Απόστολος Τζανής: Η θυσία ενός ήρωα

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Ένας από τους άγνωστους ήρωες που θυσιάστηκαν για την Ελλάδα, την Ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και το όνομά τους δεν μνημονεύεται καν σε κανένα μαθητικό βιβλίο ιστορίας, ήταν ο δάσκαλος Απόστολος Τζανής, γραμματέας του Μακεδονικού Γραφείου τουυ ΚΚΕ, που βρήκε στις αρχές Οκτωβρίου του 1941 τραγικό θάνατο από τους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές στις όχθες του Στρυμόνα μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Μ.Γ.

Ο Τζανής, που πρωτοστάτησε από το πρώτο κιόλας της Κατοχής στη δημιουργία της αντιστασιακής οργάνωσης Ελευθερία και στην προετοιμασία πράξεων σαμποτάζ κατά των κατακτητών, πληροφορήθηκε το τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου 1941, όπως και τα υπόλοιπα στελέχη του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, ότι ο Γραμματέας της οργάνωσης Δράμας, Παντελής Χαμαλίδης, ετοιμάζει εξέγερση στην περιοχή κατά των Βουλγάρων κατακτητών. Αποφασίζεται τότε να μεταβούν επειγόντως εκεί τα κορυφαία στελέχη του Μακεδονικού Γραφείου Απόστολος Τζανής και Μωϋσής Πασσχαλίδης, για να προλάβουν και να αποτρέψουν μαζί με τον ευρισκόμενο κρυφά στην πόλη των Σερρών γραμματέα του κλιμακίου Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης του Μακεδονικού Γραφείου, Παρασκευά Δράκο (Μπάρμπα) την εκδήλωση της εξέγερσης. 

Ο Απόστολος Τζανής στο στρατό

Με χίλιες προφυλάξεις πέρασαν τον ποταμό Στρυμόνα, που αποτελούσε το σύνορο μεταξύ της Γερμανοκρατούμενης Κεντρικής Μακεδονίας και της Βουλγαροκρατούμενης Ανατολικής Μακεδονίας και έφτασαν στις 27 ή 28 Σεπτεμβρίου στο χωριό Μυρίνη του Παγγαίου, όπου λειτουργούσε κρησφύγετο (γιάφκα) του κόμματος. Όμως εκεί πληροφορούνται ότι δυστυχώς το πρόωρο και ανοργάνωτο κίνημα της Δράμας είχε πλέον εκδηλωθεί. Έτσι, το μόνο που πρόλαβαν να κάνουν, ήταν να αποτρέψουν την επέκταση της εξέγερσης στα χωριά του Παγγαίου.

Το τέλος

Όταν λίγες μέρες μετά, στις 5 Οκτωβρίου 1941 τα στελέχη του Μακεδονικού Γραφείου αποφασίζουν να επιστρέψουν στη Θεσσαλονίκη, κι ενώ επιχειρούν να διαβούν τον ποταμό Στρυμόνα, πέφτουν πάνω σε βουλγαρικό απόσπασμα, που τους εκτελεί επιτόπου. Από τις σφαίρες των Βουλγάρων φασιστών έπεσαν νεκροί οι: Απόστολος Τζανής (Κωστάκης), δάσκαλος από την Κλεισθένη της Φλώρινας, γραμματέας του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, Παρασκευάς Μπάρμπας (Δράκος), ναυτικός από το Βόλο, υπεύθυνος του κλιμακίου του Μ.Γ. για την ανατολική Μακεδονία-Θράκη, Μωϋσής Πασχαλίδης (Γρηγόρης) από την Αμφίπολη Σερρών, μέλος του Μακεδονικού Γραφείου και τα αδέλφια Αραμπατζής και Λάμπρος Μαζαράκης από την Ηλιοκώμη Σερρών, συνεργάτες του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας του ΚΚΕ. Μαζί τους εκτελέστηκαν και τρεις νέοι αγρότες που επίσης επιχειρούσαν να περάσουν το ποτάμι, οι Χρήστος Βύζελης από την Προσοτσάνη Δράμας και  Δημήτριος Ναλμπάντης και Θεόδωρος Μαδεμλής από το Δοξάτο Δράμας. 

Τα αδέλφια Λάμπρος (αριστερά) και Αραμπατζής Μαζαράκης που θυσιάστηκαν μαζί με τον Απ. Τζανή

 "Διώχτηκε σαν "εχθρός" της πατρίδας"

Για τον Απόστολο Τζανή, τους αγώνες και την συνεισφορά του στην υπόθεση της εθνικής ανεξαρτησίας, είχε αναφερθεί ένας συμπατριώτης και συμφοιτητής του στο Διδασκαλείο της Φλώρινας, ο Δημήτριος Τσαόπουλος, σε μια παραστατική του αφήγηση που δημοσιεύθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2000 στην εφημερίδα Ριζοσπάστης. Όπως εξιστόρησε:

"Τον Απόστολο Τζανή τον γνώρισα στο Διδασκαλείο της Φλώρινας το 1928, όταν, 15χρονος τότε, έδωσα εξετάσεις και πέρασα. Ο Απόστολος ήταν τότε τεταρτοετής φοιτητής, μεγαλύτερος από εμένα. Συναντηθήκαμε τυχαία στο γήπεδο και αμέσως πιάσαμε κουβέντα. Ημασταν και οι δύο αγροτόπαιδα και είχαμε κοινή προσφυγική καταγωγή. Εγώ κρατούσα από τον Πόντο και κατοικούσα στη Ροδώνα Αμυνταίου, ενώ εκείνος ήταν από τις Κάτω Κλεινές Φλώρινας, Μικρασιάτης.

Ο φίλος μου ο Απόστολος Τζανής ήταν κομμουνιστής, ενεργό στέλεχος του Κόμματος, αλλά εγώ τότε δεν το γνώριζα ακόμη. Ετσι πέρασαν δυο χρόνια και ο φίλος μου τελείωσε με άριστα το Διδασκαλείο, όμως δίπλωμα δεν του έδωσαν και τον έδιωξαν σαν «εχθρό» της πατρίδας, επειδή ήταν κομμουνιστής. Υστερα από μερικά χρόνια έφυγα και εγώ για λόγους οικονομικούς από τη Σχολή και έτσι χαθήκαμε.

Το Γενάρη του 1932, προσχώρησα στην ΟΚΝΕ και μέσα σ' ένα χρόνο στο χωριό μου δημιουργήσαμε έναν πυρήνα από επτά νέους. Ετσι στο τέλος του ίδιου χρόνου κλήθηκα από την περιφερειακή της ΟΚΝΕ για να πάρω μέρος στη Συνδιάσκεψη στη Φλώρινα. Στη συνδιάσκεψη αυτή ανταμώθηκα ξανά με τον παλιό μου φίλο Απόστολο, ο οποίος ήταν τότε γραμματέας Νομού Φλώρινας της ΟΚΝΕ. Οταν τελείωσαν οι εργασίες μας χωρίσαμε και πάλι πηγαίνοντας ο καθένας μας στο πόστο του. Ξανανταμώσαμε όμως το 1933 την άνοιξη, όταν ήρθε στο χωριό μου μαζί με έναν άλλο σύντροφο για κομματική δουλιά. Ηταν τότε στέλεχος του Γραφείου Μακεδονίας του ΚΚΕ. Συνεργαστήκαμε πάλι μαζί και μάλιστα ο Αποστόλης κοιμήθηκε στο σπίτι μου εκείνο το βράδυ.

Όσοι πολέμησαν τους Βούλγαρους κατακτητές
κυνηγήθηκαν μετά την απελευθέρωση ως ....
"ΕΑΜοβούλγαροι" και "προδότες"

Τελευταία φορά που είδα τον Τζανή ήταν το 1937, όπου μαζί με άλλους συντρόφους υπηρετούσαμε, όλοι μας εξ αναβολής, στο 28ο Σύνταγμα, στο Λόχο Διοίκησης, με λοχαγό ένα φασιστόμουτρο, τον Μαυροειδή Αντώνη. Απολυθήκαμε διαδοχικά. Μετά ήρθε ο πόλεμος, η κατοχή... Για τον Τζανή είχα μάθει ότι είχε βγει στην παρανομία. Ετσι, στα μέσα του 1942 σε μια αποστολή για τις Σέρρες, μαζί με άλλους 6 συντρόφους του, όλοι στελέχη του ΚΚΕ στη Μακεδονία, ύστερα από προδοσία συνεργατών των κατακτητών μπλοκάρονται στη γέφυρα του Στρυμόνα από βουλγαρικές φασιστικές δυνάμεις και σκοτώνονται όλοι στην άνιση μάχη που δίνουν.

Ετσι όταν βγήκα στον ΕΛΑΣ, έβαλα ψευδώνυμο το «Τζανής», τιμώντας τον παλιό μου σύντροφο. Αργότερα στο ΔΣΕ, το ίδιο όνομα χρησιμοποίησα. Στα τέλη του 1947, πέρασα στη λαϊκή πολιτοφυλακή, ήμουν διοικητής στην υποδιοίκηση, όταν ήρθε ένα βράδυ ένα παλικάρι στο γραφείο μου και με ρώτησε από πού είμαι, γιατί είχε ακούσει ότι με έλεγαν Τζανή. Του εξήγησα πώς πήρα και γιατί το όνομα αυτό και τότε εκείνος πολύ συγκινημένος μου αποκάλυψε ότι ήταν ο μικρότερος αδελφός του Αποστόλη, Κώστας. Με ευχαρίστησε πολύ που μ' αυτόν τον τρόπο τιμούσα τον νεκρό αδελφό του.

Τιμούσα και δεν ξεχνούσα το ατρόμητο παλικάρι, που έπεσε εκτελώντας το καθήκον του απέναντι στην πατρίδα και το κόμμα του, το ΚΚΕ, τον αετό των βουνών, που δε γνώριζε τι θα πει φόβος και δε λογάριαζε τη ζωή του. Αυτή την αφιέρωσε στο βωμό της ελευθερίας της πατρίδας. Ο Α. Τζανής είναι ένας από τους πολλούς αθάνατους αγωνιστές της πατρίδας και του ΚΚΕ" κατέληγε η αφήγηση του Δημήτρη Τσαόπουλου.

Ποιός ήταν ο Απόστολος Τζανής

Ο Απ. Τζανής σε σκίτσο του 1929

Ο Απόστολος Τζανής γεννήθηκε στην Φλώρινα το 1919. Από την παιδική ακόμη ηλικία, προσπαθεί να επιβιώσει στη βιοπάλη και εργαζόμενος στα χωράφια καταφέρνει να συνεχίσει το σχολείο. Τελικά θα πετύχει να σπουδάσει δάσκαλος, τελειώνοντας το Διδασκαλείο της Φλώρινας. 

Από μικρή ηλικία, ο Απόστολος Τζανής οργανώνεται στην ΟΚΝΕ και επί δικτατορίας του Μεταξά απολύεται μαζί με τους 11 νεολαίους της Θεσσαλονίκης λόγω φρονημάτων από το διδασκαλικίο σώμα και εξορίζεται στον Αι-Στράτη. Αργότερα θα δραπετεύσει από το σανατόριο του Ασβεστοχωρίου και θα αναπτύξει έντονη συνδικαλιστική δράση. 

Μέσα σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, στη διάρκεια της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου ο Απόστολος Τζανής αναλαμβάνει γραμματέας του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ, πετυχαίνοντας να το διατηρήσει αλώβητο από τα όργανα του Μανιαδάκη. Ενώ ένα μόλις μήνα μετά την έναρξη της σκληρής Κατοχής πρωτοστατεί στην ίδρυση της της πρώτης σε ολόκληρη την Ελλάδα και από τις πρώτες στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, αντιστασιακής οργάνωσης, με την επωνυμία "Ελευθερία". Δυστυχώς το πατριωτικό αντιστασιακό έργο του, ανακόπηκε από τους κατακτητές με την εκτέλεσή του στον ποταμό Στρυμόνα.

Διαβάστε σχετικά:

https://farosthermaikou.blogspot.com/2017/10/blog-post_1.html

http://farosthermaikou.blogspot.com/2017/09/76.html