Το σημαντικό βιβλίο της Θ.Λειψιστινού για την Πέλκα

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πελεκάνου «Π έ λ κ α » παρουσιάζει το ιστορικό και λαογραφικό βιβλίο της Θεοδώρας Λειψιστινού, φιλολόγου και προέδρου του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, με τίτλο « Πέλκα . Κάστρα και Μονολιθικά Μνημεία της Άνω Μακεδονίας ». Η παρουσίαση θα γίνει το Σάββατο, 16 Αυγούστου 2014 στον Πελεκάνο, χωριό του δήμου ΒοΪου-Κοζάνης, στο προαύλιο του σχολείου και τώρα Πολιτιστικού Κέντρου.

 Θα μιλήσουν οι:Αλέκος Αθανασιάδης, επιχειρηματίας-πρ.βουλευτής ,  Αλκιβιάδης Ζαρογιάννης ,αρχαιολόγος-πρόεδρ Πολιτιστικού Συλλ.«Πέλκα»,  Δημήτρης Κωστόπουλος,επ.εφέτης Διοικητικής Δικαιοσύνης,  Άρης Μπακαϊμης ,δάσκαλος-λαογράφος,  ΓεώργιοΠαπαδόπουλος , πρόεδρος Βοϊακής Εστίας Θεσσαλονίκης.  Θα συντονίσει η Τάσα Σιόμου,φιλόλογος.

Παράξενα μονολιθικά μνημεία στο κέντρο πια του χωριού, ερειπωμένοι οικισμοί λίγο πιο έξω από τα χωριά της υπαίθρου, οχυρά και τείχη που δίπλα τους βόσκουν γιδοπρόβατα....μέρος του οχυρωματικού συγκροτήματος ‘’Πέλεκον‘’..  Κομμάτια ιστορίας αφημένα στο έλεος του χρόνου, περίτεχνες διακοσμήσεις στα ταβάνια ,μνήμες που ξεφτίζουν όπως οι σοβάδες των παλιών σπιτιών. Πέλκα. Ένα (ακόμη) χωριό της Δυτικής  Μακεδονίας .Θεοδώρα Λειψιστινού . Μια (ακόμη) συγγραφέας που επιστρέφει στις μνήμες της...

.....Πέντε κάστρα σε ένα νοητό κύκλο μιας νοητής προστασίας γύρω από μια σημαντική πόλη στην πεδιάδα της Πέλκας.Κάστρα που χρησίμευααν όταν η Άνω Μακεδονία τα είχε  ανάγκη και μετά αφέθηκαν στο χρόνο....

....Δύο νεαρά ζώα γυρνούν οργώνοντας ένα νοητό κύκλο. Δεν πρόκειται για χωράφια αλλά για χέρσα γη. Είναι ένα πανάρχαιο τελετουργικό εξοστρακισμού του κακού, εξαγνισμού μιας περιοχής, θεμελίωσης ενός νέου κύκλου ζωής. Τα νεαρά ζώα κλείνουν τον κύκλο και θάβονται ζωντανά με την καρδιά τους να χτυπά κάτω από τη... νέα γη.

Αυτά τα κάστρα του ''Πέλεκον ''ζωντανεύουν και αυτό το έθιμο της περιάροσης  καταγράφεται , ενώ προστίθενται στοιχεία και λεπτομέρειες από την τοπική ιστορία και τη λαογραφία στο βιβλίο που κυκλοφόρησε η φιλόλογος Θεοδώρα Λειψιστινού, στα τέλη Απριλίου,2014 , αφιερωμένο στον τόπο της, την Πέλκα της Δυτικής Μακεδονίας.

Τ ο βιβλίο είναι πολύτιμο και ενδιαφέρον όχι μόνο για την τοπική ιστορία ,αλλά ,σύμφωνα με τον διαπρεπή δημοσιογράφο Γεράσιμο Δώσσα, «...Η μεθοδικότητα στην αναζήτηση, ανεύρεση, αξιολόγηση και αξιοποίηση των πηγών, παλαιότερων και νεότερων, και η «επί του εδάφους»  πιστοποίηση των πληροφοριών τους καθιστά το βιβλίο σημείο αναφοράς όχι μόνο για το θέμα του, αλλά και για μια συνολικότερη θεώρηση του ιστορικού βίου του ελληνικού λαού ». (Αγγελιοφόρος,Σάββατο 17 Μαϊου 2014)

Και συνεχίζει ο Γερ.Δώσσας: «Ο διαπρεπής καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, απο τη Βλάστη, Αντ.Κεραμόπουλος, καλούσε τους αρμοδίους να διορθώσουν τα ημαρτημένα τους και να επαναφέρουν την ονομασία Πέλκα στο χωριό της επαρχίας Βοϊου, που μετονόμασαν σε Πελεκάνο, χωρίς την αίσθηση ούτε της ιστορίας ούτε της γλώσσας. Τα έλεγε εις ώτα μη ακουόντων. Στην εξαίρετη εργασία της , που πρόσφατα κυκλοφόρησε με τίτλο «Πέλκα. Κάστρα και Μονολιθικά Μνημεία της Άνω Μακεδονίας»,  η πρόεδρος του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου και φιλόλογος Θεοδώρα Λειψιστινού, παραθέτει εν τέλει τη σχετική διαμαρτυρία του : Στην Αρχαιολογική Εφημερίδα του 1932, ο Αντώνης Κεραμόπουλος γράφει για την Πέλκα : Το Πέλεκον εγένετο Πέλεκα (τα) και εντεύθεν η Πέλκα μέχρι προ πενταετίας περίπου ,ότε ανιστορήτως και άνευ ουδενός λόγου μετωνόμασαν αυτήν σε Πελεκάνον!...»

Ο καθηγητής Αντ.Κεραμόπουλος -διαβάζουμε στο βιβλίο , δηλώνει ότι « η Πέλκα θα έπρεπε να λέγεται Πολυκράτεια, επειδή προέρχεται από το βαθύ παρελθόν ως μια κραταιά κώμη, όπως αποδεικνύεται από τα Κάστρα -Τείχη που την προστατεύουν».

Το βιβλίο «Πέλκα .Κάστρα και Μονολιθικά Μνημεία της Άνω Μακεδονίας » αναφέρεται : Στο « Πέλεκον »,οχυρωματικό συγκρότημα,που περιλαμβάνει πέντε κάστρα με περιβόλους  -τείχη από τιτανόλιθους και με δεξαμενές που έως σήμερα διασώζονται...Η κατασκευή τους τοποθετείται πριν την κάθοδο των Δωριέων.Το «Πέλεκον » έλεγχε τα περάσματα της  Άνω /Δυτικής Μακεδονίας προς την Ελίμεια , Ορεστίδα , Εορδαία , Λυγκιστίδα.

Στα Μεγαλιθικά Μνημεία που υπάρχουν στο κέντρο , σχεδόν, του Πελεκάνου και που σε παραπέμπουν στην τελετουργία της « Περιάροσης » για την αποπομπή του κακού και τη στερέωση του χωριού.. Σε οικισμούς ερειπωμένους που παρουσιάζονται από την αρχαία εποχή ,τη βυζαντινή μέχρι και την τουρκοκρατία ,καθώς και στις μετακινήσεις των πληθυσμών λόγω πιέσεων και επιδρομών...

 Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε :

 “ Ερειπωμένοι οικισμοί,  Οχυρά τείχη,  Μονολιθικά Μνημεία,  Μάρτυρες του παρελθόντος.  Αφημένα στο έλεος του χρόνου.  Στο έλεος της αδιαφορίας των ανθρώπων.  Στην τελευταία μάχη επιβίωσης.  Αναζητούν εναγωνίως τη συνδρομή της ιστορικής γνώσης.  Τη δυνατότητα επαφής με το σήμερα »

Η συγγραφέας Θεοδώρα Λειψιστινού στον πρόλογο του βιβλίου της σημειώνει χαρακτηριστικά : «....Προσπάθησα να μελετήσω τον παραδοσιακό πολιτισμό και την ιστορία της Πέλκας, στηριζόμενη σε καθιερωμένα ιστορικά τεκμήρια , στα σωζόμενα αντικείμενα και στις τοπικές αφηγήσεις.........Για μένα , η οργάνωση του υλικού αυτού ήταν ένα ταξίδι που είχε τη γοητεία της επιστροφής στο χθες και στο προχθές της ιστορίας του χωριού μου. Ήταν ένα ταξίδι που αναζητά συνοδοιπόρους για τη συνέχισή του.»