερώτημα που είχε διατυπώσει τότε σ΄εκείνη την ημερίδα ο επικεφαλής της “Συμπολιτείας Θερμαϊκού” Σπύρος Κουυζινόπουλος: “Είδατε ένα ανάλογο ενδιαφέρον να επιδεικνύει και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας; Ακούσατε να αναπτύσσει παρόμοια δραστηριότητα η Μητροπολιτική Επιτροπή Θεσσαλονίκης; Όχι μόνο δεν υπήρξε καμία δραστηριότητα στην κατεύθυνση αυτή, αλλά στην ουσία ο τόπος αφέθηκε στην μοίρα του. Κανένα ενδιαφέρον ούτε καν για να ελέγξουν τις αρμόδιες υπηρεσίες που με βάση την περιβαλλοντική μελέτη είχαν την υποχρέωση να παρακολουθούν τη διάβρωση. Καμία διεκδίκηση για έργα προστασίας των ακτών από την εμφανέστατη διάβρωση. Ούτε καν την ευαισθησία δεν είχαν να απαντήσουν στα επανειλημμένα αιτήματα πολιτών που ρωτούσαν και ξαναρωτούσαν για τις αρνητικές επιπτώσεις από το διάδρομο προσαπογείωσης. Για όλους αυτούς, «λεφτά υπήρχαν» όταν επρόκειτο να καταξοδευτούν σε φτιαγμένα στο γόνατο έργα ή άχρηστες μελέτες. Όμως ενδιαφέρον για την αναζήτηση πόρων προκειμένου να υπάρξει επιστημονική αντιμετώπιση αυτού του τεράστιου προβλήματος της διάβρωσης των ακτών μας, δεν εκδηλώθηκε ούτε κατ΄ελάχιστο”.

Διαβάστε περισσότερα:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2014/05/blog-post_1693.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2014/11/blog-post_20.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2014/03/blog-post_56.html

https://dtsiaouss.blogspot.com/2014/12/blog-post_80.html

https://www.activistis.gr/2014/11/blog-post_51.html

http://farosthermaikou.blogspot.com/2015/02/9.html

https://farosthermaikou.blogspot.com/2014/05/blog-post_9344.html

https://thermaikos-sympoliteia-anatropis.blogspot.com/2014/05/blog-post_2545.html