Ο Μπασάρ αλ-Άσαντ και ο «Χασάπης της Θεσσαλονίκης» Αλόϊς Μπρούνερ

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Δεξί χέρι του δικτάτορα της Συρίας Μπασάρ αλ- Άσαντ και προηγουμένως του πατέρα του Χαφέζ αλ-Άσαντ, προσφέροντας τους πολύτιμες υπηρεσίες στην οικοδόμηση του αυταρχικού καθεστώτος τους, ήταν ο Ναζί εγκληματίας πολέμου Αλόϊς Μπρούνερ, που πέθανε και θάφτηκε πριν λίγα χρόνια στη Δαμασκό, χωρίς να πληρώσει για τα εγκλήματα που διέπραξε κατά την περίοδο του πολέμου και για τα οποία είχε αποκληθεί δικαίως ως «ο χασάπης των Εβραίων της Θεσσαλονίκης».

Ο Μπρούνερ που ήταν υπεύθυνος χιτλερικός αξιωματικός για την εξόντωση 130.000 Εβραίων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Αυστρία, τη Γαλλία και τη Σλοβακία, διέμενε επί πολλές δεκαετίες στη Συριακή πρωτεύουσα, κρυπτόμενος σε διαμέρισμα που του είχε παραχωρήσει το καθεστώς Άσαντ, σε ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που του παρείχε για την οργάνωση των μυστικών υπηρεσιών της Συρίας αλλά και των φυλακών όπου κρατούνταν οι αντίπαλοι του καθεστώτος.

Η πρώτη είδηση για το θάνατο του διαβόητου και καταζητούμενου σε όλη την Ευρώπη Μπρούνερ στη Δαμασκό, είχε μεταδοθεί το έτος 2014, όμως μόλις το 2021 το περιφερειακό Δικαστήριο Ντέμπλινγκ στη Βιέννη τον κήρυξε επισήμως νεκρό, διακόπτοντας και την επικήρυξή του με το ποσό των 50.000 ευρώ.

Η υπόθεση του Αυστριακού εγκληματία πολέμου Αλόις Μπρούνερ, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τη συγκέντρωση και αποστολή στα ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου πάνω από 130.000 Εβραίων, αρχικά από την Αυστρία (47.000) και στη συνέχεια το 1943 από την Ελλάδα (45.620), τη Γαλλία (23.500) και τη Σλοβακία (14.000), είναι ένα θρίλερ που κράτησε πάνω από 75 χρόνια, από το 1945, όταν για τελευταία φορά εμφανίστηκε στη Βιέννη, στο τέλος του πολέμου, για να συλληφθεί λίγο μετά από τους αντάρτες στην Πράγα και να παραδοθεί στους Αμερικανούς.

Θρίλερ με την εμπλοκή μυστικών υπηρεσιών

Σε αυτό το θρίλερ υπάρχει μια συνεχής εμπλοκή μυστικών υπηρεσιών διαφόρων χωρών, που είχε ως αποτέλεσμα αντί να οδηγηθεί στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης για να δικαστεί ως εγκληματίας πολέμου, να φυγαδευτεί στο εξωτερικό και να βρει αργότερα καταφύγιο και προστασία από το καθεστώς της Συρίας.

Τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως τα τελευταία χρόνια συγκλίνουν στο ότι ο Αλόις Μπρούνερ δεν οδηγήθηκε στο δικαστήριο των εγκληματιών πολέμου για να δικαστεί, όπως έγινε με τον συνεργάτη του στον εκτοπισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, τον επίσης λοχαγό των SS Ντίτερ Βισλιτσένι, γιατί προστατεύτηκε από το δίκτυο Γκέλεν (Gehlen).

Ο Ράινχαρντ Γκέλεν (Reinhard Gehlen), πρώην αξιωματικός της αντικατασκοπείας της Βέρμαχτ, που είχε στήσει ένα μεγάλο δίκτυο κατασκόπων στη Σοβιετική Ένωση, παραδόθηκε στο τέλος του πολέμου στους Αμερικανούς.

Οι τελευταίοι όμως, μέσω της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, της CIA, τον χρησιμοποίησαν στη συνέχεια για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στους ίδιους, χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό το υπάρχον δίκτυό του. Μάλιστα αργότερα ο Ρ. Γκέλεν ανέλαβε και επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Γερμανίας από το 1956 μέχρι το 1968!

 Αρχεία CIA

Τα τελευταία χρόνια πολλά είναι τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας, μέσω της δημοσιοποίησης αρχείων της CIA, που δείχνουν ότι το δίκτυο Γκέλεν βοήθησε πολλούς ναζί ώστε να διαφύγουν είτε στη φασιστική Ισπανία του Φράνκο είτε στη Λατινική Αμερική είτε στη Μέση Ανατολή.

Ο δημοσιογράφος Σπύρος Κουζινόπουλος, πρώην γενικός διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων, που ασχολήθηκε επί σαράντα χρόνια με την υπόθεση Μπρούνερ, έχοντας συγγράψει και το βιβλίο με τον τίτλο «Υπόθεση Αλόις Μπρούνερ» που κυκλοφόρησε το 2005, συμφωνεί ότι το δίκτυο Γκέλεν ήταν αυτό που πρόσφερε αρχικά προστασία και αργότερα βοήθησε στη φυγάδευση του Αυστριακού εγκληματία πολέμου.

Άλλωστε, το ίδιο έγινε και με τον εγκέφαλο του ολοκαυτώματος, τον περίφημο Αντολφ Αϊχμαν -ο Μπρούνερ θεωρούνταν υπαρχηγός του- ο οποίος φυγαδεύτηκε στην Αργεντινή για να συλληφθεί τελικά εκεί από τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ το 1960 και να καταδικαστεί στη συνέχεια σε θάνατο.

Ο Αλόϊς Μπρούνερ ακολουθεί κι αυτός μια περίπου ανάλογη διαδρομή. Αν και το 1945 παραδίδεται στην Πράγα από τους αντάρτες στους Αμερικανούς, διώκεται μόνο για τη χρησιμοποίηση ψευδών ονομάτων. Κι αυτό ενώ την ίδια ώρα οι αρχές της Ελλάδας ασκούν δίωξη για εγκλήματα πολέμου και είναι ο 13ος στη λίστα των καταζητουμένων. Το 1947 εντοπίζεται στην πόλη Essen να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Alois Schmaldienst. Αλλά και πάλι συλλαμβάνεται μόνο γιατί χρησιμοποιεί ψεύτικο όνομα.

Κατορθώνει και φεύγει από τη Γερμανία με άλλο όνομα και διαβατήριο, που φέρεται ότι του εξασφάλισαν δύο πρώην συνάδελφοί του, ο dr Rudolf Vogel, πρώην μέλος του κλιμακίου προπαγάνδας στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια βουλευτής του κόμματος CDU και ο Georg Fischer πρώην συνάδελφός του SS στο Παρίσι. Πρώτος προορισμός η Συρία, για να αναλάβει ως σύμβουλος για τη Μέση Ανατολή στην υπηρεσία του στρατηγού Gellen.

O Αλόϊς Μπρούνερ στη Δαμασκό τα τελευταία χρόνια της ζωής του και λίγο πριν το θάνατό του

Ο Μπρούνερ στη Θεσσαλονίκη

Ο λοχαγός Αλόϊς Μπρούνερ είχε αφιχθεί στη Θεσσαλονίκη στις 6 Φεβρουαρίου 1943 μαζί με τον επίσης Ναζί δήμιο Ντίτερ Βισλιτσένι ως ειδικοί των Ες-Ες και των SD, του «Ειδικού Τμήματος της Αστυνομίας Ασφαλείας για τα εβραϊκά ζητήματα Θεσσαλονίκης Αιγαίου». Η νέα υπηρεσία εγκαταστάθηκε σε μία νεόδμητη εβραϊκή βίλα επί της οδού Βελισαρίου 42 και αμέσως άρχισε το έργο της που ήταν η εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων.

Οι ιστορικοί Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά στο συγκλονιστικό χρονικό «In Memoriam”, μας έδωσαν το πορτρέτο των δύο αρχιδήμιων Μπρούνερ και Βισλιτσένι, τους οποίους γνώρισαν πολύ καλά: «Αρχηγοί των δημίων είναι ο ογκώδης Βισλιτσένι και ο λεπτός Μπρούνερ, κοντός, αδύνατος, με πρόσωπο μελαχρινό.  Και οι δύο τους φημίζονται για τα θηριώδη ένστικτά τους και το αχόρταγο μίσος τους εναντίον των Εβραίων. Ο Μπρούνερ είναι ειοδικά επιφορτισμένος με την εκτέλεση των διαταγών. Και οι δύο τους έχουν στο ενεργητικό τους άπειρα εγκλήματα εναντίον των Εβραίων».  

Ο Μπρούνερ στα Ες-Ες και στη Συρία πριν πεθάνει

Πληροφορίες φέρουν τον Μπρούνερ να περνά μετά το 1947 για ένα διάστημα από την Αργεντινή και να επιστρέφει στη Συρία, όπου εντοπίζεται και πάλι την περίοδο 1955-1960. Τότε το συριακό καθεστώς τον στρατολόγησε για να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε αυτό. Πράκτορες ξένων υπηρεσιών τον εντοπίζουν στη Δαμασκό -μαθαίνουν τη διεύθυνσή του, ακόμα και τα τηλέφωνά που χρησιμοποιεί-, όμως οι Σύροι διαψεύδουν ότι ο καταζητούμενος ζει στη χώρα τους.

Την ίδια περίοδο, 1959, η Ελλάδα με σχετικό νόμο εκχωρεί το δικαίωμα δίωξης των εγκληματιών πολέμου στην Ομοσπονδιακή Γερμανία και το 1961 το δικαστήριο της Φρανκφούρτης εκδίδει ένταλμα σύλληψης του Μπρούνερ. Παράλληλα ξεκινά ένας υπόγειος πόλεμος μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών για τον εντοπισμό και τη σύλληψή του.

Την ίδια χρονιά γίνεται μία πρώτη απόπειρα δολοφονίας του, που είχε ως αποτέλεσμα να χάσει το ένα μάτι του και να νοσηλευτεί με σοβαρά τραύματα σε νοσοκομείο. Πολλά χρόνια μετά, το 1980, έγινε και δεύτερη απόπειρα που είχε ως αποτέλεσμα αυτήν τη φορά να χάσει τέσσερα δάχτυλα του ενός χεριού του.

Στις 10 Οκτωβρίου 1984 οι εισαγγελικές αρχές της Κολωνίας εκδίδουν ένταλμα σύλληψής του, όμως ο Μπρούνερ θρασύτατος από τη Δαμασκό δίνει ακόμη και συνέντευξη σε δημοσιογράφο του γερμανικού περιοδικού «Bunte Illustrierte» και προκαλεί: «Δώστε τα χαιρετίσματά μου στην όμορφη Βιέννη, την οποίαν εγώ μετέτρεψα για σας σε μία πόλη καθαρή από Εβραίους». Όπως έλεγε, δεν έπασχε από τύψεις και πρόσθετε: ...«Επιτέλους, πετάξαμε αυτά τα σκουπίδια». «Το Ισραήλ δεν θα με πιάσει ποτέ» είναι το μήνυμα του ναζί εγκληματία. 

«Δεν μετανοώ»

Το 1987 ο Μπρούνερ κάνει και πάλι την εμφάνισή του στη Δαμασκό και σε συνέντευξη που δίνει σε ανταποκριτή της εφημερίδας «Sun Times» του Σικάγο δηλώνει: «Οι εξοντωθέντες Εβραίοι κέρδισαν από μόνοι τους τον θάνατο, διότι οι Εβραίοι είναι οι εκπρόσωποι του διαβόλου και αποβράσματα της κοινωνίας. Δεν μετανοώ για τίποτε απ' ό,τι έκανα και ευχαρίστως θα επαναλάβω εκ νέου τις πράξεις μου».

Το 1990 η Ιντερπόλ εκδίδει ένταλμα σύλληψης και οι εισαγγελικές αρχές της Κολωνίας προσφέρουν αμοιβή 500.000 μάρκων για τον εντοπισμό και τη σύλληψή του, για να ακολουθήσει το 2001 η καταδίκη του ερήμην στη Γαλλία σε ισόβια κάθειρξη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Σημειώνεται ότι τον Μάρτιο του 1989 είχε φτάσει στη Θεσσαλονίκη ο εισαγγελέας της Φρανκφούρτης, Βάλτερ Γκρίμπελ, ο οποίος μαζί με τον συνάδελφό του, εισαγγελέα Θεσσαλονίκης Αθανάσιο Σμυρνή, είχαν προσπαθήσει να συλλέξουν στοιχεία για τη δράση του «χασάπη της Θεσσαλονίκης», συγκεντρώνοντας κυρίως μαρτυρίες επιζώντων. Με βάση τα στοιχεία εκείνα η γερμανική κυβέρνηση ζήτησε στη συνέχεια από τη Συρία την έκδοση του Μπρούνερ.

Ο εγκληματίας πολέμου καταζητούνταν επίσης από τις γαλλικές αρχές, καθώς είχε καταδικαστεί από δικαστήριο του Παρισιού δις σε θάνατο για τη δράση του ως διοικητής στο στρατόπεδο συγκέντρωσης που είχαν δημιουργήσει οι Ναζί στο Ντρανσί, στα περίχωρα του Παρισιού. Και όπου τον Αύγουστο του 1944 είχε διατάξει την εκτέλεση 300 παιδιών στους θαλάμους αερίων. Οι ελληνικές κυβερνήσεις ποτέ δεν προέβησαν σε αίτημα προς τις Συριακές αρχές για την έκδοση του «Χασάπη της Θεσσαλονίκης»….

Τα στοιχεία είναι από το βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου "Υπόθεση Αλόϊς Μπρούνερ" που εκδόθηκε το 2005 και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις IANOS