Ένας χρόνος από την μεγάλη απώλεια του Σάββα Παντζαρίδη

Ένας ακριβώς χρόνος, συμπληρώθηκε σήμερα από τη μεγάλη απώλεια ενός εκλεκτού τέκνου της Νέας Μηχανιώνας, του σπουδαίου αγιογράφου, δασκάλου και κοινωνικού παράγοντα Σάββα Παντζαρίδη, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 59 χρόνων, μετά από σκληρή μάχη με την ανίατη ασθένεια.

Ο Σάββας Παντζαρίδης, γεννήθηκε στη Δράμα, αποφοίτησε από τη Θεολογική σχολή του ΑΠΘ και σε νεαρή ηλικία εγκαταστάθηκε στη Νέα Μηχανιώνα, όπου ασχολήθηκε ενεργά με τα δημοτικά πράγματα και τα κοινωνικά προβλήματα του τόπου, μετέχοντας σε δημοτικές παρατάξεις που είχαν όραμα και στόχους για μία καλύτερη Μηχανιώνα.

Ιδιαίτερα αγαπητός από όλους, προσηνής και πάντα με το χαμόγελο στα χείλη, ποτέ δεν αρνήθηκε σε κανέναν χάρη, βοήθεια ή εξυπηρέτηση, χωρίς να λογαριάζει χρόνο, κόπο, κούραση, κόστος.

Ο Σάββας Παντζαρίδης, που μας τιμούσε με τη φιλία του και τις πολύτιμες υποδείξεις για τη δραστηριότητα της «Συμπολιτείας Θερμαϊκού» στο δημοτικό συμβούλιο, ήταν δόκτωρ Θεολογίας και υπηρετούσε μέχρι το τέλος ως Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης στη Δυτική Μακεδονία.

Το συγγραφικό του έργο

Εκτός από το πλούσιο και σπουδαίο αγιογραφικό του έργο, που παρουσιάστηκε σε πολλές εκθέσεις σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, συνέγραψε και δύο σημαντικά βιβλία. Το ένα με τις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου της Κοιμήσεως Θεοτόκου Μολυβοκκλησιάς, στις Καρυές του Αγίου Όρους.

Η μεταβυζαντινή ζωγραφική στο Άγιο Όρος κατά τον 16ο αιώνα, παρουσιάζει τεράστια άνθιση, η οποία φυσικά συμπίπτει με ευνοϊκές ιστορικές συγκυρίες μέχρι το 1569, όπου ο σουλτάνος Σελίμ Β΄ κατάσχεσε και δήμευσε την ακίνητη περιουσία όλων των Μονών του Αγίου Όρους. Έτσι ο 16ος αιώνας αποδεικνύεται ο "χρυσός αιώνας" της μεταβυζαντινής ζωγραφικής στο Άγιο Όρος.

Το δεύτερο βιβλίο του Σάββα Παντζαρίδη, με τίτλο «Χρωματίζω και μαθαίνω την Αγιογραφία», αναφέρεται στην παρουσία των εικόνων από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια.

Ο χριστιανικός ελληνικός πολιτισμός έχει να παρουσιάσει στην τέχνη κάτι αντίστοιχο της αρχαίας κλασικής περιόδου, μια και αποτελεί τη συνέχειά του. Οι νεκρικές προσωπογραφίες του Φαγιούμ, δείγματα ελληνιστικής ζωγραφικής, είναι οι πρόδρομοι της βυζαντινής εικόνας. Η νέα οικουμενική χριστιανική πίστη χρειάστηκε την εικόνα για να διασώζει τα πρόσωπα και τα γεγονότα που μαρτυρούνται στο Ευαγγέλιο. Και ο Σάββας Παντζαρίδης γιαυτή τη συγκεκριμένη τεχνική, αγαπήθηκε από τους πάμπολλους φίλους της αγιογραφίας που εκτίμησαν το έργο του.  

Ο Σάββας Παντζαρίδης (4ος από αριστερά) με τους συναδέλφους του δασκάλους
την περίοδο 2001-202 στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Μηχανιώνας όπου δίδασκε εικαστικά

Μία εισήγηση του Σ. Παντζαρίδη στο Γ΄ Επιστημονικό Συνέδριο για το Άγιον Όρος

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είχε προκαλέσει μία εισήγηση του Σάββα Παντζαρίδη στο Γ΄ Επιστημονικό Συνέδριο για το Άγιο Όρος, που είχε πραγματοποιηθεί το Νοέμβριο του 2008 και όπου ο Παντζαρίδης, υποψήφιος διδάκτωρ τότε της Θεολογίας είχε παρασουσιάσει το θέμα για «Τα καλλιτεχνικά εργαστήρια αγιογραφίας (1859 - 1963) στο Άγιο Όρος - περίοδος Ναζαρηνής ζωγραφικής».

Όπως έλεγε τότε ο αξέχαστος Σάββας Παντζαρίδης:  

Η περίοδος της Ναζαρηνής ζωγραφικής στο Αγιον Όρος είναι η παραγωγικότερη καλλιτεχνική περίοδος σε εικόνες. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η πολυάριθμος παρουσία Ρώσων μοναχών, οι οποίοι ανέθεταν τις παραγγελίες των φορητών εικόνων σε ελληνικά εργαστήρια αγιογραφίας. Ο αγιογραφικός οίκος των Ιωσαφαίων εγκαινιάζει την περίοδο αυτή και θα εξελιχθεί σε σχολή αγιογραφίας για πολλούς αγιογραφικούς οίκους της σκήτης των Καυσοκαλυβίων και της σκήτης Αγίας Άννας. Με την αποχώρηση τριών μοναχών της αδελφότητας θα δημιουργηθεί ο αγιογραφικός των Ιωσαφαίων στις Καρυές.

Οι Καρυές θα γίνουν κέντρο καλλιτεχνικής δημιουργίας. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η παρουσία της Ρωσικής σκήτης Αγίου Ανδρέα, απ’ όπου προέρχονταν και οι περισσότερες παραγγελίες. Ο Χριστόδουλος Ματθαίου θα εργαστεί ως δάσκαλος στον αγιογραφικό οίκο του παπα Νικόδημου, γνωστό και ως «σχολή Χριστόδουλου».

Φυσικά δεν έλειψαν και τα καλλιτεχνικά Ρωσικά εργαστήρια της περιόδου αυτής, τα οποία κινήθηκαν σε μέτρια καλλιτεχνικής αξίας εικόνες. Οι αγιογραφικοί οίκοι στην Αγία Άννα είναι των Θεοφιλαίων, των Καρτσωναίων, των Ανναναίων, του Αγαθόνικου και των Βολιωτών. Στα Κατουνάκια είναι ο αγιογραφικός οίκος των Δανιηλαίων.

Στα Καυσοκαλύβια εργάστηκαν οι αγιογραφικοί οίκοι: του γέροντος Ιωακείμ Ραλλίδη, του Νεοφύτου, γέροντος Μιχαήλ και γέροντος Ιωαννικίου. Στις Καρυές εργαστηκε ο αγιογραφικός οίκος των Ιωσαφαίων, των Σκουρταίων, του Χαλκιά, του παπα Νικόδημου με τη συνεργασία του Χριστοδούλου Ματθαίου και των Σεραφειμαίων. Στη σκήτη Ιβήρων θα εργαστούν ο Μαρκιανός με τη συνοδεία του. Στο Ρωσικό κελλί του Αγίου Χρυσοστόμου και στη Σκήτη Αγίου Ανδρέα θα εργαστούν Ρώσοι μοναχοί αγιογράφοι για τις ανάγκες των Ρωσικών κελλίων».