Σωφρονιστικό σύστημα: Ώρα για συνολική ριζοσπαστική μεταρρύθμιση

του Μανόλη Λαμτζίδη*

Λόγω της ενασχόλησής μου με το σωφρονιστικό σύστημα παραθέτω στοιχεία για τη σύνθεση του «πληθυσμού» των φυλακών (κατάδικοι και υπόδικοι) , από τα οποία μπορεί να εξαχθούν συμπεράσματα για την κατάσταση , που επικρατεί στις Φυλακές Διαβατών (ημερομηνία 25.6.2015).

Η σχέση του  αριθμού των  κρατουμένων με τις χωροθετημένες θέσεις είναι περίπου 2,5 προς 1, δηλαδή έπρεπε να κρατούνται για 260 άτομα, ενώ ο συνολικός αριθμός τους σήμερα είναι 578.

Οι  241 είναι αλλοδαποί (ποσοστό 41,70%), και οι 337 Έλληνες (ποσοστό 58,30%).

Ο  αριθμός των υποδίκων (προσωρινά κρατουμένων) ανέρχεται σε 129 (ποσοστό 38,28%), ενώ ο αριθμός των  καταδίκων σε 449 (ποσοστό 61,72%).

Επιβεβαιώνεται η συστηματική παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας από τις δικαστικές αρχές , διότι η προσωρινή κράτηση (προφυλάκιση) δεν αποτελεί «προκαταβολή ποινής», αλλά ένα απλό περιοριστικό μέτρο, και πρέπει να επιβάλλεται με «φειδώ», διότι αλλιώς οδηγούμαστε στην παραμόρφωσή της.

 Οι κρατούμενοι Αλβανικής υπηκοότητας αντιπροσωπεύουν στους αλλοδαπούς κρατούμενους ένα  ποσοστό 23,24% και στο σύνολο ποσοστό 9,70% (1 στους 10 περίπου).

Οι υπόδικοι στο σύνολο των αλλοδαπών κρατουμένων(145 σε σύνολο 241) αντιπροσωπεύουν ένα ποσοστό 60,17%, ποσοστό αδικαιολόγητα ψηλό

Τα πρώτα συμπεράσματα, είναι ότι:

1. Το ποσοστό  των υπόδικων (και μάλιστα στους αλλοδαπούς) είναι ιδιαίτερα υψηλό

2. Το ποσοστό των αλλοδαπών  κρατουμένων στο σύνολο των κρατουμένων είναι πολύ υψηλό επίσης

3. Ο αριθμός κρατουμένων μιας εθνικότητας (Αλβανικής) είναι ιδιαίτερα υψηλός στο σύνολο των αλλοδαπών κρατουμένων και πολύ σημαντικός στο σύνολο των κρατουμένων (1 προς 10).

Η σύνθεση αυτή υφίσταται, σήμερα μετά τη ψήφιση του νόμου ν 4322/2015 , ένας από τους διακηρυγμένους στόχους, των συντακτών του οποίου  ήταν και η «αποσυμφόρηση των φυλακών» και παρά την ενεργοποίηση του θεσμού της έκτισης της ποινής «κατ’ οίκον» με όργανο ηλεκτρονικής επιτήρησης («βραχιολάκι»).

Μέχρι τις αρχές του Ιουνίου του τρέχοντος έτους  είχαν πραγματοποιηθεί 1.795 αποφυλακίσεις πανελλαδικά .

Από αυτούς, σύμφωνα με στοιχεία του αρμόδιου Υπουργείου  οι 1.400 ήταν κρατούμενοι που εξέτισαν μέρος της ποινής τους, ενώ αποφυλακίστηκαν και 367 «φιλοξενούμενοι» που παρέμεναν επί μήνες στα καταστήματα κράτησης γιατί ήταν ανέφικτη η απέλασή τους.

Οι φυλακές των Διαβατών σήμερα εξακολουθούν να «ξεχειλίζουν» , ενώ ο αριθμός των υποδίκων είναι ιδιαίτερα υψηλός.

Τα ποινικά δικαστήρια προφανώς «παράγουν» πολύ περισσότερους υπόδικους και κατάδικους (και μάλιστα αλλοδαπούς) από όσους μπορεί να «αντέξουν» οι φυλακές.

Ούτε όμως εφαρμόζονται εναλλακτικές μορφές έκτισης των ποινών, όπως είναι η παροχή κοινωφελούς εργασίας, που θα συνέβαλε αποτελεσματικά στην αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων.

Σήμερα, περισσότερο από άλλοτε απαιτείται,  μία μεγάλη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση με βαθιές τομές στο ισχύον σωφρονιστικό σύστημα .

Και νομίζω ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή.

*Δικηγόρος, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, δημοτικός σύμβουλος Καλαμαριάς