Η εκτέλεση του ήρωα Χρήστου Ευστρατιάδη

του Σπύρου Κουζινόπουλου 

Στη διάρκεια των τρεισήμισι ετών της Ναζιστικής σκλαβιάς της πατρίδος μας, υπήρξαν δεκάδες και εκατοντάδες αγωνιστές της Αντίστασης που δεν δείλιασαν, δεν κιότεψαν, δεν δίστασαν να θυσιαστούν, να στηθούν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα υπερασπιζόμενοι το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας. Μία από τις ηρωϊκές αυτές περιπτώσεις ήταν και του 26χρονου οικονομολόγου Χρήστου Ευστρατιάδη που η θυσία του στις 5 Δεκεμβρίου 1942, ενέπνευσε τους νέους και τις νέες της Μακεδονίας τα επόμενα χρόνια της Κατοχής.

Ο Χρήστος Ευστρατιάδης ήταν από τους πρώτους νέους που αμέσως μετά την είσοδο των Γερμανών κατακτητών στη Θεσσαλονίκη έσπευσε να ενταχθεί σε ένα από τους φοιτητικούς πυρήνες της απελευθερωτικής οργάνωσης "Ελευθερία" που είχε δημιουργηθεί ένα μόλις μήνα μετά την είσοδο των χιτλερικών στρατευμάτων στη χώρα. Τα μέλη αυτών των αντιστασιακών φοιτητικών ομάδων, που δρούσαν ανεξάρτητα η μία από την άλλη, σκορπούσαν με προφυλάξεις σε γερμανικές μονάδες χειρόγραφες ή πολυγραφημένες προκηρύξεις στη γερμανική γλώσσα, έγραφαν συνθήματα στους τοίχους, μοίραζαν δελτία ειδήσεων κ.α. Στους  πυρήνες αυτούς μετείχαν οι φοιτητές Ηλίας Καπέσης της Φυσικομαθηματικής και Σωκράτης Διορινός, Γιάννης Παντελίδης και Τάκης Τσιπινιάς της Νομικής Σχολής, Θώμης Χατζηθωμάς, του Πολυτεχνείου Αθηνών, Ιωσήφ Μιχαήλογλου της Γεωπονίας,  Βασίλη Τρωγιάννο και Απόστολο Βαλιούλη της Νομικής, Χρήστο Ευστρατιάδη της Εμπορικής κ.α. 

Ο Ευστρατιάδης μετά τη σύλληψή του παραπέμφθηκε στο Γερμανικό στρατοδικείο, που λειτουργούσε στην οδό Εθνικής Αμύνης και το οποίο τον καταδίκασε σε θάνατο. Εκεί η στάση του εξέπληξε ακόμη και τους στρατοδίκες, στους οποίους απευθυνόμενος μετά την απόφασή τους για καταδίκη του σε θάνατο του φώναξε: "Σκοτώστε με μα η Ελλάδα θα ζήσει και τα εκατομμύρια των Ελλήνων που ληστεύετε και τυραννάτε θα εκδικηθούν  το θάνατό μου." 

Σχετικά με την υπέροχη θαρραλέα στάση του νέου πατριώτη στο γερμανικό στρατοδικείο, ήταν χαρακτηριστική η εξιστόρηση της δίκης του στο στρατοδικείο και της εκτέλεσής του που δημοσιεύθηκε λίγο αργότερα στη μυστική αντιστασιακή εφημερίδα Ελευθερία, στο φύλλο της με αριθμό 10 της 6ης Ιανουαρίου 1943. Όπως έγραφε:

"Εξετελέσθη στις 5 Δεκεμβρίου ο Χρήστος Ευστρατιάδης, νέος 26 χρόνων, ένας από τους πιο μαχητικούς και θαρραλέους αγωνιστές του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνος. Η στάση του στο γερμανικό στρατοδικείο ήταν υπέροχη, αντάξια ενός λαϊκού αγωνιστή, μαχόμενου για τη λευτεριά της χώρας του.

Με το θάρρος των αληθινών ηρώων και αγωνιστών δήλωσε πως ο αγώνας του, ο αγώνας του εθνικοαπελευθερωτικού μετώπου επιδοκιμάζεται και ενισχύεται από όλο τον ελληνικό λαό που στενάζει κάτω από την πιο μαύρη τυραννία και σκλαβιά που γνώρισε ποτέ ο κόσμος και είναι υπερήφανος γιατί θα πεθάνει για την απελευθέρωση της χώρας του. "σκοτώστε με μα η Ελλάδα θα ζήσει και τα εκατομμύρια των Ελλήνων που ληστεύετε και τυραννείτε θα εκδικηθούν το θάνατό μου", είπε.

Σαν άκουσε την καταδίκη του σε θάνατο, ξέσπασε με το "ζήτω ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του ελληνικού λαού". Και στις φυλακές που τον ξαναπήγαν οι δήμιοί του, άρχισε να τραγουδάει εθνικά τραγούδια, τραγούδια της λευτεριάς, δείχνοντας έτσι ποιο είναι το καθήκον κάθε Έλληνα στη σημερινή καμπή που περνάμε σαν έθνος και σαν λαός.

Και όταν ύστερα από λίγες μέρες οι δήμιοι πήγαν να τον πάρουν από τις φυλακές Επταπυργίου για να τον εκτελέσουν στην περιοχή του Σέδες, ο Ευστρατιάδης αλυσοδεμένος, αγέρωχος και περήφανος, τραγούδησε τραγούδια εθνικά και επαναστατικά που ξεσήκωσαν τους κατοίκους γύρω από τη φυλακή", αναφέρονταν στο δημοσίευμα της μυστικής εφημερίδας.

Η περιγραφή της εκτέλεσης

Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από το Ναζιστικό ζυγό, στη νόμιμη πλέον έκδοση της εφημερίδας "Ελευθερία", στις 8 Οκτωβρίου 1945 και στο ιστορικό αφήγημα "Τιτάνες Λευτεριάς", δημοσιεύονταν η περιγραφή της εκτέλεσης του Χρήστου Ευστρατιάδη. Σημείωνε η εφημερίδα:

"Ξημέρωσε η 5η Δεκεμβρίου 1942. Το στερεότυπο μαύρο αυτοκίνητο του θανάτου μούγκριζε στην πόρτα των φυλακών.

Τέσσερις Γερμανοί της Φελντ-Τζανταρμερί συνοδεύοντας ένα παπά, εξαφανίστηκαν στο βάθος του διαδρόμου. Πήγαιναν να πάρουν τον Χρήστο Ευστρατιάδη. Πέντε λεπτά φρικτής αναμονής έφτασαν για να δούμε τον Ευστρατιάδη αλυσοδεμένο ανάμεσα στους Γερμαναράδες να προχωρεί κεφάτος, όπως πάντα, στην έξοδο των φυλακών.

-"Γεια σας αδέλφια", βροντοφώναξε καθώς ανέβαινε στο αυτοκίνητο. Και ξέσπασε σε χαρούμενα τραγούδια της λευτεριάς.

Το αυτοκίνητο ξεκίνησε αμέσως με μεγάλη ταχύτητα κι έτσι λίγο-λίγο έσβυνε η φωνή του ήρωα.

Ύστερα από τρία τέταρτα της ώρας, σταμάτησε πλάϊ σε ένα πεδίο, στη Μίκρα. Εδώ εκτελούσαν οι Γερμανοί. Στο βάθος ενός γαιόλοφου που τον είχαν σκάψει  σε σχήμα "Π", στήσανε τα θύματά τους. Εδώ βάλανε και τον Ευστρατιάδη που τραγουδούσε δυνατά και συνεχώς. Οι πολυβολητές ψυχροί, πήρανε θέση απέναντι στον μελλοθάνατο. Τα πολυβόλα κροταλήσανε και ο Ευστρατιάδης κομμένος στα δύο, διπλώθηκε στο χώμα που ρούφηξε αχόρταγα το γενναίο αίμα του. 

Τον μεταφέρανε σε ένα νιόσκαφο τάφο, τον πετάξανε μέσα, τον κουκουλώσανε με τα χώματα και μπήξανε ένα αριθμημένο σανίδι από πάνω του. Ήταν ο εννενηκοστός έκτος που έπεφτε για τη λευτεριά στα χώματα της Μίκρας".

Σημειώνεται ότι την ίδια μέρα ίχαν εκτελεστεί στο ίδιο σημείο και οι Νικόλαος Καλαϊτζής, κτηνοτρόφος από τη Βροντού, Αλέξανδρος Παπουτσής από το Ζαγκλιβέρι και Αλβέρτος Γιακοέλ, εργάτης από τη Θεσσαλονίκης. Η απόφαση του Γερμανικού Στρατοδικείου που είχε εκδοθεί στις 9 Οκτωβρίου, καταδίκαζε τον Χρήστο Ευστρατιάδη σε θάνατο "επί εσχάτη προδοσία διαπραχθείσα δια κομμουνιστικής δράσεως". Για την εκτέλεση αυτή η φιλοχιτλερική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης "Νέα Ευρώπη" στις 8 Δεκεμβρίου 1942 αποκαλούσε τους εκτελεσμένους "κακούς Έλληνες ...που προσβάλλουν την ηθικήν αξιοπρέπειαν της Ελλάδος".