Οι Βασικές Αρχές και Αξίες και τα αποτελέσματα για μια κοινωνία

του Ζήση Μητλιάγκα*

Β΄ Μέρος

Όπως είδαμε στο προηγούμενο σημείωμα, το δημοκρατικό πολίτευμα εξασφαλίζει ελευθερία των πολιτών., Ισότητα απέναντι στον νόμο, επιβράβευση της αξιοσύνης του πολίτη και όχι ισοπέδωση , δυνατότητα συμμετοχής στα αξιώματα , ανεξάρτητα από τη δύναμη ή το όνομα της γενιάς, εσωτερικό σεβασμό στο δίκαιο και στους Νόμους, ιδιαίτερη φροντίδα για τους αδυνάτους και σεβασμό στους άγραφους ηθικούς κανόνες.

Επιπλέον στην άμεση Δημοκρατία την εξουσία, τη διαβούλευση και τις αποφάσεις, τις έχει η εκκλησία του Δήμου (δηλ. οι συνέλευση των πολιτών) , και όχι οι αρχηγοί.  Ο δέκατος στρατηγός μόνο (σαν σημερινός Πρωθυπουργός) και ο ταμίας (σαν Υπουργός Οικονομικών) εκλέγονταν για ένα χρόνο με ψήφο. Όλοι οι άλλοι αξιωματούχοι εκλέγονταν με λαχνό. Αυτό είχε δυο πλευρές :πρώτα ότι την πραγματική εξουσία είχε ο Δήμος (δηλ. οι πολίτες ) και ύστερα ότι οι Αθηναίοι θεωρούσαν τον κάθε πολίτη ικανό ν' αναλάβει πολιτικό αξίωμα, εφόσον τα χαλινάρια της εξουσίας τα κρατούσε ο ίδιος ο Δήμος.

            Με βάση τις παραπάνω αρχές και λειτουργίες ο διαπρεπής Ελληνιστής Τζόν Φίνλεϊ, καθηγητής του Χάρβαρντ των ΗΠΑ, σημειώνει με έμφαση ότι ο Περικλής στον Επιτάφιο παρουσιάζει την Δημοκρατία σαν μια δύναμη που θέτει σε κίνηση ένα πλήθος από μικρότερες δυνάμεις . Δηλαδή την ζωή του κάθε πολίτη ξεχωριστά , και δείχνει πώς αυτές οι δυνάμεις με την σειρά τους προικίζουν την δημοκρατική πολιτεία με αποθέματα αυτοκατευθυνόμενης ενέργειας, πράγματα άγνωστα σε άλλα πολιτεύματα ( Τζόν Φίνλεϊ)

            Μέσα λοιπόν σε ένα τέτοιο πλαίσιο αυτοδιαχειριζόμενης πολιτείας , που ενεργοποιεί και αξιοποιεί όλο το ανθρώπινο δυναμικό , σε πλαίσια νομιμότητας , ηθικής ευαισθησίας και ανθρωπιάς, παρήχθησαν και παράγονται και στις μέρες μας, μοναδικά αποτελέσματα τα οποία επιγραμματικά αναφέρει ο Περικλής στον μνημειώδη λόγο του.

1. Ανεκτικότητα και σεβασμός στην ιδιαιτερότητα του καθενός (ει τις καθ' ηδονήν πράττει τι), αρκεί να μην βλάπτει την κοινωνία.

2 . Ανάπαυλα και ανάσα στους καθημερινούς κόπους αποτελούν οι δημόσιες γιορτές , οι αγώνες(αθλητικοί και δραματικοί), θρησκευτικές πανηγύρεις που οι απόλαυση τους διώχνει την μελαγχολία

3. Η ελεύθερη επικοινωνία με τους ξένους , τους δίνει την δυνατότητα να γνωρίζουν κι άλλες κοινωνίες και τις νοοτροπίες τους (πολλών ανθρώπων νόον και άστεα έγνω) λέει ο Όμηρος για τον Οδυσσέα, και ν' απολαμβάνουν αγαθά απ' όλον τον κόσμο.

4. Η ατομική ενεργητικότητα και η Ελευθερία, αντίθετα από τη στρατοκρατική οργάνωση της Σπάρτης,  χωρίς  να στερούνται τις χαρές της ζωής (ανειμένως διαιτώμενοι), δεν τους κάνει λιγότερο θαρραλέους και κατώτερους αγωνιστές, από εκείνους που ασκούνται μια ζωή στην πολεμική.  Και τούτο γιατί αγωνίζονται με πάθος να υπερασπιστούν την πατρίδα τους που τους δίνει τόσες δυνατότητες να αναπτύξουν την προσωπικότητα τους και να χαρούν την ζωή.

5. Με λέξεις που δεν έχουν αντίστοιχες στην ανθρώπινη ιστορία (φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας) δείχνει τα αποτελέσματα των προνομίων και την αίσθηση ευθύνης , πράγμα που αποτελεί την τελειότερη έκφραση της αρμονικής ανάπτυξης πνεύματος και σώματος (καλός και αγαθός).

            Δηλαδή:φιλοκαλία και ευτέλεια σημαίνει ότι καταγίνονται με το ωραίο (φιλοκαλούμεν) χωρίς πολυτέλειες και υπερβολές άλλα ουσιαστικά και με απλότητα (το κλασσικό ιδεώδες) . Ενώ το φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας , σημαίνει ότι η πνευματική αναζήτηση και ενασχόληση δεν συνεπάγεται νωθρότητα και μαλθακότητα (νους υγιής εν σώματι υγιεί) . Συγκρατημένη χαρά και μετρημένη αισιοδοξία και  ζωή με μέτρο περιγράφεται στην καλύτερη της ώρα με τον πιο κατάλληλο τρόπο.

6. Η φτώχια για τον Περικλή δεν είναι ντροπή, αλλά το να μην προσπαθείς να ξεφύγεις απ' αυτήν.

7. Χαρακτηριστικό της αυτοδιαχειριζόμενης πολιτείας ο λογισμός, η συζήτηση, η σύνθεση αποφάσεων και η συνειδητή συμμετοχή στους κινδύνους χάριν της πόλης.

8. Γενναίος δεν είναι ο απερίσκεπτα παράτολμος , άλλα αυτός που έχοντας επίγνωση των κινδύνων και των δυσκολιών , ρίχνεται συνειδητά στον αγώνα.

9. Και με μια μνημειώδη στην Ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού φράση: Αυτόν που δεν ασχολείται με τα της πόλης (πολιτικά), τον απράγμονα δηλαδή, δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο πολίτη, αλλά άχρηστο (τον μη μετέχοντα τούτων ουκ απράγμονα, άλλα αχρείον νομίζομεν είναι) .

            Κορυφαία πράξη σε μια   αυτοδιαχειριζόμενη δημοκρατική και ελεύθερη πολιτεία , η συμμετοχή των πολιτών και όχι η αποχή και η αδράνεια.

Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς!!!!!

(έπεται συνέχεια)

                                                                                               

*Ο Ζήσης Μητλιάγκας είναι Φιλόλογος, πρώην δήμαρχος Σερρών

Διαβάστε το Α΄μέρος http://farosthermaikou.blogspot.gr/2017/04/blog-post_4.html