Το Νομοσχέδιο για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης

της Ασημίνας Ξηροτύρη-Αικατερινάρη*

Μετά από οκτώ χρόνια ζυμώσεων, κατατέθηκε και ολοκληρώνεται η συζήτηση του Νομοσχεδίου για την Επικαιροποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ). Το ΡΣΘ υπήρξε για την εποχή του πρωτοποριακό, καθώς έθετε στις βασικές του επιδιώξεις για πρώτη φορά τα θέματα της αειφορίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής.

Σήμερα, όμως και ο μητροπολιτικός σχεδιασμός έρχεται να αντιμετωπίσει μία δυσμενή οικονομική συγκυρία η οποία θέτει νέες προτεραιότητες και όρους. Η δημοσιονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στον παραγωγικό ιστό, και οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι δεν μπορούν να στηρίξουν τις υπέρμετρες δράσεις και μέτρα υλοποίησης των στόχων του ρυθμιστικού σχεδιασμού.

Οι αλλαγές αυτές δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα όπου αναδεικνύεται πλέον η στρατηγική και πολιτική διάσταση του σχεδιασμού, ενώ η κανονιστική του διάσταση, μέσω κυρίως των ρυθμιστικών και δεσμευτικών διατάξεων, περνά σε δεύτερη μοίρα. Συνεπώς, το νέο ΡΣΘ οφείλει να θέσει το στρατηγικό όραμα και τις προγραμματικές προτεραιότητες της πόλης και της μητροπολιτικής της περιοχής. Πρέπει δηλαδή να περιγράφει την περιοχή όπως θέλουμε να είναι, με ορίζοντα 15 ετών, και παράλληλα να προσδιορίζει στρατηγικές και προτεραιότητες δράσεων που είναι ιδανικές να καθοδηγήσουν την ανάπτυξη (οικονομική, κοινωνική) προς την κατεύθυνση που επιλέξαμε, συνοδεύοντας χωρικά τις επιλογές αυτές. Είναι δε απαραίτητο το ΡΣΘ να συνοδεύεται από ένα πρόγραμμα δράσης στο οποίο θα αναλύονται: οι απαραίτητες δράσεις για την επίτευξη κάθε στόχου, οι εμπλεκόμενοι φορείς, το χρονοδιάγραμμα με τις προαπαιτούμενες ενέργειες και η εκτίμηση του κόστους τους, ενώ θα πρέπει να προβλέπεται και ένα σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης της υλοποίησης του. Παρά ταύτα το ΡΣΘ δεν φαίνεται να ικανοποιεί το σύνολο των χαρακτηριστικών του στρατηγικού σχεδιασμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ασάφεια στη διάκριση μεταξύ στόχων, κατευθύνσεων, παρεμβάσεων και δράσεων.

Το παράδοξο είναι ότι ενώ το ΡΣΘ συζητείται στη Βουλή, η κυβέρνηση με άλλο νόμο για τη μεταρρύθμιση του χωροταξικού σχεδιασμού, καταργεί ουσιαστικά αυτό το επίπεδο σχεδιασμού ενσωματώνοντας το στα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού. Έτσι οι προβλέψεις του ΡΣΘ ενσωματώνονται στο αντίστοιχο Πλαίσιο για την Κεντρική Μακεδονία. Είναι όμως φανερό ότι εδώ υπάρχει μία σύγκρουση μεταξύ των δύο νομοθετημάτων, αφού:

- Θα υπάρχει ένας νόμος που θα ορίζει την χωροταξική στρατηγική για τη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης με διευρυμένα όρια (ΠΕ Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς και μεγάλο μέρος της Ημαθίας, Πιερίας και Πέλλας), η οποία θα πρέπει να ενταχθεί στο Περιφερειακό Πλαίσιο που θα εγκρίνεται με Απόφαση Υπουργού!!, εντείνοντας έτσι τις παρεμβάσεις και παραβιάζοντας τους κανόνες που ο ίδιος ο νόμος αρχικά θέτει.

- Ο χωροταξικός σχεδιασμός της Κεντρικής Μακεδονίας ουσιαστικά θα πρέπει να ακολουθήσει τις κατευθύνσεις του ρυθμιστικού, αφού αυτό περιλαμβάνει την μεγαλύτερη περιοχή της, αλλά θα είναι και θεσμοθετημένο με νόμο.

Τέλος, κρίσιμο θέμα αποτελεί το ποιος θα εφαρμόσει, παρακολουθήσει και εξειδικεύσει το νέο ρυθμιστικό. Μέχρι σήμερα τον ρόλο αυτό είχε ο Οργανισμός Ρυθμιστικού, ο οποίος πρόσφατα καταργήθηκε και θα ενσωματωθεί ως μία υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ με έδρα την Αθήνα!, επιλογή παράλογη και ανεδαφική. Είναι αναγκαίο τον ρόλο αυτό να τον παίξει ένας διακριτός φορέας στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος θα είναι ενισχυμένος σε όλα τα επίπεδα ώστε να αποκτήσει χαρακτήρα φορέα μητροπολιτικής διακυβέρνησης στην περιοχή.

Είναι επομένως απαραίτητο να ξεκαθαρίσει το ΥΠΕΚΑ ποιος κάνει τι και πως. Η μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης πρέπει να έχει ένα στρατηγικό σχέδιο ρύθμισης του χώρου και της ανάπτυξης και μια αντίστοιχη υπηρεσία υλοποίησής του που να δημιουργεί την πεποίθηση ότι ο σχεδιασμός αυτός μπορεί να εφαρμοστεί ρεαλιστικά. Το ΥΠΕΚΑ οφείλει να δεσμευτεί ότι θα προχωρήσει άμεσα στις αναγκαίες αλλαγές στη βάση όσων αναφέρθηκαν παραπάνω (αλλαγή ορίων, υπηρεσία που θα το υλοποιήσει - παρακολουθεί, κ.λπ.) ικανοποιώντας έτσι και μέρος δίκαιων αιτημάτων των φορέων της περιοχής.  

* Η Ασημίνα Ξηροτύρη-Αικατερινάρη είναι βουλευτής Α΄Θεσσαλονίκης της ΔΗΜΑΡ