Εννιά χρόνια χωρίς τον Κώστα Λαχά

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Συμπληρώθηκαν κιόλας εννιά χρόνια από την απώλεια ενός πολύ καλού φίλου, του εμβληματικού εικαστικού, λογοτέχνη της Θεσσαλονίκης και αγωνιστή της Δημοκρατίας, Κώστα Λαχά (Μάϊος 1936-9 Δεκεμβρίου 2014), που έφυγε από τη ζωή, μετά  από πολύμηνη μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 78 χρόνων.

Τον αλησμόνητο Κώστα είχαμε την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε το 1966 στην εβδομαδιαία εφημερίδα της Αριστεράς «Μακεδονική Ώρα» που εκδίδονταν στη Θεσσαλονίκη και κυκλοφορούσε κάθε Δευτέρα σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα με διευθυντή τον Αλέκο Παπαλεξίου, αρχισυντάκτη τον Γιώργο Κουκά και υπεύθυνο του πολιτικού ρεπορτάζ τον Φρίξο Ιωαννίδη. Στην εφημερίδα, ο Κώστας Λαχάς ήταν υπεύθυνος της καλλιτεχνικής της σελίδας, κι εμείς, με το Νίκο Μυρσίνη, καλύπταμε το ελεύθερο ρεπορτάζ.

Έκτοτε, συνδεθήκαμε με στενή φιλία και θεωρούμε μεγάλο πλεονέκτημα στη ζωή μας το ότι μας τιμούσε με τη φιλία του ένας τόσο σημαντικός άνθρωπος της Τέχνης και των Γραμμάτων.

Γεννημένος το 1936 στο Κάτω Θεοδωράκι του νομού Κιλκίς από γονείς πρόσφυγες από τον Πόντο, ο Κώστας Λαχανίδης (το Λαχάς ήταν καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο), ζούσε από το 1960 μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Τον Νοέμβριο του 1962 οργάνωσε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε συλλογή πεζογραφημάτων, με τον τίτλο «Πεδίον οσφρήσεως». Ακολούθησαν το 1986 το πεζογράφημα «Μετοίκασμα, μεταίσθημα» και το 1994 τα πεζά «Ασκήσεις επί αμμοδόχου» για τα οποία τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος, ενώ το 1998 κυκλοφόρησε από τον ραδιοφωνικό σταθμό «9.58» της ΕΡΤ-3 το αυτοβιογραφικό κείμενο «Πλούς ονείρου - Από τον Εχέδωρο στο Θερμαϊκό».

Σπούδασε οικονομικά στο ΑΠΘ και θέατρο, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν - ερμήνευσε μάλιστα ρόλους στο θέατρο αλλά και σε ταινίες του πρόωρα χαμένου ποιητικού κινηματογραφιστή της Θεσσαλονίκης, Τάκη Κανελλόπουλου.

Εργάστηκε, διαδοχικά, στη γραμματεία του Κ.Θ.Β.Ε., στη γραμματεία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, καθώς επίσης ως ιατρικός επισκέπτης φαρμακευτικής εταιρείας, για να εξασφαλίζει τα προς το ζειν κατά την περίοδο της Χούντας, καθώς και ως καλλιτεχνικός συντάκτης στις εφημερίδες «Μακεδονική Ώρα» και «Θεσσαλονίκη». Από το 1972 ίδρυσε και διεύθυνε έως το 1986 τη γκαλερί «Κοχλίας», την πρώτη επαγγελματικά οργανωμένη αίθουσα τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Από το 1987 έως το 1995 ήταν διευθυντής του Βελλίδειου Πολιτιστικού Κέντρου. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Η τελευταία του «δημόσια» λογοτεχνική κατάθεση, ήταν πριν από 25 περίπου χρόνια, όταν έγραψε τους στίχους για τρία τραγούδια, στο δίσκο «Στου αιώνα την παράγκα», τον οποίο μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος, ενώ τα τραγούδια ερμήνευσε ο αξέχαστος Δημήτρης Μητροπάνος.

                                         Κώστα Λαχά                  

                              Ο τυμβωρύχος

Τα λόγια μου της νύχτας μετανάστες
σε δρομολόγια χωρίς επιστροφή
ας τις πλατείες να βογγούν σου λέω άστες
ίσως με βρεις μες στην επόμενη στροφή

Στενεύουν τα περάσματα οι φίλοι μου φαντάσματα
κι η πόλη μοιάζει γενικώς σαν τάφος οικογενειακός

Ένας Στρυμώνας και βουλιάζω στα νερά
όπως ψαράς μέσα στη λάσπη της Κερκίνης
οιωνοσκόπος με σημάδια φανερά
χάθηκα πάλι μες στο πρόσωπο εκείνης

Στενεύουν τα περάσματα, οι φίλοι μου φαντάσματα
κι η πόλη μοιάζει γενικώς σαν τάφος οικογενειακός

Ματώνει στα “Κυβέλεια” η οθόνη
κι εγώ ρεμβάζω σε πεδία αχανή
στο “Μιραμάρε” κολυμπούσες πάντα μόνη
και ο Ματθαίος από χρόνια να φανεί