του Σπύρου Κουζινόπουλου
Η Κούλα Ελευθεριάδου διακρίθηκε για τον ηρωισμό και την παλικαριά της όταν στις 26 Οκτωβρίου 1943 η νεοσύστατη ακόμη τότε ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ Νέων οργάνωσαν διαδήλωση εκατοντάδων νέων στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης, για να γιορτάσουν την 31η επέτειο απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό ● Το ανώμαλο μεταπελευθερωτικό καθεστώς, αντί να τιμήσει την ηρωίδα της Αντίστασης, συλλαμβάνει την Κούλα Ελευθεριάδου τον Ιανουάριο του 1947 και την παραπέμπει στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης τέσσερις μήνες αργότερα, με την κατηγορία της «στρατολόγου συμμοριτών» χωρίς στοιχεία.
Μια σύγχυση που
σκόπιμα ή αθέλητα καλλιεργείται από ορισμένους στο διαδίκτυο, και στην οποία
πέφτουν και καλοπροαίρετοι συμπολίτες μας, είναι σχετικά με τον τάφο της
εκτελεσμένης στο Γεντί Κουλέ ηρωίδας της Εθνικής Αντίστασης, Κούλας
Ελευθεριάδου, η οποία στήθηκε στο εκτελεστικό απόσπασμα στις 6 Μαΐου 1947 χωρίς
κανένα επιβαρυντικό στοιχείο σε βάρος της, αλλά με μόνη την κατάθεση του
βασανιστή της στην Ασφάλεια Παρθενίου ότι την περίοδο του Εμφυλίου ήταν
«στρατολόγος ανταρτών με το ψευδώνυμο Μαρία».
Η σύγχυση
δημιουργείται από το εξής γεγονός: Στη συνοικία του Αγίου Παύλου, που
διοικητικά ανήκει πλέον στον Δήμο Νεάπολης-Συκεών, κοντά στην οδό Ηπείρου και
δίπλα σχεδόν σε κατοικημένη περιοχή, υπάρχει ακόμη ένα εγκαταλειμμένο εδώ και
πολλά χρόνια μικρό νεκροταφείο. Εκεί, ανάμεσα στους χορταριασμένους και
πνιγμένους από θάμνους, πεύκα και άλλα δέντρα τάφους, ξεχωρίζει το μνήμα της
Κούλας Ελευθεριάδου που εκτελέστηκε πάνω στον ανθό της νιότης της, σε ηλικία
μόλις 23 χρόνων.
Οι περισσότεροι
τάφοι, που τους μετρήσαμε ότι είναι γύρω στους 50-60, εμφανίζουν εικόνα πλήρους
εγκατάλειψης. Είναι φανερά τα σημάδια του χρόνου πάνω τους και εύκολα καταλήγει
κανείς στο συμπέρασμα ότι εδώ και πολλές δεκαετίες δεν θα πρέπει να τους επισκέφτηκε
κάποιος από τους οικείους τους. Αλλοι δείχνουν να είναι συλημένοι και
λεηλατημένοι.
![]() |
Αριστερά: Το εγκαταλειμμένο νεκροταφείο του Αγίου Παύλου. Δεξιά: Το χωμένο μέσα στο δάσος του Σέιχ Σου εγκαταλειμμένο νεκροταφείο |
Τους
κατεστραμμένους τάφους τούς εξετάσαμε έναν έναν και αντιπαραβάλαμε τα ονόματα
των ατόμων που θάφτηκαν εκεί με τις καταστάσεις που βρήκαμε στα αρχεία της
φυλακής Επταπυργίου, διαπιστώνοντας ότι δεν είχαν καμία σχέση με τις εκτελέσεις
στο Γεντί Κουλέ κατά τις περιόδους της Κατοχής και του Εμφυλίου. Παρά το
γεγονός ότι κάποιοι από τους νεκρούς είχαν θαφτεί εκεί κατά την Κατοχή.
Το μόνο μνήμα που είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, με μάρμαρα που ευτυχώς δεν είναι σπασμένα, είναι αυτό της Κούλας Ελευθεριάδου, αν και αυτό έχει «πνιγεί» στα χόρτα και τα φυλλώματα των δέντρων, καθώς από εκεί αρχίζει ένα τμήμα του δάσους του Σέιχ Σου.
Ποια ήταν η
Κούλα Ελευθεριάδου
Η Κούλα
Ελευθεριάδου διακρίθηκε για τον ηρωισμό και την παλικαριά της όταν στις 26
Οκτωβρίου 1943 η νεοσύστατη ακόμη τότε ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ Νέων οργάνωσαν διαδήλωση
εκατοντάδων νέων στους κεντρικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης, για να γιορτάσουν
την 31η επέτειο απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό. Και όταν οι
οπλισμένοι σαν αστακοί Γερμανοί στρατιώτες πήγαν για να διαλύσουν την
κινητοποίηση, τότε στάθηκε ατρόμητη μπροστά τους προτάσσοντας τα στήθια της.
Την ίδια παράτολμη και ηρωική στάση κράτησε η Κούλα Ελευθεριάδου και στην άλλη
μαχητική διαδήλωση χιλιάδων φοιτητών και άλλων κατοίκων της Θεσσαλονίκης, που
είχε πραγματοποιηθεί για τον εορτασμό της εθνικής επετείου, στις 25 Μαρτίου
1944, όταν στεφάνωσε εκ μέρους της ΕΠΟΝ την προτομή του Ναυάρχου Βότση, μπροστά
στον Λευκό Πύργο, αψηφώντας τις μπούκες των χιτλερικών πολυβόλων που ήταν
στραμμένα κατά του πλήθους.
Το ανώμαλο
μεταπελευθερωτικό καθεστώς, αντί να τιμήσει την ηρωίδα της Αντίστασης,
συλλαμβάνει την Κούλα Ελευθεριάδου τον Ιανουάριο του 1947 και την παραπέμπει
στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης τέσσερις μήνες αργότερα, στις 2 Μαΐου
1947, μαζί με τους αγωνιστές Γρηγόρη Ελευθεριάδη και Βασίλη Παναγόπουλο και με
την κατηγορία της «στρατολόγου συμμοριτών» χωρίς στοιχεία. Και με μόνη την
κατάθεση εναντίον της του προσωπικού βασανιστή της στην Ασφάλεια, ανθυπασπιστή
Ευσέβιου Παρθενίου, ότι έπειθε νέους να βγουν στο βουνό για να καταταγούν στον
στρατό των ανταρτών, τον ΔΣΕ, οι στρατοδίκες την καταδίκασαν σε θάνατο. Για να
εκτελεστεί τρεις μέρες αργότερα, στις 6 Μαΐου 1947, στον «συνήθην τόπον» πίσω
από το Γεντί Κουλέ.
![]() |
Αριστερά: Δημοσίευμα των εφημερίδων της εποχής για την εκτέλεση. Δεξιά: Το μνήμα της ηρωίδας όπως το βρήκαμε στο εγκαταλειμμένο νεκροταφείο του Αγίου Παύλου... |
Ποια είναι η
πραγματικότητα; Η Κούλα Ελευθεριάδου εκτελέστηκε σε ηλικία 23 ετών «εις τον
συνήθην τόπον» πίσω από το Γεντί Κουλέ, μαζί με τον 26χρονο επίσης
θανατοποινίτη Γρηγόρη Ελευθεριάδη του Ιωάννη (απλή συνωνυμία το επίθετο) και
αμέσως τοποθετήθηκαν οι σοροί τους σε έναν ομαδικό λάκκο στο σημείο της
εκτέλεσης. Μια διαδικασία που ίσχυσε για όλες τις εκτελέσεις της περιόδου του
Εμφυλίου.
Πολλά χρόνια
αργότερα και κυρίως μετά τη Μεταπολίτευση, οι συγγενείς της, που εξακολουθούσαν
να διατηρούν άσβεστη τη μνήμη της, με πρωτοβουλία μεταξύ άλλων της
Καλαμαριώτισσας αδελφής της Σοφίας Χρυσοπούλου-Ελευθεριάδου, που υπήρξε κι αυτή
αγωνίστρια της Εθνικής Αντίστασης, αποφασίζουν να στήσουν ένα μνήμα για να
θυμίζει την αδικοχαμένη συγγενή τους.
Προκειμένου να
μπορούν εκεί να της ανάβουν ένα καντηλάκι, να κάνουν κάποιο τρισάγιο, να
θυμιάζουν τον χώρο, να ανάβουν ένα κερί και να εναποθέτουν ευλαβικά λίγα
λουλούδια. Χωρίς φυσικά τα οστά να είναι μέσα, που δεν τα παρέλαβαν ποτέ από
τις αρχές, όπως επιτακτικά το ζητούσαν και οι ίδιοι αλλά και οι συγγενείς των
υπόλοιπων 400 εκτελεσμένων κομμουνιστών. Και ως πιο πρόσφορος τόπος για την
τοποθέτηση του μνήματος αυτού επιλέχθηκε το ερειπωμένο νεκροταφειάκι του Αγίου
Παύλου, όπου οι τελευταίοι ενταφιασμοί ανάγονταν από την εποχή της Κατοχής και
των πρώτων χρόνων ύστερα από αυτή, χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί έκτοτε.
Βέβαια τροφή
στη σύγχυση αυτή, σχετικά με το πού πραγματικά είναι θαμμένη η Κούλα
Ελευθεριάδου, έδωσαν και κάποιες πολιτικές και άλλες οργανώσεις οι οποίες, μη
γνωρίζοντας επακριβώς το ιστορικό του τάφου, πήγαιναν εκεί για να αποδώσουν
φόρο τιμής, πιστεύοντας ότι στο σημείο εκείνο είχε εκτελεστεί και είχε ταφεί η
ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης.
Πάντως και ο
τάφος της Ελευθεριάδου αρχίζει και εμφανίζει έντονα τα σημάδια της
εγκατάλειψης, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια αφότου έφυγε από τη ζωή το έτος
2018 η αδελφή της Σοφία Χρυσοπούλου, η οποία παρά τη μεγάλη ηλικία της (πέθανε
υπέργηρη 104 χρόνων) τον επισκεπτόταν συχνά και τον φρόντιζε.
Ο δήμαρχος
Νεάπολης-Συκεών, Σίμος Δανιηλίδης, απαντώντας σε σχετική μας ερώτηση ανέφερε
ότι ο δήμος, στον οποίο ανήκει πλέον η περιοχή του πρώην Δήμου Αγίου Παύλου,
προσπαθεί να εξωραΐσει τον χώρο του παλιού μικρού νεκροταφείου.
Ομως, επειδή
πρόκειται για δάσος και την αρχή του Σέιχ Σου, τον πρώτο λόγο τον έχει η Δασική
Υπηρεσία, από την οποία περιμένει να δοθεί το σχετικό πράσινο φως.
● Διαβάστε περισσότερα για την Κούλα Ελευθεριάδου, τους αγώνες και τη θυσία της εδώ:
https://farosthermaikou.blogspot.com/2019/03/blog-post_93.html
https://farosthermaikou.blogspot.com/2013/03/70.html
https://farosthermaikou.blogspot.com/2025/05/blog-post_18.html
Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών στις 27-7-2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.