Ούτε Grexit ούτε Grimbo: Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων

του Σάκη Παπαθανασίου

Το κλίμα στην Ευρώπη δεν είναι ευνοϊκό για την Ελλάδα. Οι κυρίαρχοι κύκλοι  δεν επιθυμούν το Grexit ούτε όμως είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν μια πολιτική που θα αλλάξει εκ βάθρων το πρόγραμμα προσαρμογής. Έχουν διαφορές μεταξύ τους, αλλά ο τόνος δίνεται από τη σύμπραξη του ΔΝΤ με τους σκληρούς της Ε.Ε, επιδιώκοντας την πειθάρχηση έως και την παραδειγματική τιμωρία της Ελλάδας.

Αυτό προεξοφλεί ότι δεν πρόκειται  να κάνουν υποχωρήσεις που θα δώσουν την εικόνα ότι η Ελλάδα επιτυγχάνει νίκη.

Η κυβέρνηση εμφανίζει διβουλία. Φοβάται ότι ένας επώδυνος συμβιβασμός θα εκληφθεί ως παραβίαση της λαϊκής εντολής και ταυτόχρονα υποτιμά τις επιπτώσεις ενός πιστωτικού γεγονότος. Έτσι αντικειμενικά ισορροπεί  μεταξύ της ρήξης και του συμβιβασμού. Γενικότερα στον ΣΥΡΙΖΑ είναι αμφισβητούμενη η ύπαρξη πλειοψηφίας που θα στηρίξει μια συμφωνία με δύσκολα μέτρα.

Η κατάσταση όπως διαμορφώνεται σήμερα με αμετακίνητες θέσεις δημιουργεί ερωτήματα για την επίτευξη συμφωνίας. Ακόμη και αν αυτό είναι μέρος μιας στρατηγικής πιέσεων δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι τα γεγονότα έχουν αυτοτροφοδοτούμενη δυναμική. Η χώρα απειλείται από μετάπτωση σε αχαρτογράφητα νερά με υπαρκτούς κινδύνους είτε το Grexit μέσα από ένα πιστωτικό γεγονός είτε τη διολίσθηση σε μια κατάσταση εκκρεμότητας και  διαρκούς αβεβαιότητας (Grimbo).

Το Grexit  θα είναι μια τραγωδία και για αυτό η κυβέρνηση πρέπει να διακόψει τη συμμετοχή της στο παίγνιο των συντηρητικών κύκλων της Ευρώπης. Απαιτούνται εκ μέρους της τολμηρά βήματα προς τη συμφωνία και όχι διακηρύξεις θάρρους, επικοινωνιακή διαχείριση και δημαγωγικές υποσχέσεις ότι το κράτος θα πληρώνει μισθούς και συντάξεις μετά από πιστωτικό γεγονός.

Η εξάντληση των χρονικών περιθωρίων κάνει πιθανή την προσωρινή λύση με παράταση της δανειακής σύμβασης έως τον Μάρτιο του 2016 που λήγει η συμμετοχή του ΔΝΤ. Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει ότι θα λάβει χρηματοδότηση για να αποφύγει το πιστωτικό γεγονός χωρίς να αναγκαστεί να πάρει πολύ δύσκολα μέτρα. Παραβλέπει ότι κάθε εκταμίευση θα συνδέεται με προαπαιτούμενα και αυτό θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα αφενός τα μέτρα να λαμβάνονται σταδιακά και αφετέρου να μην συντελείται υπέρβαση του κλίματος αβεβαιότητας. Στην πραγματικότητα η παράταση της εκκρεμότητας (Grimbo) με διατήρηση της επισφάλειας για τη βιωσιμότητα του χρέους θα εγκλωβίσει τη χώρα σε χρηματοπιστωτική και δημοσιονομική ασφυξία και θα την εντάξει σε ένα καθοδικό σπιράλ ύφεσης, παραγωγικής απαξίωσης και ανεργίας.

Η χώρα πρέπει να αποφύγει και το Grexit και το Grimbo.

Είναι εφικτό να πετύχει μια συμφωνία που θα κλείνει τις εκκρεμότητες του παλιού προγράμματος, θα δίνει το δικαίωμα διαφορετικών επιλογών για την προέλευση των εσόδων και τη σύσταση των δαπανών και θα περιλαμβάνει ελάφρυνση του χρέους και αναπτυξιακό πρόγραμμα με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, με ταυτόχρονη δέσμευση της Ελλάδας ότι θα καλύπτει τους στόχους που θα τεθούν.

Αν ανυπέρβλητοι λόγοι κάνουν μη δυνατή μια συνολική συμφωνία έως την 30η Ιουνίου, τότε θα πρέπει να υπάρξει μια τρίμηνη παράταση της δανειακής σύμβασης με ταυτόχρονη προκαταρτική συμφωνία που θα οριστικοποιηθεί και θα ψηφιστεί από τα Κοινοβούλια έως τέλος Σεπτεμβρίου.

Οι διεκδικήσεις της χώρας για τη συμφωνία πρέπει να έχουν ευρωπαϊκό ορίζοντα και να χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό.  Κύριες είναι οι εξής:

·         Αναδιάρθρωση του χρέους ώστε να ενταχθούμε στην υπάρχουσα ευρωπαϊκή κλίματα (έως135% )

·         Ενίσχυση με αναπτυξιακό πρόγραμμα, υποστηρίζοντας ότι κάτι ανάλογο πρέπει να γίνει για τις χώρες που γνώρισαν σημαντική μείωση του ΑΕΠ.

·         Αντιμετώπιση της ανεργίας με ένα πρόγραμμα για τις 8 χώρες μέλη της Ε.Ε που έχουν δείκτη αρκετά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Αυτή η προσέγγιση θα βρει συμμάχους τους σοσιαλιστές και άλλες προοδευτικές δυνάμεις και θα συμβάλλει στον ανακαθορισμό των συσχετισμών.

Σε ένα τέτοιο συνολικό πλαίσιο λύσεων η χώρα μας μπορεί και πρέπει να καλύψει τις διαφορές της  με τους εταίρους  μέσω  αμοιβαίων υποχωρήσεων  στην τελική ευθεία. Πολύ περισσότερο όταν αρκετές ρυθμίσεις έπρεπε να αποτελούν πρόγραμμα της χώρας και όχι απαίτηση των δανειστών όπως ενδεικτικά στο ασφαλιστικό η κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, η μείωση των υψηλών συντάξεων, η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων και η  κατάργηση των προνομιακών χρηματοδοτήσεων σε ειδικά ταμεία, η καθιέρωση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος για τις επικουρικές συντάξεις με παράλληλη ενίσχυση των συντάξεων που θα οδηγηθούν στη χαμηλή κλίμακα.

Κρίσιμο σημείο σε μια συμφωνία είναι η πρόβλεψη επιστροφής στην κοινωνία μεγάλου μέρους των ωφελειών από δυνητικές δημοσιονομικές υπεραποδόσεις όπως παραδείγματος χάριν η διεύρυνση  των ειδών πρώτης ανάγκης που εντάσσονται στο χαμηλό ΦΠΑ  στο βαθμό που θα αντιμετωπίζεται η απώλεια του ΦΠΑ (6,5 δις).

Μια συνολική συμφωνία θα δώσει στην Ελλάδα αυτό που σήμερα μπορεί να κατακτήσει με βάση τους υπάρχοντες συσχετισμούς. Θα επιτρέψει την ένταξη της στα οφέλη της πιστωτικής επέκτασης που κινεί η ΕΚΤ και θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για την ανάκαμψη των ιδιωτικών επενδύσεων και μέσα από τη συμμετοχή της στο πακέτο Γιουγκέρ . Ταυτόχρονα μπορεί να εκκινήσει σημαντικές αλλαγές μέσα από ένα πρόγραμμα δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στο κράτος και την οικονομία.

Η συμφωνία δεν θα είναι το τέλος της πολιτικής αντιπαράθεσης στην Ευρώπη. Νέες θετικές ρυθμίσεις όπως η αμοιβαιοποίηση του 60% του χρέους κάθε χώρας, είναι δυνατόν να προκύψουν μελλοντικά υπό την επίδραση θετικών αλλαγών  στους πολιτικούς συσχετισμούς σε άλλα κράτη – μέλη.

Ήρθε η ώρα των μεγάλων αποφάσεων για την κυβέρνηση, τον ΣΥΡΙΖΑ και όλες τις δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου. Ο πρωθυπουργός εξ αντικειμένου γνωρίζει όλα τα δεδομένα και έχει καθοριστικό ρόλο. Καλείται να εκφράσει όχι τους κομματικούς συσχετισμούς αλλά τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού που θέλει την ανακοπή της υποβάθμισης, τη σταθεροποίηση, την αντιμετώπιση των παθογενειών, τη δικαιοσύνη στα βάρη και τις ωφέλειες, το άνοιγμα της ελπίδας για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

Σε κάθε περίπτωση όμως αν η υπάρχουσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος μιας νέας συμφωνίας τότε η προσφυγή στις κάλπες είναι η μόνη διέξοδος.